Trên địa bàn các thành phố lớn như: TP.Hà Nội, TPHCM... hành vi xả rác bừa bãi, không đúng giờ, không đúng nơi quy định... diễn ra khá phổ biến. Việc triển khai xử phạt hành vi xả rác qua camera là phương án khả thi để giải quyết tình trạng này.
Còn nhiều người thản nhiên đổ, vứt rác sai quy định
Từ đầu năm 2019, Công ty Môi trường đô thị Hà Nội (Urenco) đã phối hợp với UBND quận Hoàn Kiếm thí điểm ghi hình, xử lý các trường hợp xả rác không đúng quy định trên phố đi bộ Hồ Gươm. Tại thời điểm đó, sau hơn 1 tháng kiên trì triển khai, các đơn vị chức năng đã cung cấp hình ảnh để chính quyền xử phạt 26 trường hợp vi phạm, phạt tiền gần 40 triệu đồng. Việc ghi hình vi phạm chỉ sau vài tuần triển khai đã được mở rộng và được người dân hưởng ứng nhiệt tình. Bên cạnh 2 chiếc camera ghi hình lắp đặt ban đầu, đội tuyên truyền của Urenco với khoảng 30 người, thường xuyên túc trực tại khu vực phố đi bộ để ghi lại các hình ảnh vi phạm.
Sau 2 năm triển khai, các quán ăn, nhà hàng xung quanh đã chấm dứt hẳn tình trạng vứt rác bừa bãi. Đồng thời, người dân và du khách khi tới phố đi bộ Hoàn Kiếm đã có ý thức hơn rất nhiều trong việc bỏ rác của mình. Khi ý thức người dân được nâng lên, các nhân viên môi trường đã không còn phải có mặt thường xuyên, liên tục như thời gian đầu áp dụng. Theo ghi nhận, tại phố đi bộ Hoàn Kiếm đã được công ty môi trường bố trí nhiều thùng rác hơn, chỉ từ 15-20m lại có một điểm để người dân vứt rác đúng nơi quy định.
Ngoài ra, các đơn vị chức năng cũng bố trí nhiều biển báo xung quanh và cả trên vỉa hè để khuyến cáo người dân nâng cao ý thức, không vứt rác bừa bãi ra môi trường. Các nhân viên môi trường chỉ đi thu rác từ các thùng rác đã được bố trí sẵn mà không phải quét dọn, làm việc nhiều như trước.
Bà Nguyễn Thị Thanh Hiếu (sinh năm 1960), lao công tại khu vực phố đi bộ cho biết, những ngày thường, các công nhân vệ sinh môi trường sẽ phân ca làm việc 8 tiếng/ngày. Tuy nhiên, từ lúc quận Hoàn Kiếm và Công ty tăng cường đội tuyên truyền và nhất là đặt camera giám sát, đường phố sạch đẹp hơn. Giờ đây, các quán ăn, hàng nước đã đỡ hẳn hiện tượng vứt rác bừa bãi; chủ quán, khách hàng đã chủ động thu dọn gọn rác thải vào túi kín để bỏ vào thùng rác đúng nơi quy định. Khi thói quen của người dân được hình thành, môi trường đã được sạch sẽ hơn trước nhiều.
Tuy nhiên, ở nhiều nơi, khi ý thức của nhiều người dân trong việc giữ gìn vệ sinh, bảo vệ môi trường còn thấp, hành vi xả rác bừa bãi, đổ trộm rác thải vẫn còn nhiều; đơn cử, tại khu vực ngõ 118 đường Cầu Giấy, rác thải sinh hoạt bị vứt ra vỉa hè và rơi xuống lòng đường gây mất vệ sinh môi trường, mỹ quan đô thị, ảnh hưởng đến cuộc sống người dân trong khu vực và giao thông đi lại. Thậm chí, có nơi như UBND phường Yên Hoà cắm biển thông báo khu vực cấm vứt rác, nêu rõ mức xử phạt tối thiểu 3 triệu đồng nhưng vẫn bị biến thành điểm tập kết rác.
Còn tại số 637C Kim Mã (Ba Đình), mặc dù đã có thùng rác nhưng do lượng rác thải của người dân đưa ra rất lớn, lại không có thêm thùng chứa nên rác sinh hoạt bị tràn ra ngoài đường, gây cản trở người đi đường. Đặc biệt, tại ngõ 124 đường Thụy Khuê (Tây Hồ), trước cửa di tích lịch sử Đền Cố Lê đã biến thành nơi tập kết rác thải xây dựng. Đống phế thải đã chắn hết vỉa hè đi bộ của người dân và gây mất mỹ quan đô thị trước cửa di tích...
Tăng cường giám sát, xử phạt
Theo Tổng Giám đốc Công ty Môi trường đô thị Hà Nội Nguyễn Hữu Tiến, để thay đổi tình trạng không gian đi bộ Hà Nội thường xuyên xuất hiện tình trạng xả rác bừa bãi không theo quy định đơn vị đã thí điểm lắp camera xử phạt vi phạm. Công việc ghi hình này được thực hiện vào 3 ngày cuối tuần. Khi phát hiện hàng quán, khách du lịch xả rác bừa bãi thì nhân viên môi trường ghi hình làm bằng chứng. Sau một thời gian thí điểm, việc này rất hiệu quả. Hầu hết người dân, du khách đều có ý thức hơn. Đặc biệt các hộ kinh doanh trong không gian đi bộ sợ bị ghi hình xử phạt không dám vi phạm nữa.
Ông Tiến cho biết, đơn vị sẽ tiếp tục kiến nghị dựng thêm camera xử phạt trên các địa bàn quận khác để nhân rộng trên địa bàn toàn thành phố, tạo thói quen tốt cho người dân. Cùng đó, sẽ lắp đặt thêm các thùng rác để người dân có chỗ bỏ rác.
Còn Giám đốc Urenco chi nhánh Hoàn Kiếm Đặng Hữu Bình cho biết, từ năm 2019 công ty và quận Hoàn Kiếm ký hợp đồng về việc lắp camera phạt nguội những trường hợp vứt rác bừa bãi. Mỗi năm công ty đều phối hợp chặt chẽ với chính quyền quận thông báo, xử lý các trường hợp vứt rác bừa bãi, gây ô nhiễm môi trường.
PGS.TS Bùi Thị An - Viện trưởng Viện Tài nguyên môi trường và phát triển cộng đồng cho biết, để giải quyết triệt để tình trạng xả rác bừa bãi, cần phân loại rõ rác tái chế và không tái chế, trên cơ sở đó mới có cách xử lý tốt. Đồng thời, điểm mới và quan trọng hơn cả là đề cao vai trò giám sát của người dân, quy trách nhiệm người đứng đầu ở các bộ, ngành, địa phương thành tiêu chí thi đua, bổ nhiệm.
Cùng với đó, tuyên truyền để người dân thấy được tầm quan trọng của vấn đề bảo vệ môi trường, phát huy tốt tinh thần giám sát. Về vấn đề lắp camera phạt nguội, bà An cho rằng đây là phương án khả thi và cần có cơ chế khuyến khích người dân sử dụng các thiết bị thông minh để chụp hình, quay phim nhằm phát hiện những hành vi vi phạm về bảo vệ môi trường và báo cho cơ quan chức năng.
Tăng cơ chế phạt nguội qua camera
TP.Hồ Chí Minh đang thực hiện nhiều giải pháp nâng cao ý thức người dân, chống xả rác thải bừa bãi gây ô nhiễm môi trường và mất cảnh quan đô thị. Trong đó có việc lắp đặt hệ thống camera để giám sát, xử lý những hành vi vi phạm về môi trường đô thị.
Nhiều năm qua, điểm tập kết rác tự phát tại gầm cầu Bùi Hữu Nghĩa (phường Đa Kao, quận 1) khiến nhiều người ngán ngẩm với hình ảnh ô nhiễm. Tuy nhiên, từ khi phường Đa Kao gắn camera giám sát, việc vứt rác bừa bãi tại đây đã không còn tái diễn. “Khi chưa có camera giám sát, gầm cầu này thường chịu cảnh rác tràn lan, mùi hôi thối nồng nặc. Nhưng khi phường gắn camera thì không còn ai dám vứt rác bừa bãi nữa” - anh Nguyễn Văn Phú (đường Trường Sa, phường Đa Kao, quận 1) nói.
Theo UBND phường Đa Kao, qua camera giám sát, nếu phát hiện trường hợp xả rác ra môi trường, phường sẽ cử người đến hiện trường kiểm tra và xử lý. Đây là giải pháp hiệu quả, thế nhưng, hiện nay, công tác xử lý hành vi rác thải ra môi trường cũng chưa thể bao quát hết do lực lượng tại phường mỏng. Ngoài ra, hệ thống camera giám sát tại các khu vực điểm nóng cũng mới lắp đặt ít, chưa triển khai được đồng loạt.
Theo ông Nguyễn Thế Dũng - Chủ tịch UBND phường 14 (quận Gò Vấp), thông qua hệ thống camera, phường nắm lại quy luật hoạt động của các đối tượng hay bỏ rác nơi công cộng và tổ chức theo dõi để bắt quả tang hành vi trên. Đối với người vi phạm lần đầu phường sẽ yêu cầu dọn sạch chỗ rác tại vị trí người đó vừa bỏ, không cần biết bao nhiêu người đã từng bỏ. Hình thức này để răn đe người dân không tái phạm nữa. Trường hợp với người nhiều lần xả rác, phường sẽ lập biên bản vi phạm hành chính và xử phạt.
Về việc trích xuất camera để “phạt nguội”, ông Nguyễn Thế Dũng cho biết vẫn còn nhiều khó khăn: “Việc này chỉ khả quan ở quy mô cấp quận, thành phố. Đối với cấp phường, hệ thống camera không phải cái nào cũng rõ nét để thấy biển số xe, mặt người vi phạm. Nếu thấy cũng khó tra được địa chỉ, tên tuổi người vi phạm do người xả rác thường từ nơi khác tới bỏ rồi rời đi. Ở cấp phường, việc này thật sự không khả thi, chủ yếu anh em vẫn phải túc trực các điểm nóng để bắt quả tang”.
Trao đổi với Báo Lao Động, ông Lê Trung Tuấn Anh - Trưởng phòng quản lý chất thải rắn (Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM) cho biết, lực lượng Cảnh sát môi trường thành phố sẽ tăng cường phối hợp Công an các quận, huyện, xã, phường, thị trấn lập hồ sơ xử phạt vi phạm hành chính về vệ sinh công cộng để xác minh nhân thân lai lịch, hành vi của đối tượng thông qua hình ảnh trích xuất từ camera, qua đó đề xuất UBND các cấp xử phạt theo thẩm quyền. Các quận, huyện sẽ xúc tiến lắp đặt thêm camera tại các vị trí thường xuyên bị xả rác như những tuyến đường vắng, gầm cầu, chợ… Ngoài ra có thể tận dụng thêm nguồn camera từ các hộ gia đình. Đồng thời, bố trí thêm lực lượng ngăn chặn, xử lý kịp thời các hành vi xả rác ra môi trường.
Qua hơn 2 năm triển khai chỉ thị 19 của Thành ủy TPHCM về cuộc vận động “Người dân thành phố không xả rác ra đường và kênh rạch, vì thành phố sạch và giảm ngập nước”, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TPHCM đã vận động 2 triệu hộ dân trên địa bàn ký cam kết không xả rác bừa bãi, bỏ rác đúng nơi quy định. Minh Quân
