Muốn di dời nhưng không có tiền
Năm 2011, tỉnh Lào Cai quy hoạch xây dựng khu công nghiệp Tằng Loỏng với diện tích 1.100 ha. Trong đó, đất dành cho công nghiệp 631,6 ha; đất trồng cây xanh 275,59 ha. Đến nay đã có 44 dự án đang hoạt động và đăng ký đầu tư vào khu công nghiệp này.
Điều đáng nói trong các nhà máy đang hoạt động tại đây có không ít nhà máy sản xuất hóa chất độc hại, gây ô nhiễm cao như nhà máy DCP của Công ty Hóa chất Phúc Lâm; Nhà máy Phốt pho số 3 của Công ty TNHH Đông Nam Á; Công ty Cổ phần DAP số 2 – Vinachem; Công ty Hóa chất Đức Giang...
Các nhà máy này thường xuyên xả thải gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng trên địa bàn khiến rất nhiều hộ dân sinh sống tại đây bức xúc.
Trao đổi với PV, ông Trần Quang Thành - Bí thư Chi bộ thôn Mường 1, xã Xuân Giao, huyện Bảo Thắng cho biết: "Gia đình tôi có 11 khẩu nhưng hiện tại chỉ còn 3 người lớn vì phải sơ tán hết".
Theo ông Thành, sống thì phải có ăn nhưng cây cối trồng lâu năm không ra quả thì không có thu nhập. Hoa màu trồng thì chỗ bị héo, bị táp cũng không ăn, không sản xuất được.
Đặc biệt muốn chăn nuôi con trâu, con bò thì lo sợ mắc bệnh do ăn phải cỏ nhiễm hóa chất, lội phải nước có bùn nhiễm chất thải. Nuôi cá thì không dám sử dụng nguồn nước suối cạnh đó mà phải lấy nguồn nước cách 500-700m. Dù không dùng nước suối tại đây thì cũng có lúc khí thải chụp xuống làm chết hàng loạt cá trong ao.
Ông Thành tâm sự: "Thực sự rất lo lắng khi phải sống gần các nhà máy hóa chất vì sức khỏe không đảm bảo nhất là người già và trẻ em. Ở khu này có gần 20 hộ muốn di dời nhưng không có điều kiện để tự đi nơi khác ở vì phải có tiền mua đất làm nhà, trồng cấy…”.
Nơm nớp lo sợ sống cạnh các nhà máy hóa chất
Chưa được di dời đến nơi ở mới, người dân phải "cắn răng" sống qua ngày cạnh các nhà máy hóa chất độc hại, tiềm ẩn nhiều nguy cơ đe dọa trực tiếp đến tính mạng và của cải. Bởi không ít lần các nhà máy này xảy ra sự cố rò rỉ chất thải, vỡ đập chứa thải.
Điển hình như năm 2016, người dân tại thôn Phú Hà 1, Phú Hà 2, xã Phú Nhuận đã phải tá hỏa chạy khỏi nhà khi thấy không khí ngột ngạt, đầu óc choáng váng. Sau khi báo cho cơ quan chức năng đến làm việc mới rõ là do Công ty Phúc Lâm làm rò rỉ hóa chất.
Năm 2018, sự cố vỡ bờ bao hồ chứa quặng thải Nhà máy DAP số 2 (Công ty Cổ phần DAP số 2 – Vinachem), khiến hàng nghìn mét khối nước thải, chất thải nguy hại tràn ra môi trường và tràn vào hàng chục hộ dân thị trấn Tằng Loỏng và xã Phú Nhuận.
Mới đây nhất, tháng 7.2021, xe chở hoá chất của Công ty TNHH MTV Hóa Chất Đức Giang Lào Cai bị lật khiến hàng chục bồn chứa axit đổ tràn ra đường bốc mùi nồng nặc, ảnh hưởng người dân sinh sống ven đường.
Hay tháng 9 vừa qua, tại thôn Mường 1, xã Xuân Giao qua một đêm phát hiện cỏ chết trắng, cháy vàng hơn 4000m2, còn nước suối có màu khác lạ do vỡ tấm đan chắn hố thu nước thải bề mặt của bãi Gyps của công ty Đức Giang khiến nước thải tràn ra.
UBND tỉnh Lào Cai đã nhiều lần xử phạt các trường hợp vi phạm về vấn đề này như năm 2018, tỉnh Lào Cai xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty DAP số 2 là 150 triệu đồng; Công ty Cổ phần Hóa chất Phúc Lâm 130 triệu đồng; Công ty TNHH MTV Supe lân Apromaco Lào Cai 350 triệu đồng.
Mới đây, tháng 5.2021, công ty TNHH MTV hóa chất Đức Giang Lào Cai cũng bị phạt 400 triệu đồng vì vi phạm nghiêm trọng Luật bảo vệ Môi trường.
Tháng 7.2021, Công ty TNHH MTV Supe lân Apromaco Lào Cai cũng bị phạt 100 triệu đồng vì sự cố xả thải gây ô nhiễm môi trường.
Cùng trong đợt này, Công ty cổ phần Phốt pho Apatít Việt Nam có địa chỉ tại khu công nghiệp Tằng Loỏng cũng bị phạt 400 triệu đồng vì không có báo cáo tác động môi trường.
