Từ cậu bé 12 tuổi không biết chữ
Những ngày đầu xuân, khi những bông hoa đào, hoa mận nở trắng rừng Tây Bắc, từ trung tâm huyện Sốp Cộp, men theo con đường dốc dài hơn 80km quanh co, hiểm trở, vượt qua đỉnh Pu Sâng rồi xuyên những cánh rừng heo hút, bản Pá Khoang hiện ra mờ mờ ảo ảo, chìm trong mây trời gió núi.
Đã gần 1 năm nay, nơi đây hằng ngày vẫn đều đều vang lên tiếng ê a học bài của lớp học đặc biệt do thầy giáo - Thiếu tá Hờ A Thành, quân nhân chuyên nghiệp Đội Vận động quần chúng, Đồn Biên phòng Mường Lèo đứng lớp.
Với dáng người nhỏ nhắn, nụ cười hiền cùng giọng nói đặc trưng của người Mông nơi rẻo cao, thầy Thành ân cần chỉ dạy bà con những âm vần cơ bản.
Nói về hành trình trở thành thầy giáo quân hàm xanh, Thiếu tá Thành cười hiền: "Tôi sinh ra và lớn lên ở bản Long Ke, xã Huổi 1, huyện Sông Mã, vùng cao lại còn sâu và xa lắm, hồi đó ăn còn không đủ chứ nói gì đi học. Mãi đến năm 12 tuổi, tôi mới được bố cho đi học Trường Nội trú thiếu nhi dân tộc tại thị trấn Sông Mã".
Xa gia đình, tự lập mọi thứ, cứ mỗi khi được nghỉ, cậu bé 12 tuổi lại đi bộ gần 30 cây số đường rừng về phụ giúp bố mẹ việc nương rẫy. Học xong cấp 1, chàng thiếu niên Hờ A Thành lúc bấy giờ lại tiếp tục xin học tại trường Nội trú tỉnh Sơn La, nơi cách nhà hơn 100km.
"Hồi đó xe cộ đi lại khó khăn nên hầu hết mình và các bạn toàn đi bộ tắt men theo đường núi. Khởi hành từ 3h sáng, mang theo 3 gói cơm cùng thức ăn, cứ mệt ở đâu thì nghỉ ở đó, khoảng 5h chiều thì đến trường" - người chiến sĩ biên phòng nhớ lại.
24 tuổi, thay vì tốt nghiệp đại học như bạn bè cùng trang lứa thì khi ấy anh mới chỉ tốt nghiệp cấp 3. Trong thâm tâm của chàng trai trẻ vẫn muốn được đi học tiếp, nhưng nghĩ lại gia cảnh khốn khó, anh đành ở nhà. Đến 26 tuổi mới quyết tâm đăng kí nhập ngũ vào Bộ đội biên phòng (BĐBP) Sơn La.
Nhận thấy Binh nhất Hờ A Thành nhanh nhẹn, ham học hỏi lại có trình độ văn hóa, Bộ Chỉ huy BĐBP Sơn La đã cử anh đi học Trường Trung cấp Truyền hình tại tỉnh Hà Tây (nay là Hà Nội). Năm 2016, anh tiếp tục theo học tại Đại học Khoa học xã hội và nhân văn (đào tạo tại TP Sơn La).
Tuy nhiên, khi đang theo học năm cuối, anh chuyển công tác về Đồn Biên phòng Mường Lèo - cách thành phố gần 200km. Kể từ đó, hành trình đi tìm con chữ của anh gian nan, vất vả nhưng ý chí bền bỉ của khiến không ít người khâm phục.
Thiếu tá Thành nhớ lại: "Sáng thứ 7, cứ 4h sáng mình đi từ đồn ra TP Sơn La để học. Hôm nào trời ấm còn đỡ, đến mùa rét thì vất vả không biết bao nhiêu mà kể. Những ngày đó mình phải đi sớm hơn và chậm hơn để đỡ lạnh, rồi ven đường thấy những hàng người ta đốt lửa nấu xôi sáng thì dừng lại xin sưởi lửa nhờ cho đỡ lạnh mới đi tiếp".
Ở tuổi 46, Thiếu tá Hờ A Thành nhận tấm bằng cử nhân loại Giỏi.
Đến thầy giáo biên phòng nơi cuối trời biên cương
Những lớp học biên phòng được Đồn biên phòng Mường Lèo bắt đầu triển khai từ năm 2021 tại 2 bản Huổi Lạ và Huổi Luông xã Mường Lèo, đến nay đã xóa mù chữ được cho khoảng 100 người dân là đồng bào dân tộc Mông ở vùng biên giới.
Học viên nơi đây đều đã lớn tuổi, người ít tuổi nhất cũng đã 17-18, người nhiều nhất đã hơn 50 tuổi. Những đôi bàn tay thô ráp, chỉ biết chọc lỗ, tra hạt trên nương, nay cầm bút lóng ngóng, ngượng nghịu. Nhưng một phần bởi ham học cái chữ, phần lại khâm phục ý chí của chính thầy giáo Thành nên bà con đi học rất đầy đủ.
Chị Sồng Thị Da - học viên lớp học chia sẻ: "Như những người lính Biên phòng đã nói, mọi người hãy học để biết đọc, biết viết, biết tính toán khi đi chợ. Học cho con cháu noi theo để sau này không bỏ học giữa chừng, có thể học lên cao hơn, đi xa hơn nữa".
Thiếu tá Mai Thế Cảnh - Chính trị viên phó, Đồn biên phòng Mường Lèo cho biết: "Thiếu tá Thành là người rất năng nổ, nhiệt tình trong công việc, lại còn là người địa phương thông thạo địa bàn nên Ban chỉ huy đồn quyết định lựa chọn anh đi dạy các lớp xóa mù chữ cho bà con".
Theo Thiếu tá Cảnh, ngoài những buổi lên lớp, anh Thành còn lên nương với bà con, dạy dân cách trồng ngô, lúa sao cho năng suất. Năm nay, anh còn mang giống sắn cao sản về hướng dẫn trồng trên những mảnh nương khô cằn.
Trong cái tĩnh lặng của miền biên giới, hằng ngày vẫn đều đều vang lên tiếng đánh vần của lớp học xóa mù chữ, tạo nên một khúc nhạc trong đêm, hòa vào đại ngàn Tây Bắc.
