Thiết lập vành đai, lắp 34 cổng thu phí ôtô vào trung tâm
Ngày 12.12, tại hội nghị phản biện xã hội dự thảo “Thu phí xe ôtô lưu thông vào trung tâm thành phố để hạn chế ùn tắc giao thông” do UBMTTQVN TPHCM, Cty cổ phần công nghệ Tiên Phong (đơn vị tư vấn đề án) cho biết, để thực hiện việc thu phí này sẽ thiết lập một vành đai khép kín bao quanh khu vực trung tâm.
Theo đó, vành đai dự kiến gồm dọc đường Hoàng Sa (kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè) đến đường Nguyễn Phúc Nguyên giao với Cách Mạng Tháng Tám, đường Ba Tháng Hai, đường Lê Hồng Phong, Lý Thái Tổ, Nguyễn Văn Cừ, đường Võ Văn Kiệt, Tôn Đức Thắng. Trên vành đai sẽ lắp đặt 34 cổng thu phí không dừng (thu phí tự động đa làn). Chi phí đầu tư xây dựng khoảng 1.500 tỉ đồng do nhà đầu tư bỏ ra, thực hiện theo hình thức BLT (xây dựng, thuê dịch vụ và chuyển giao) trong thời hạn 15 năm (2020-2035).
Các ôtô muốn vào trung tâm TPHCM phải mở một tài khoản liên kết với hệ thống thu phí tự động không dừng được lắp đặt tại vành đai. Khi ôtô vào trung tâm trong giờ cao điểm, hệ thống sẽ tự động trừ tiền trong tài khoản.
Trong trường hợp có xe không nộp tiền, hệ thống sẽ ghi nhận và thông báo xử phạt, sau đó báo qua đơn vị đăng kiểm không cho đăng kiểm cho đến khi nộp phạt. Mức thu phí được đề xuất từ 30.000 - 50.000 đồng/lượt (tùy theo xe), trong đó không thu phí xe buýt. Thời gian thu phí trong ngày từ 6-9 giờ và từ 16-19 giờ để người dân lựa chọn thời gian di chuyển và tuyến đường phù hợp. Theo tính toán của đề án, trong năm đầu tiên áp dụng thu phí, lượng ôtô vào khu trung tâm giờ cao điểm sẽ giảm tới 49%, nhường đường cho xe buýt tăng 8%, vận tốc lưu thông tăng 10,3%.
“Theo tính toán mô phỏng, với vận tốc lưu thông tăng như trên thì mỗi người dân tiết kiệm được 10 phút, nhân với toàn bộ người dân tham gia giao thông về tiết kiệm chi phí giao thông khoảng 12.000 - 15.000 tỉ đồng/năm, 15 năm tiết kiệm khoảng 245.000 tỉ đồng. So với tổn thất giao thông toàn xã hội hiện nay lên đến 1,5-2 tỉ USD/năm, con số này chỉ 10% so với số thiệt hại nhưng đem lại lợi ích cho xã hội” - ông Lâm Thiếu Quân - Tổng GĐ Cty cổ phần công nghệ Tiên Phong - lạc quan nói.
Không khả thi
PGS-TS Nguyễn Lê Ninh thẳng thắn cho rằng, không có cơ sở nào để tiên liệu con số 49% số ôtô sẽ không vào trung tâm thành phố khi thu phí. Muốn tính toán phải có ví dụ, thống kê, so sánh tổng hợp trong một thời gian nhất định để thấy đó là quy luật thì mới có thể kết luận được. Với những người đã có điều kiện mua xe ôtô hàng trăm triệu đồng thì mức phí 30.000 - 50.000 đồng/lượt không phải là vấn đề to tát, họ sẵn sàng trả tiền để đi vào trung tâm.
Và khi đó, mục tiêu đặt ra là giải quyết kẹt xe không đạt được. “Đề án chỉ xuất phát từ mẹo đơn giản là đánh vào túi tiền của chủ xe chứ không xuất phát từ các yếu tố xã hội học của TPHCM. Đơn vị nghiên cứu dẫn giải rằng Singapore và một số đô thị lớn trên thế giới cũng đã áp dụng hình thức này và thành công, nhưng nó chỉ phù hợp với cách quản lý xã hội, trình độ dân trí và pháp luật quy định của họ. Còn ở TPHCM khác cả về dân trí và quan trí” - ông Ninh nói. Đồng quan điểm này, theo ông Đồng Văn Khiêm - thành viên Hội đồng tư vấn phản biện (UBMTTQVN TPHCM) - đề án vẫn thiếu số liệu để phân tích, làm rõ tính hiệu quả.
Chẳng hạn để có thể kết luận hiệu quả dự án thì phải điều tra khảo sát đánh giá bằng con số cụ thể. Trong đó, nếu đặt vấn đề trung tâm thành phố ùn tắc do phương tiện nhiều thì phải có số lượng phương tiện vào trung tâm là bao nhiêu, gồm các loại xe nào, rồi thời gian cao điểm, thấp điểm là bao nhiêu xe… Trên cơ sở đó, mới có phân tích con số cụ thể, những xe nào có thể hạn chế, từ đó giảm được bao nhiêu lượng xe đi vào trung tâm thành phố…
Trong khi đó, luật sư Trương Thị Hòa cho rằng cần có đánh giá lại đối với loại phí này để tránh tình trạng phí chồng phí. Người dân vừa đóng phí sử dụng đường bộ lại vừa đóng phí chống ùn tắc giao thông. Theo luật sư Hòa, đề án sẽ không mang lại hiệu quả chống ùn tắc giao thông và không đạt hiệu quả kinh tế nếu không nêu lên giải pháp đồng bộ là chống ùn tắc giao thông đi liền với tăng lượng người sử dụng giao thông công cộng. Vì vậy cần làm rõ tính hiệu quả, tác động vào nhân dân, xã hội như thế nào. “Tôi thấy cứ thu bao nhiêu được thì thu chứ không thấy nhân dân được gì” - bà Hòa nói.
Bên lề kỳ họp thứ 6 HĐND TPHCM khóa IX mới đây, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Trần Vĩnh Tuyến cho biết, thành phố phải cân nhắc kỹ, thu phí thì không biết được bao nhiêu nhưng chắc chắn ảnh hưởng đến môi trường đầu tư phát triển. Nếu như kẹt xe ngoài phạm vi trung tâm thì sao? Giải quyết ùn tắc giao thông thì phải xác định rõ nguyên nhân và đưa ra hệ thống giải pháp, chứ không phải nói thu phí vào trung tâm là đạt được mục đích giảm ùn tắc giao thông.
