Thót tim phút đỡ đẻ cá mập
Trong suốt thời gian hoạt động từ năm 1923 cho đến nay, Viện Hải dương học luôn tự hào là một trong những trung tâm nghiên cứu biển hàng đầu Việt Nam. Nơi đây hiện đang lưu giữ khoảng 23.000 mẫu sinh vật biển với hơn 5.000 loài được các nhà khoa học thu thập nhiều nơi gần 100 năm qua.
Các nhân viên của Viện Hải dương học đang chăm sóc cá mặt quỷ, cá mập, cá ngựa, cá nàng đào, cá kẽm bông, cá thia đá, cá bò hòm sừng,... Mỗi loài có thuộc tính khác nhau nên các cán bộ ở Phòng Kỹ thuật nuôi sinh vật biển phải theo dõi thường xuyên để điều chỉnh chế độ ăn phù hợp.
Trong suốt quá trình làm việc, các nhân viên làm việc tại Phòng Kỹ thuật nuôi sinh vật biển có nhiều niềm vui. Tuy vậy, kỷ niệm đáng nhớ nhất vẫn là lần đỡ đẻ thành công cho cá mập.
Chị Đặng Trần Tú Trâm, 42 tuổi, nhân viên Viện Hải dương học ở TP Nha Trang là một người có may mắn đấy.
Chị Trâm nhớ lại vào năm 2009, khi đấy có một con cá mập mang thai được 12 tháng có dấu hiệu chuyển dạ. Căn cứ vào những dấu hiệu như cá mập mẹ bơi chậm, bụng phình to, thở dốc, chị Trâm dự kiến vài tiếng nữa cá mẹ sẽ sinh đẻ.
Một trong những điều chị Trâm lo lắng chính là việc cá mập nhạy cảm với máu. Hơn nữa, cá mập bố mẹ đang nuôi nhốt với đàn. Nếu không có sự chuẩn bị kỹ, rất có thể cá mập con ra đời sẽ bị đàn cá mập lớn ăn thịt toàn bộ.
Ngay lập tức, chị Trâm cùng cán bộ Phòng Kỹ thuật nuôi sinh vật biển nhanh chóng tập trung họp bàn giải pháp đỡ đẻ cho cá mập mẹ.
Chỉ trong thời gian ngắn, cá mập mẹ đã được sinh sản thành công và cho ra đời những bé cá mập con có trọng lượng 600 gram, dài 45-60cm.
“Ngay sau khi cá mập sinh con, chúng tôi nhanh chóng vớt cá con để nuôi riêng. Việc này phải tiến hành nhanh để bảo vệ mạng sống cho cá mập con – chị Trâm kể lại.
Một trong những điều mọi người quan tâm là những bé cá mập con sinh ra bị tách khỏi bố mẹ sẽ ăn gì để tồn tại. Về việc này, chị Trâm kể rằng, cá mập con được đội ngũ kỹ thuật chăm sóc riêng với thức ăn chủ yếu là mực xay nhuyễn.
“Một bé cá mập phát triển tốt hay không phụ thuộc vào người nuôi nắm rõ những đặc tính của loài. Khi các cá mập đủ lớn nó sẽ được chuyển sang hồ nuôi chung với các loại khác” – chị Trâm tiết lộ.
Đến nay tại Viện Hải dương học, những chú cá mập đã sinh sản được hai lần, một cá sinh 6 con vào năm 2009, một cá sinh ba con vào năm 2014.
Công việc đòi hỏi sự tập trung cao độ
Hiện ở viện có hơn 40 hồ với nhiều loại sinh vật biển. Mỗi loài được phân chia các phần thức ăn khác nhau. Quá trình hoạt động, các nhân viên tại viện phải thường xuyên đi kiểm tra các khu nuôi sinh vật biển, hệ thống điện, các máy bơm, dây sục khí, chất lượng nước.
Việc kiểm tra phải được duy trì đều đặn nhằm giúp các nhà khoa học phát hiện những bất thường về sức khỏe, từ đó đưa ra phương án xử lý kịp thời đối với các sinh vật biển.
Trong quá trình hoạt động của mình, Viện Hải dương học đã đóng góp rất nhiều trong việc thuần dưỡng, sinh sản nhân tạo nhiều loại sinh vật quý hiểm.
Anh Hồ Sơn Lâm - Phó trưởng phòng, phụ trách phòng Kỹ thuật nuôi sinh vật biển chia sẻ kỷ niệm đáng nhớ nhất trong quá trình làm việc chính là việc thuần dưỡng và sinh sản nhân tạo thành công đàn cá khoang cổ nemo.
Theo lời anh Lâm, ở Việt Nam cá khoang cổ nemo là loài cá chỉ phân bố ở vùng biển Trường Sa. Một dự án sinh sản nhân tạo và chăm sóc cá khoang cổ nemo thường kéo dài trong hai năm.
“Hiện dự án phát triển cá khoang cổ nemo đang trong quá trình thương mại hóa sản phẩm. Bước đầu đã đạt được một số kết quả tích cực, tính đến nay đã có hơn 15.000 con được bán ra thị trường, mỗi con giá 30.000-40.000 đồng” – anh Lâm cho biết.
Ngoài thành công trong việc sinh sản nhân tạo giống cá khoang cổ nemo, Viện Hải dương học cũng là đơn vị nghiên cứu đầu tiên trong nước cho sinh sản nhân tạo thành công giống hải quỳ và san hô mềm.
Riêng san hô mềm vừa giá trị làm cảnh, vừa làm dược liệu vì chứa các chất có hoạt tính sinh học cao, đặc biệt hoạt tính gây độc tế bào, có khả năng mạnh chống lại các tế bào khối u, ung thư. Vì thế, đây là nghiên cứu bước đầu có ý nghĩa lớn tạo ra nguồn nguyên liệu cho việc phát triển các thuốc chống ung thư mới trong giai đoạn hiện nay.
