Một buổi trưa đầu tháng 4, trong quán cà phê - pizza nhỏ, trên đường Mai Anh Tuấn, Ba Đình, Hà Nội, nhóm PV Lao Động đã có dịp trải nghiệm, quan sát những thành viên của Dự án mô hình kinh tế cho người tự kỷ đầu tiên tại Việt Nam (VAPs) làm việc như những nhân viên chuyên nghiệp.
Khó ai tin được, những ly cà phê thơm ngon, những chiếc bánh pizza chuẩn vị nóng hổi lại được tạo nên từ bàn tay của những bạn trẻ mắc chứng tự kỷ.
Tuyển nhân sự nhờ nhân duyên
Mô hình này với cách gọi thân thương thì là "doanh nghiệp hạnh phúc", người tự kỷ là nhân viên, được đào tạo việc làm bền vững, chuyên nghiệp. Anh Trung sẽ trực tiếp dạy các bạn tự kỷ cách làm bánh pizza, pha cà phê, sử dụng tiếng Anh, công nghệ thông tin…
"Mô hình này trên thế giới thiên về trường dạy nghề và hướng nghiệp hơn. Còn dự án của tôi ở mức độ chuyên về kinh tế hơn và khẳng định là mô hình đầu tiên ở Việt Nam. Nhân viên của tôi là các bạn trẻ mắc chứng tự kỷ..." - Giám đốc VAPs chia sẻ.
Khi được hỏi về những nhân sự ở đây được tuyển dụng như thế nào, anh Trung khẳng định tất cả đều có sơ yếu lý lịch rõ ràng, và nhờ vào nhân duyên mà anh được gặp các nhân viên của mình.
Với xuất thân là một sinh viên kinh tế và mối lương duyên với người tự kỷ, anh Trung đã chọn cách "làm kinh tế đàng hoàng, mở hẳn công ty" với tham vọng có lợi nhuận, tạo việc làm bền vững cho người tự kỷ, để họ có cơ hội tự nuôi sống bản thân bằng chính những đồng lương nhận được từ sức lao động của mình.
Việc làm bền vững và chuyên nghiệp cho người tự kỷ
Tại công ty của anh Trung, lương trả cho nhân viên tính theo sản phẩm, ai cũng được làm thật. Điều đặc biệt là các bạn VIP có thể tự ra ngân hàng rút tiền, có thể tự đi siêu thị mua đồ chế biến pizza hay mua đồ uống cho quán cà phê... Vào công ty, vị trí của ai người đó đứng, công việc ai được phân công người đó làm, không chồng chéo nhau.
H là một trong số 8 trẻ tự kỷ được anh Nguyễn Đức Trung đào tạo nhiều năm để trở thành những nhân viên thực thụ. Vào nhà hàng với bếp trưởng H, phóng viên gọi 1 chiếc pizza bò và thực sự bất ngờ vì H có thể làm được 4/5 khâu làm pizza.
Với khâu mua nguyên liệu, anh Trung thẳng thắn chia sẻ: "Hồi xưa mua nguyên liệu, H phải ra siêu thịm điều rất khó khăn và là rào cản lớn với H là siêu thị không hiểu ý H hoặc H dễ mua phải đồ ăn ôi thiu... Vì thế tôi đã cho ra đời dự án siêu thị để tự các bạn mua của nhau, vừa đảm bảo hiểu nhau mà lại không thất thoát tiền và cũng không bán đồ ôi thiu".
Nhờ vậy, các khâu làm pizza, mua nguyên liệu, phục vụ và dọn bàn, H đều làm tất và làm rất tốt trước sự chứng kiến của khách hàng.
Giám đốc VAPs cho biết, mong ước lớn nhất của anh là các bạn VIP ở VAPs sẽ thành thạo tất cả các kỹ năng của một nhân sự bình thường và những trưởng dự án là người bình thường sẽ chỉ cần giám sát mà thôi.
VAPs sẽ tạo môi trường làm việc, đào tạo các VIP, nhận hết rủi ro, chỉ mong muốn các bạn tự kỷ làm được việc và tự nuôi sống được bản thân.
Từ đầu năm 2019 đến nay, VAPs của anh Trung đã bước đầu thành công và được nhiều người biết đến, đặc biệt là những du khách nước ngoài.
"Mục tiêu của chúng tôi chính là thành công của dự án, để làm thước đo cho nhiều gia đình học, để người ta nhìn thấy thành công, để có thể cố gắng phấn đấu. Thế nên tôi không tiếc gì cả, chính vì không tiếc gì nên kết quả mới được như ngày hôm nay", anh Trung chia sẻ với phóng viên một cách đầy hạnh phúc.
Cảm nhận của những khách hàng khi trải nghiệm ăn nhà hàng, đi siêu thị ở VAPs, trực tiếp xem cách làm việc của những người tự kỷ: Sự đón tiếp nồng nhiệt của những nhân viên là người tự kỷ cho chúng tôi một cái nhìn khác về chứng bệnh này, rằng họ không khác biệt gì với chúng ta cả, giá trị lao động của họ cũng rất tuyệt vời.
Những sản phẩm mà VIP ở VAPs làm ra có giá thành như ở ngoài và thậm chí còn rẻ hơn nhiều, ở VAPs không có xin - cho mà đây thực sự là một công ty, làm được ra kinh tế, người tự kỷ có việc làm bền vững, chuyên nghiệp.
Có thể nói, đây là mô hình lần đầu tiên xuất hiện và đạt được những thành công ban đầu trong việc giúp cho những người mắc chứng tự kỷ tự lập và làm chủ cuộc sống của mình.
