Đến xã Hữu Văn, hỏi thăm xóm đò ven sông thì không ai lạ. Gần chục chiếc đò tre đơn sơ đậu ven bờ ngay sau phía nhà thờ giáo thôn Mỹ Hạ chính là kế sinh nhai của những hộ dân ven sông Bùi. Dòng sông hào phóng không chỉ mang lại nguồn nước tưới tiêu dồi dào cho nông nghiệp mà nó còn mang lại nguồn sống cho những người chỉ cần bỏ công sức lao động.
Nghề mò ốc, cào hến ven sông ở đây đã có từ nhiều năm và cũng đầy ắp những gian nan. Nghề bám sông bám nước này đòi hỏi người làm phải có sức khỏe tốt, chịu được cái lạnh khi phải ngâm mình hàng giờ dưới nước, chịu được cái nắng gay gắt của mùa hè.
Những con ốc, con hến thường nằm ẩn sâu dưới đáy sông, lẫn vào cát bụi nên công việc này khá vất vả. Những người cào hến, mò ốc ở vùng hầu hết đều là “kình ngư” bơi lội như cá và sành sỏi từng con nước chuyển động thì mới hành nghề được, nếu không đuối nước là có thể mất mạng bất cứ lúc nào.
Để bắt được những con hến nằm sâu dưới lòng sông, người thợ phải đắm mình nhiều giờ dưới nước. Cứ thế, lúc thì họ bơi dưới lòng sông, lúc chỉ thấy chóp nón nổi lên, lúc thì lặn mất tăm mất tích.
Người thợ cào hến, cào ốc phải dùng lực tay ghì vào cán cào xuống đáy sâu, vớt lên bao hạt cát sỏi rồi lại nhanh nhẹn đãi gạt lọc lấy thành phẩm. Những thao tác thuần thục, chỉ trong chốc lát những bao tải ốc hến đã được vận chuyển bằng đò tập kết trên bờ sông.
Đã hơn mười năm gắn bó với nghề ngụp lặn dưới con sông Bùi, ông Nguyễn Văn Soi (SN 1965) ở thôn Mỹ Hạ, xã Hữu Văn bộc bạch: “Nghề này bấp bênh lắm, hôm nào may mắn thì mò được nhiều cũng đủ sinh sống qua ngày, bữa nào trống chậu thì cũng phải chịu thôi.
Mọi người trong xóm này thường tranh thủ lúc ốc hến đang mùa sinh sản, vì khi nước lên họ không lặn được vì nước sâu, nhiều dòng chảy xiết rất nguy hiểm. Ốc hến ngày càng khan hiếm nên việc bắt ốc, cào hến phải di chuyển đến vùng xa lân cận khiến công việc càng trở nên khó khăn bội phần”.
Chia sẻ thêm về nghề của mình, ông Soi cho hay, tuy nghề vất vả là vậy nhưng giá thành của ốc hến mà ông và người vợ thu được bán với giá rẻ bèo, cũng chẳng được bao nhiêu đồng. Thường thì ốc ngon, mẻ nào ruột béo thì được giá 12 nghìn đồng/kg, hến thì rẻ hơn chỉ được 6-8 nghìn đồng/kg đủ để gia đình ông sinh sống qua ngày.
“Nghề này cực lắm ấy thế mà chẳng ai giàu, chỉ đủ ăn. Vất vả thật đấy nhưng làm mãi tôi cũng quen rồi. Giờ nghỉ cũng chẳng biết làm gì. Cứ ngày qua ngày bám sông bám nước mà sống thôi” - ông Soi nói.
Vất vả là thế, với nguồn thu nhập ít ỏi, những người thợ cào hến, mò ốc còn phải đối mặt với nhiều rủi ro và tai nạn nghề nghiệp. Chuyện người thợ giẫm phải mảnh chai, miếng sành, sắt thép dưới đáy sông khiến đứt chân tay là điều khó tránh khỏi. Tuy nhiên, vì miếng cơm manh áo nên nghề này đã gắn liền với đời sống của người dân ven bờ sông này.
