Vốn trở thành thú chơi tao nhã của người Hà Nội, song trải qua thăng trầm của lịch sử, có những lúc thú chơi này bị gián đoạn.
Đến nay, người Hà Nội tiếp tục phục dựng và lưu giữ nét văn hoá chơi hoa thuỷ tiên ngày Tết. Ông Nguyễn Việt Bắc - người có đam mê bất diệt với hoa thuỷ tiên cho biết, một bát thuỷ tiên đẹp nhờ kết hợp nhiều yếu tố như rễ, làn lá, ngồng hoa và hoa. Nổi bật hơn cả rễ hoa thuỷ tiên phải dài, trắng và hoa mang màu sắc tinh khôi.
Người xưa quan niệm, người gọt hoa thủy tiên mà căn cho hoa nở đúng Giao thừa sẽ mang lại phước lành, may mắn cho gia chủ. Tuy nhiên, theo ông Bắc, với thời tiết thất thường như hiện nay, để hoa nở “trúng” thời khắc Giao thừa rất kỳ công.
Học thú chơi thủy tiên từ những vị cao niên nhiều năm gắn bó và lưu giữ thú chơi cổ của Hà Nội, ông Nguyễn Việt Bắc cho biết: “Loài hoài hoa này vốn đã rất khó tính. Quá tình gọt tỉa cũng đòi hỏi lắm công phu. Sau đó việc chăm phải tỉ mẩn mới có được một bát thuỷ tiên đẹp chơi vào dịp Tết”.
“So với những thú vui khác, thú chơi hoa thủy tiên thể hiện rõ cốt cách của người gọt. Chỉ cần nhìn vào bát thủy tiên được gọt, người sành chơi sẽ biết được chủ nhân là người ra sao, là người kỹ tính hay cẩu thả…”, ông Bắc nói.
Thủy tiên là họ nhà hành, lá bẹ nhiều lớp. Để có được bát thủy tiên đẹp, trước tiên cần chọn củ. Theo ông Bắc, trong quá trình chọn củ, nên bóp nhẹ hai bên hông củ. Với những củ có gồ cứng, nghĩa là mầm đang nhú thì sẽ không lựa chọn. Ngược lại, nên lựa những củ hai phần bên cạnh xốp.
Với củ thuỷ tiên đã được lựa chọn kỹ càng, người gọt thuỷ tiên sẽ khéo léo bóc từng lớp áo ngoài vào lớp áo trắng muốt bên trong. Công đoạn này cần bàn tay khéo léo để tỉa từng chút một mà không được làm tổn thương phần áo còn tươi. Phần áo này chính là nguồn dinh dưỡng để nuôi hoa.
Bên cạnh đó, việc vệ sinh phần rễ cũng rất quan trọng, người chơi phải kỹ lưỡng, nhẹ nhàng để không làm tổn thương củ. Ngoài ra, quá trình xén lá cũng tạo vết thương cho lá, làm lá không còn thẳng mà sẽ cong vẹo theo vết thương tạo ra. Ngoài kỹ thuật gọt, việc chăm sóc thủy tiên cũng lắm công phu, phải thay nước, chải rễ hàng ngày.
Theo ông Bắc, với thời tiết thất thường như hiện nay, mùa đông có những ngày trời ẩm, nhưng cũng có hôm nóng chảy mồ hôi sẽ ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của hoa thuỷ tiên. Thuỷ tiên gặp ẩm thì phát triển, hết ẩm thì dừng lại cũng giống như giấc ngủ chập chờn của con người. Vì vậy, để căn chỉnh hoa thuỷ tiên nở đúng giao thừa khá khó khăn.
Tuy nhiên, người chơi có thể thúc nở nhanh hoặc nở chậm bằng cách tăng nhiệt độ của nước hoặc hãm độ sáng...
