Di tích Lịch sử Quốc gia Bến Âu Lâu là nơi ghi dấu một thời cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân dân Pháp của quân và dân Yên Bái cũng như của dân tộc Việt Nam.
Bến Âu Lâu khi đó là con đường duy nhất đi vào khu vực phía Tây, trấn giữ vị trí rất quan trọng trong những năm kháng chiến chống Pháp. Từ nơi chỉ là một bến đò nhỏ qua lại của người dân đôi bờ, dần dần trở thành điểm nối lớn và thuận tiện nhất với tỉnh Yên Bái nói riêng và vùng Tây Bắc nói chung.
Trong thời kỳ từ 1930 đến 1945, bến Âu Lâu là nơi qua lại hoạt động của những nhà yêu nước và chiến sỹ cách mạng gắn bó chặt chẽ với phong trào yêu nước - địa điểm đưa đón bí mật các cán bộ cách mạng qua lại chỉ đạo phong trào cách mạng địa phương.
Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, nơi đây càng trở nên trọng yếu bởi bến Âu Lâu là nơi duy nhất có thể vận chuyển được các loại vũ khí hạng nặng như: Pháo mặt đất, pháo cao xạ, xe ô tô chở đạn dược, khí tài....
Vì vậy, nơi đây được tăng cường cả về cơ sở vật chất và nhân lực để gồng mình chống đỡ những trận bom mà vẫn chuyên chở hàng vạn tấn vũ khí, đạn dược, lương thực, thực phẩm, thuốc men và con người ùn ùn vượt sông Hồng tham gia Chiến dịch Lý Thường Kiệt (năm 1951), Chiến dịch Tây Bắc, giải phóng Nghĩa Lộ (năm 1952) và đỉnh cao là chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ ngày 7.5.954, góp phần kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Pháp của dân tộc Việt Nam.
Với những dấu ấn lịch sử của mình, tỉnh Yên Bái đã cho xây dựng tượng đài "bến Âu Lâu lịch sử” - biểu tượng của tinh thần yêu nước, bất khuất, chiến đấu, hy sinh của quân và dân ta trong những năm tháng lịch sử oai hùng đó.
Ngày 7.8.2012, bến Âu Lâu đã được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch xếp hạng là Di tích lịch sử cấp quốc gia. Từ đó đến nay, Di tích bến Âu Lâu luôn được các thế hệ người dân Yên Bái trân trọng bảo tồn và phát huy giá trị.
Để tiếp tục phát huy và gìn giữ giá trị lịch sử của Di tích bến Âu Lâu, UBND tỉnh Yên Bái đã giao UBND thành phố triển khai Dự án Đầu tư, tu bổ và tôn tạo Di tích lịch sử quốc gia bến Âu Lâu gắn với chỉnh trang đô thị.
Dự án được thực hiện với các hạng mục như: kè bảo vệ, sân bậc tam cấp, mở rộng khuôn viên cảnh quan, đường dạo, xây dựng bức phù điêu, biển Di tích bến Âu Lâu, bốt gác, đường xuống bến, sân bến và nhiều hạng mục khác.
Lễ gắn biển Di tích lịch sử quốc gia bến Âu Lâu là dịp tuyên truyền, giáo dục truyền thống kiên cường đấu tranh bảo vệ quê hương, đất nước của cha ông cho các thế hệ mai sau.
