Thử thách chờ đón
Trao đổi tại tọa đàm "Phát triển giao thông xanh: Thách thức và Giải pháp thu hút nguồn lực đầu tư" của Bộ Giao thông Vận tải tổ chức ngày 22 tháng 8, GS.TS Lê Anh Tuấn - Chủ tịch Hội đồng ĐH Bách Khoa - cho biết, GTVT là lĩnh vực phụ thuộc nhiều nhất vào nhiên liệu hóa thạch. Theo số liệu năm 2021, gần 95% nhu cầu năng lượng trong GTVT đến từ loại nhiên liệu này.
Điều này dẫn đến ngành GTVT là một trong số những nguồn phát thải khí nhà kính chủ yếu, chiếm tới gần 24% tổng lượng khí nhà kính.
Tại Việt Nam, số liệu năm 2020 cho thấy ngành GTVT chiếm gần 18% tổng lượng khí nhà kính (45,5 triệu tấn CO2) và dự báo năm 2030 là 89,1 triệu tấn CO2. Trong đó, đường bộ chiếm tỉ trọng phát thải khí nhà kính lớn nhất, chiếm tới hơn 80%.
Việt Nam hiện là quốc gia có tốc độ tăng trưởng phương tiện giao thông đường bộ cao. Thống kê trong giai đoạn 2005 - 2022, tốc độ tăng trưởng 13,3%/năm đối với ôtô (đạt 5 triệu ôtô), và 9,3%/năm đối với môtô, xe gắn máy (với 72 triệu xe máy đã đăng ký). Điều này dẫn tới cần kiểm soát phát thải, đặc biệt đối với giao thông đường bộ.
Cũng chia sẻ tại hội thảo này, Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Lê Anh Tuấn nhấn mạnh, tất cả các nước khi hướng đến mục tiêu phát thải ròng về 0 đều có những sự khởi đầu gian nan và không nước nào dám nói rằng hiện tại đã nắm được tất cả về chính sách, hạ tầng để thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm nào đó.
Quyết tâm thực hiện cam kết
Mặc dù còn nhiều khó khăn, song Việt Nam đã và đang nỗ lực thực hiện chuyển đổi xanh trong lĩnh vực giao thông vận tải. Ngày 10.8, Văn phòng Chính phủ ra thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tại cuộc họp về chính sách phát triển phương tiện giao thông xanh và chính sách phát triển trạm sạc điện cho phương tiện giao thông xanh.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chỉ đạo, chuyển đổi năng lượng xanh là nhiệm vụ cơ bản và quan trọng nhất trong quá trình thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh cũng như thực hiện các cam kết của Việt Nam tại các hội nghị quốc tế.
Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 876/QĐ-TTg ngày 22.7.2022 phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí mê-tan của ngành giao thông vận tải (Chương trình) để các bộ, ngành, địa phương triển khai thực hiện các mục tiêu phát triển hệ thống giao thông vận tải xanh hướng tới mục tiêu phát thải ròng khí nhà kính về “0” vào năm 2050.
Trong thời gian qua, các Bộ: Giao thông Vận tải, Xây dựng, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Công Thương và Ủy ban nhân dân các địa phương đã cơ bản triển khai các nhiệm vụ được giao, bước đầu góp phần tích cực chuyển đổi phương tiện giao thông đường bộ sang sử dụng năng lượng xanh. Tuy nhiên, việc triển khai tại các bộ, ngành, địa phương còn chưa thực sự tập trung, chưa có trọng tâm, trọng điểm nên chưa tạo được kết quả rõ nét. Do đó, các bộ, ngành phải có kế hoạch chủ động đẩy mạnh chuyển đổi xanh trong giao thông vận tải.
Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng cho biết, thực hiện các cam kết của Việt Nam tại COP 26, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định phê duyệt chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí mê tan của ngành GTVT.
Chương trình hành động đã đưa ra các giải pháp cụ thể cho 5 chuyên ngành GTVT quốc gia và giao thông đô thị, bao gồm: phát triển hệ thống đường sắt đô thị, đường sắt tốc độ cao, đường sắt quốc gia điện khí hoá, phát triển cảng xanh và lộ trình chuyển đổi phương tiện sang sử dụng điện và năng lượng xanh.
Sau hai năm thực hiện Chương trình, Bộ Giao thông Vận tải và các bộ, ngành địa phương đã tích cực triển khai các giải pháp được giao và đã đạt được một số kết quả ban đầu. Tuy nhiên, Chương trình cũng gặp nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt là các giải pháp thu hút nguồn lực đầu tư chuyển đổi cơ sở hạ tầng xanh, chuyển đổi phương tiện xanh.
Do đó, thời gian tới các đơn vị sẽ tập trung vào giải pháp để vừa thực hiện được mục tiêu tăng trưởng, phát triển vừa đạt được mục tiêu giảm phát thải trong lĩnh vực GTVT, làm sao để cắt giảm khí nhà kính, khí mê-tan trong quá trình khai thác, sản xuất vật tư, vật liệu thi công, khai thác, bảo trì, sửa chữa công trình; làm sao để phát triển đồng bộ hạ tầng giao thông với hạ tầng năng lượng xanh. Các đơn vị cùng xây dựng chính sách để khuyến khích người dân, doanh nghiệp chuyển đổi phương tiện.
