Nghịch lý bên những công trình nước sạch
Nhiều năm qua, gia đình chị Nguyễn Thị Lên và 400 hộ dân khác ở thôn Trì Bình, xã Bình Nguyên, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi, không được sử dụng nước sạch. Nguồn nước ở tất cả các giếng đào, giếng khoang trong vùng đều bị nhiễm phèn, bốc mùi hôi khó chịu. Nhà nào cũng phải dùng máy lọc nước mới dám sử dụng trong ăn uống hằng ngày, nhưng nước vẫn không thể đảm bảo vệ sinh.
Chị Nguyễn Thị Lên cho biết, dùng giếng khoang, bơm lên nhìn thấy nước trong veo, nhưng có mùi rất khó chịu. Phải lọc nước qua máy nhưng không khử được mùi hôi, không chỉ gia đình chị mà nước giếng khoang của bà con xung quanh ai cũng gặp tình trạng tương tự.
Trong khi người dân phải dùng nước không đảm bảo vệ sinh trong sinh hoạt, thì công trình nước sạch ở xã Bình Nguyên do Ban quản lý Khu kinh tế Dung Quất đầu tư xây dựng cách đây 20 năm đã dừng hoạt động. Nguồn nước của công trình này được lấy từ nguồn nước ngầm giữa cánh đồng khiến nhiều người lo ngại thuốc bảo vệ thực vật, phân bón từ hoạt động sản xuất của người dân ngấm vào mạch nước ngầm.
Từ năm 2015 đến nay, công trình bị hư hỏng, nhưng địa phương không có nguồn kinh phí để sửa chữa, hiện tại sau nhiều năm bỏ hoang, công trình cấp nước này không còn hoạt động, nhiều hạng mục bị gỉ sét, ăn mòn khắp nơi, xung quanh cỏ dại mọc um tùm.
Cùng chung số phận, hai công trình nước sạch ở xã Tịnh Long, TP Quảng Ngãi có tổng mức đầu tư gần 15 tỉ đồng, sau 9 năm hoạt động thì đến nay đã phải đóng cửa. Công trình này được đưa vào sử dụng năm 2012, cung cấp nước sạch cho 1.150 hộ dân ở hai thôn Gia Hòa và Tăng Long, tuy nhiên sau một thời gian hoạt động kém hiệu quả, nhiều hạng mục xuống cấp nhưng địa phương không có kinh phí duy tu, sửa chữa, đến tháng 7.2021, cả hai công trình này dừng hoạt động, trong khi nguồn nước ngầm ở đây đều đã bị nhiễm phèn. Hàng nghìn hộ dân sống ngay bên công trình nước sạch hàng chục tỉ nhưng vẫn không có nước sạch để dùng.
Ông Bùi Tấn Bé - Phó Chủ tịch UBND xã Tịnh Long - cho biết, qua khảo sát đánh giá hai công trình nước sạch trên đã dừng hoạt động, trong khi người dân rất mong mỏi, công trình được sửa chữa, để sớm hoạt động trở lại. Địa phương rất mong, cấp trên bố trí kinh phí để sửa chữa lại công trình này.
Đánh giá lại để có cách vận hành tốt hơn
Thống kê, tỉnh Quảng Ngãi hiện có 513 công trình cấp nước sạch nông thôn tập trung được đầu tư xây dựng từ ngân sách Nhà nước. Trong đó, hiện chỉ có 29 công trình hoạt động hiệu quả. Còn lại có 358 công trình hoạt động cầm chừng, không hiệu quả và 126 công trình không hoạt động, chiếm tỉ lệ hơn 94%.
UBND tỉnh này đã chỉ đạo các ngành, địa phương liên quan rà soát, sớm đưa ra phương án xử lý, khắc phục để đảm bảo hiệu quả nguồn lực đầu tư của Nhà nước.
Theo kế hoạch cấp nước an toàn khu vực nông thôn giai đoạn 2024 - 2028 của tỉnh, sắp tới sẽ có 34 công trình cấp nước sạch nông thôn tập trung được đầu tư. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là phải triển khai vận hành, quản lý các công trình như thế nào để đảm bảo tính hiệu quả, bền vững, tránh lãng phí như thời gian qua.
Ông Trần Phước Hiền - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi - cho biết, tỉnh đã có chỉ đạo đề nghị Sở xây dựng, Sở Nông nghiệp Phát triển nông thôn và các địa phương rà soát, đánh giá lại hiệu quả của các công trình cấp nước sinh hoạt đóng trên địa bàn trong đó, đánh giá lại vai trò của các tổ chức tiếp nhận quản lý, khai thác công trình, đặc biệt là tính bền vững.
Quan điểm chỉ đạo của tỉnh đối với công trình nước sạch nông thôn sắp tới là trước tiên phải đánh giá được mô hình tổ chức sau khi tiếp nhận thì mới quyết định đầu tư. Song song đó, tỉnh cũng chỉ đạo kiện toàn, củng cố lại các kế hoạch tổ chức đối với công trình nước sạch đã triển khai đầu tư để hoàn thiện, công trình phát huy hiệu quả, mang tính bền vững.
