Gà Hồ là giống gà đẹp mã, thịt ngon, chắc ngọt. Từ lâu, gà Hồ đã được mệnh danh là “gà tiến vua” là “đặc sản trứ danh” của làng Lạc Thổ (thị trấn Hồ, Thuận Thành, Bắc Ninh). Hình ảnh gà Hồ còn gắn liền với văn hóa, các lễ hội truyền thống và đã được mang hình tượng vào tranh Đông Hồ.
Ngay từ những ngày đầu tháng 12 âm lịch cho đến những ngày giáp Tết Nhâm Dần, lượng khách từ khắp nơi tìm đến thôn Lạc Thổ, thị trấn Hồ càng nhiều với mong muốn mua được những con gà đẹp để biếu, tặng hoặc để chế biến.
Trao đổi với phóng viên Lao Động, anh Đỗ Tá Sỹ (xóm Trại, Lạc Thổ, thị trấn Hồ) cho biết: “Nhà tôi có truyền thống nuôi và bảo tồn giống gà Hồ từ nhiều đời nay. Người nuôi gà phải mất từ 10–12 tháng trở lên mới được một lứa gà thương phẩm. Gà được nuôi thả vườn, thức ăn đảm bảo chính là những nông sản như thóc, ngô, cám gạo, rau xanh, hoàn toàn không sử dụng thức ăn công nghiệp. Vậy nên, thịt gà Hồ luôn giữ được vị chắc, ngọt, thơm ngon”.
Trung bình mỗi năm, trại gà của nhà anh Sỹ cung cấp ra thị trường khoảng 1.000 con gà giống.
Từ lâu giống gà Hồ thuần chủng đã trở nên khan hiếm cùng với việc nuôi gà Hồ rất kỳ công khiến cho giá trị giống gà này càng được đẩy lên cao. Mỗi dịp Tết về, “đặc sản” gà Hồ được những gia đình giàu có săn lùng về thưởng thức hoặc làm quà biếu trang trọng.
Giá những con gà thương phẩm sẽ giao động từ 400.000-500.000 đồng/kg. Những con gà có cân nặng từ 5-6 kg sẽ được bán với giá từ 500.000 đồng trở lên. Gà giống bóc trứng có giá dao động từ 120.000–150.000 đồng/con.
Anh Sỹ chia sẻ thêm, có những con gà giống siêu đẹp giá có thể lên đến rất cao và gần như vô giá vì sẽ được để làm giống gà đẹp cho năm sau. Vậy nên với giống gà “tiến vua” này nhiều người phải thốt lên rằng có tiền mua cũng chẳng dễ là vì vậy.
Người dân ở Lạc Thổ không đơn thuần coi gà Hồ như một loại gia cầm cung cấp thực phẩm quý, mà đó còn là một tác phẩm nghệ thuật bởi chúng mang những nét dũng mãnh, kiều diễm mà các giống gà khác không thể có.
Ông Đỗ Tá Dũng (xóm Trại, Lạc Thổ, thị trấn Hồ) chia sẻ thêm về ý nghĩa giống gà Hồ quý hiếm ở quê hương: “Gà hội tụ đủ 5 đức tính của bậc quân tử Văn-Võ-Dũng-Nhân-Tín. Đặc trưng gà quý khung xương, vóc dáng cao to, vảy chân sáng mịn màu trắng hồng như hạt đậu nành, lưng trường, đuôi vút, lông mang màu tía mận hoặc đen, mắt sáng tinh anh, dáng đi uy nghi oai vệ, thịt gà thơm ngon ăn một lần nhớ mãi. Ngày nay, giống gà quý của làng được đưa vào sách đỏ bảo tồn”.
Nhằm bảo vệ quyền lợi của các hộ nuôi trên địa bàn, từ năm 1991, câu lạc bộ gà Hồ được thành lập. Cùng với đó, hàng năm tại làng Lạc Thổ vẫn luôn tổ chức hội thi gà Hồ. Đây là một sân chơi để khuyến khích người dân chăn nuôi, cũng là dịp để nhân dân trong làng cùng các làng xã lân cận và khách thập phương được tận hưởng không khí của lễ hội và tận mắt chiêm ngưỡng những cặp gà Hồ đẹp nhất làng.
Là một trong những người tâm huyết giữ gìn, phát triển đàn gà Hồ, ông Đỗ Tá Dũng khẳng định: “Hội thi gà là nét văn hóa truyền thống đẹp ở làng Lạc Thổ. Chúng tôi thi trong sự vui sướng. Khi con gà mình kỳ công chăm sóc đạt giải cao, đó là niềm hạnh phúc, tự hào của những người chăn nuôi chúng tôi”.
Theo UBND thị trấn Hồ, UBND tỉnh Bắc Ninh đã giao cho Sở NNPTNT, Sở Khoa học và Công nghệ, Công ty cổ phần tập đoàn Dabaco Việt Nam phối hợp UBND huyện Thuận Thành bảo tồn và phát triển giống gà Hồ tại địa phương.
Theo thống kê, hiện trên địa bàn thị trấn Hồ có gần 250 hộ nuôi gà Hồ; trong đó có khoảng 25 hộ đang giữ gìn và nuôi bảo tồn giống gà Hồ. Đây là những người có tâm huyết với giống gà Hồ quý hiếm.
