Bảo kê bãi đổ phế thải để lấp đất sông Hồng
Dọc hai bên bờ sông Hồng (đoạn qua các quận Tây Hồ, Ba Đình, Hoàn Kiếm và Long Biên, TP.Hà Nội) đa số là diện tích đất hoa màu. Bên cạnh các hộ dân đã được chính quyền địa phương cấp đất ở cạnh bờ sông Hồng sinh sống, cũng có nhiều hộ sống trong các xóm nghèo, khu ở tạm dành cho người lao động tự do. Họ sống trong các căn nhà nổi, nhà tự lắp ghép tự phát bằng cách lấn chiếm mặt nước, đất bãi ven sông Hồng.
Trên quỹ đất rộng lớn có diện tích khoảng 5.000ha, chạy qua 13 quận, huyện của Thủ đô, vấn nạn lấn chiếm đất bãi, sử dụng sai mục đích đã hình thành những ngôi làng không sổ đỏ. Theo thời gian, các bãi vật liệu xây dựng, phế thải cũng dần được hình thành từ vấn nạn đổ trộm.
Để “khắc họa” một cách rõ nét nhất về hoạt động san lấp đất, đổ phế thải trái phép, bảo kê, lấn chiếm và sử dụng đất công sai mục đích, trong thời gian dài, chúng tôi đã tiến hành ghi nhận và thâm nhập trực tiếp tại khu vực bãi sông Hồng (thuộc phường Long Biên, quận Long Biên). Nơi được ví như “gà đẻ trứng vàng”, đắc địa bậc nhất của vùng đất bãi ven sông.
Qua tìm hiểu, hàng nghìn mét vuông đất tại đây đã bị san phẳng bởi các loại gạch đá phế thải các loại. Trong đó, chủ yếu là phế thải xây dựng, được xe tải vận chuyển ngày đêm và đổ thẳng xuống các hố chôn lấp nhằm tạo mặt bằng sử dụng.
Dưới thời tiết nóng như thiêu của tháng 6, bên trong một điểm đổ phế thải quy mô lớn, hàng chục chuyến xe tải, chở vật liệu xây dựng nối đuôi nhau ra vào. Tạo nên một khung cảnh đặc quánh và mờ mịt bởi khói bụi phía sau những đoàn xe.
Với chúng tôi, việc tiếp cận khu đất này là không hề dễ dàng bởi vị trí nằm sâu sát mé sông, lối vào hiểm trở. Nếu không phải là người am hiểu địa bàn hay là dân bản địa sẽ dễ dàng đi lạc vì các lô đất đều bị rào chắn khuất tầm nhìn bởi những tấm tôn, hàng rào và cây cỏ mọc um tùm.
Mỗi khi xuất hiện người lạ vào khu đất, ngay lập tức sẽ có người chặn đầu, truy vấn. Phải rất khó khăn, chúng tôi mới chiếm được lòng tin từ một nhóm thanh niên chạy xe chở phế thải và được giới thiệu đến một người đàn ông trung niên tên Q (trú tại phố Thạch Cầu, phường Long Biên), người được các tài xế tỏ ra kính trọng và xưng hô bằng một cách đầy thân mật là “bố”.
Qua tìm hiểu, trên khu đất đang san lấp dang dở, Q điều phối hàng chục chuyến xe tải vận chuyển, cùng máy xúc, máy ủi làm nhiệm vụ san gạt mỗi khi có phế thải đổ xuống. Tuy nhiên, dù quá trình san lấp được tiến hành liên tục, nhưng không phải xe nào cũng được phép vào bãi đổ đất đá, bởi các bãi đổ này đều có người bao thầu, làm luật.
Q cho biết, ở đây “luật lá” phải đàng hoàng. Không phải xe nào cũng được tự ý vào bãi. Nếu ai muốn đổ thì phải gọi điện và được chính Q đồng ý nếu không muốn bị đuổi ra ngoài và thậm chí, Q cũng sẵn sàng sử dụng bạo lực nếu cần thiết.
Trong quá trình nói chuyện với chúng tôi, không dưới 3 lần, Q ngắt lời để nghe điện thoại và giải quyết các vấn đề liên quan từ những người xin đổi phế thải vào bãi chôn lấp.
Khi thấy chúng tôi thắc mắc vì sao hoạt động này lại công khai nhưng dễ dàng trót lọt, Q than thở rồi liệt kê ra một loạt các loại phí làm luật: “Ở đây “chết vì cái tiền luật” như làm luật bên môi trường, phường đủ loại”.
Bóc trần chiêu lấn chiếm, hô biến đất công
Những năm trở lại đây, vùng bãi bồi ven sông nhanh chóng trở thành “miếng bánh béo bở” cho nhiều cá nhân, tổ chức thi nhau đổ phế thải, san lấp mặt bằng trái phép. Không ít hộ dân đã tiến hành san gạt, quây tôn, dựng lều lán hay thậm chí là bảo kê, thu phí dịch vụ ngay trên phần đất công do chính quyền địa phương quản lý.
Trong vai những người có nhu cầu đi thuê đất, chúng tôi tiếp tục tìm đến khu vực bãi sông (đoạn đi qua khu sinh thái Vườn Nhãn Long Biên). Một người đàn ông tên B (trông coi tại lối ra vào khu đất này khẳng định, hiện tất cả các diện tích đất ven sông đều là đất công nhưng đã có chủ hay thậm chí là được bảo kê. Ai muốn ra vào cũng không phải việc dễ dàng.
Ông B thông tin, chỉ cần có người dân đặt chân đến cắm trại, vui chơi vãn cảnh ngay lập tức sẽ có các nhóm người đến “thu phế”.
“Các cháu thử ra dựng lều ngoài sông kia xem nào? Tối không có chục thằng vác gậy ra để thu tiền mới lạ. Như vườn nhãn đó, đi ngang qua thôi cũng phải mất tiền. Ở đây đâu phải đùa” - ông B cảnh báo.
Theo ông B để chiếm dụng được số đất này, một số nhóm người đã đứng ra nhận phần, quây lại trên danh nghĩa là “khai hoang vỡ hóa”, nhưng thực chất là để sử dụng đất trái mục đích theo quy định của địa phương.
Nếu muốn sở hữu hay thuê được một lô đất làm kinh doanh dịch vụ hay làm kho bãi, xưởng sản xuất thì phải có “ô dù”, quen biết vì: “Ở cái phường này cực kỳ phức tạp” - ông B khẳng định.
Trong quá trình thu thập thông tin, chúng tôi nhận thấy, việc lách luật, sử dụng đất nông nghiệp trái mục đích tại phường Long Biên được diễn ra một cách công khai và dễ dàng đến mức, chỉ cần hỏi bất cứ ai, từ bà bán nước cho đến người làm nông hay người lao động tự do đang sinh sống tại đây cũng có thể nằm lòng các quy trình hô biến đất và làm luật với cơ quan chức năng...
Từ trên cao, bãi sông Hồng không khác gì một đại công trường nham nhở và chắp vá. Dù thực trạng ồ ạt, ngang nhiên và công khai là thế, nhưng các hoạt động trái phép này lại không hề bị cơ quan chức năng nào phát giác, khiến một diện tích đất công rộng lớn ven sông bị “xâu xé”, phục vụ lợi ích cho một số nhóm người.
