Chật vật tìm đất đắp
Theo Giám đốc Ban QLDA 7 - ông Đinh Công Minh, nhu cầu vật liệu của dự án cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết khoảng 9,2 triệu m3, trong đó đá xay tận dụng khoảng 1,7 triệu m3. Hiện tại, 11 mỏ đã cấp phép có thể cung cấp vật liệu cho dự án với trữ lượng khoảng 4,45 triệu m3, tương ứng khoảng 5,04 triệu m3 rời. Như vậy, nhu cầu vật liệu của dự án còn lại khoảng 2,46 triệu m3 cần được cấp phép bổ sung.
Cùng đó, tại gói thầu xây lắp số 3 thuộc dự án Phan Thiết - Dầu Giây có chiều dài hơn 35km được triển khai từ tháng 10.2020, theo tính toán, gói thầu này cần khoảng 3,4 triệu m3 đất san lấp, nhưng nhà thầu chỉ tìm được khoảng 1,2 triệu m3 đất san lấp được tận dụng trong quá trình bóc tách khi thi công tuyến. Đối với hơn 2 triệu m3 đất san lấp còn lại, nhà thầu vẫn đang loay hoay tìm nguồn cung ứng. Trong trường hợp không thể tìm được nguồn đất san lấp còn lại, nguy cơ việc thi công của gói thầu này sẽ làm ảnh hưởng chung đến tiến độ thi công toàn dự án.
Theo ông Nguyễn Hữu Tới - Phó Tổng Giám đốc Vinaconex, việc chậm cấp mỏ vật liệu khiến các nhà thầu liên tục vi phạm tiến độ hợp đồng. Ngoài việc giá vật liệu làm cao tốc đã tăng mạnh thì các địa phương công bố chỉ số giá vật liệu còn chưa kịp thời và không phù hợp.
Không chỉ riêng hai dự án Vĩnh Hảo - Phan Thiết và Phan Thiết - Dầu Giây gặp khó về vật liệu cát đắp mà cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ cũng đang ở tình trạng thiếu hụt tương tự. Theo ông Trần Văn Thi - Giám đốc Ban QLDA Mỹ Thuận, tổng nhu cầu vật liệu cát đắp nền đường của dự án này cần khoảng 2 triệu m3 cát. Thời gian trước, nhiều nhà thầu không chủ động được nguồn cát dẫn đến việc thi công chậm trễ. Trước tình hình đó, Ban QLDA Mỹ Thuận đã chủ động làm việc với các tỉnh An Giang và Đồng Tháp để hỗ trợ nguồn cát cho các nhà thầu thi công.
Theo đại diện Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn - đơn vị thi công tuyến cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ, hiện nay đơn vị phải mua cát, vận chuyển tới công trình dao động từ 170.000 - 180.000 đồng/khối, tăng hơn 30.000 đồng so với trước khi thực hiện dự án. Tuy nhiên, có những thời điểm đơn vị có tiền cũng không thể mua đủ số lượng cát để thi công, dẫn tới việc công nhân và máy móc phải chờ cát, gây ảnh hưởng rất lớn đến tiến độ của dự án. Thực tế, sản lượng thi công của dự án tính đến ngày 30.9 đạt 1.301,92/2.668 tỉ đồng, tương đương 48,8% giá trị các hợp đồng, chậm 1,37% so với tiến độ lập thời điểm tháng 8.2022.
Dùng cát biển làm vật liệu thay thế
Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, nhu cầu cát nền để phục vụ thi công các tuyến cao tốc triển khai tại khu vực ĐBSCL trong 3 năm tới lên đến trên 39 triệu m3, trong khi đó các mỏ cát sông trong vùng chỉ đáp ứng được khoảng 20 triệu m3. Do đó, việc nghiên cứu tìm kiếm nguồn vật liệu thay thế cho nguồn cát sông đang rất khan hiếm cho các dự án đường cao tốc tại khu vực ĐBSCL là rất cấp bách. Nếu không sớm tìm nguồn vật liệu thay thế có nguồn cung lớn, đáp ứng các tiêu chí kỹ thuật sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới các dự án trọng điểm quốc gia.
Đại diện Bộ GTVT cho biết, để tháo gỡ khó khăn về nguồn vật liệu cát, thời gian vừa qua, Bộ GTVT đã làm việc với UBND các tỉnh trong vùng để rà soát, đánh giá lại trữ lượng các mỏ cát hiện có, xác định nhu cầu sử dụng cho các dự án; phối hợp với các bộ, ngành liên quan để mở thêm các mỏ mới, trong đó nghiên cứu phương án khai thác tại các cồn cát để đảm bảo nguồn cát đắp nền cho các dự án. Hiện Bộ GTVT đang triển khai nghiên cứu, đánh giá thí điểm sử dụng cát biển làm vật liệu đắp nền đường sử dụng cho các dự án đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông tại khu vực ĐBSCL, trên cơ sở kết quả theo dõi sẽ đánh giá khả năng áp dụng cát biển để đắp nền đường để xem xét quyết định việc áp dụng, tiến độ triển khai dự kiến hoàn thành trong năm 2023.
Theo các nghiên cứu, ước tính nguồn cát biển tại khu vực ĐBSCL có thể khai thác phục vụ giao thông lên tới 15 tỉ m3, nếu dự án được triển khai sớm sẽ giải quyết được nhu cầu cấp bách hiện nay về nguồn vật liệu xây dựng, san lấp phục vụ xây dựng kết cấu hạ tầng vùng ĐBSCL và phụ cận.
Hiện dự án cao tốc Bắc-Nam giai đoạn 2 đã thực hiện công tác đo đạc tại thực địa đạt trên 95% và kiểm kê tài sản trên đất đạt 87%, phấn đấu bàn giao 70% diện tích mặt bằng các gói thầu xây lắp khởi công trước ngày 20.112022 và bàn giao toàn bộ các diện tích còn lại trong quý II/2023. Ngày khởi công đã cận kề, song thực tế nỗi lo thiếu hụt nguồn vật liệu thực hiện dự án vẫn đang hiện hữu đối với các thầu thi công dự án.
Theo ông Nguyễn Tuấn Dũng - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tư vấn thiết kế GTVT phía Nam (Tedi South), việc dùng cát biển thay cát sông cho các dự án giao thông trong khu vực ĐBSCL sẽ không thay đổi các yêu cầu về kỹ thuật hay chất lượng của dự án. Tuy nhiên, việc lu lèn nền đường sẽ phải có thay đổi do bản chất cát biển mịn hơn cát sông. Cũng theo ông Dũng, việc dùng cát biển cho dự án giao thông là bình thường, tuy nhiên quá trình này cần nghiên cứu kỹ lưỡng, đặc biệt là nghiên cứu về đánh giá tác động môi trường. Khi dẫn nguồn cát biển vào khu vực bồi rửa, sàng lọc cần các tàu lớn, tàu chuyên dụng để khai thác, do đó sẽ ảnh hưởng đến khu vực canh tác, nuôi trồng của người dân xung quanh.
