Chuyên gia phong thủy Nguyễn Song Hà có những lưu ý và hướng dẫn cách thực hiện nghi lễ cúng giao thừa đúng phong tục:
Thời gian cúng Giao thừa
Ngày 30 tháng Chạp còn gọi là ngày trừ tịch, nghĩa là trừ hết những điều không may của năm cũ để sang năm mới. Vào đêm 30, người Việt xưa và nay thường chuẩn bị mâm cỗ để thực hiện nghi lễ cúng giao thừa.
Nghi lễ được thực hiện vào giờ chính Tý, tức đúng 12 giờ đêm 30 tháng Chạp sang mùng 1 Tết của năm mới, để tiễn đưa những vị thần năm cũ và nghênh đón những vị thần mới.
Mâm lễ thường được đặt ở giữa sân. Nếu không có sân thì đặt ở giữa nhà hoặc có thể làm lễ trên sân thượng, ban công. Nên đặt mâm lễ theo hướng Bắc, hoặc hướng Đông Tây tùy theo từng gia đình.
Các gia đình chuẩn bị một chiếc bàn đủ lớn để đặt được mâm lễ, tấm trải màu vàng hoặc đỏ.
Những lễ vật không thể thiếu trong mâm cỗ đêm giao thừa
Theo phong tục truyền thống, người Việt tin rằng giao thừa là thời khắc mà các vị quan Hành khiển sẽ bàn giao công việc cai trị trong năm. Mâm cúng giao thừa ngoài trời để tiễn đưa các vị quan hành khiển và phán quan năm cũ và nghênh đón vị thần mới.
Còn mâm cúng giao thừa trong nhà là thể hiện sự hiếu thảo, biết ơn đến ông bà tổ tiên.
Mâm cỗ cúng giao thừa ngoài trời thường gồm các lễ vật: hương, các loại quả, hoa tươi, thắp 9 ngọn nến hoặc đèn dầu, trầu cau, gà trống hoặc thủ lợn luộc, xôi đỏ, bánh chưng xanh cùng các loại đồ nấu phổ thông, 9 chén rượu (rượu trắng và rượu vang đỏ).
Mâm lễ cúng giao thừa trong nhà gồm các món ăn mặn ngày Tết như bánh chưng, giò - chả, xôi gấc, thịt gà, các món ăn mặn khác tùy theo nhu cầu của gia đình và hương, hoa, đèn nến, trầu cau, bánh kẹo, mứt tết, rượu/ bia và các loại đồ uống khác.
Các gia đình chưa có điều kiện có thể thành tâm chuẩn bị mâm lễ gồm trầu cau, hoa quả, xôi, gà… Và đặc biệt không nên đốt tiền âm phủ trong lễ đón giao thừa để tránh các vong âm lai vãng.
Cúng giao thừa ngoài trời trước rồi đến trong nhà
Sau khi chuẩn bị xong mâm lễ, vào đúng thời khắc giao thừa, người lớn nhất trong gia đình ăn mặc chỉnh tề bắt đầu hành lễ.
Bào giờ cũng phải khấn ngoài trời, khấn Phật và các quan trước, xin trời Phật phù hộ, cầu dân an quốc thái, cầu cho sức khỏe gia đình bình an, sau đó mới lễ trong nhà.
Sau khi chuẩn bị xong mâm cỗ, gia chủ sẽ kính bày lễ lên bàn, đốt đèn nến, thắp hương thơm và thành kính cầu khấn (đọc văn khấn).
Khi cúng giao thừa trong nhà, tất cả các thành viên trong gia đình đứng trang nghiêm trước bàn thờ.
Trước khi khấn Tổ tiên để mời tiền nhân về ăn Tết cùng với con cháu hậu thế, các gia chủ khấn Thổ Công, tức là vị thần cai quản trong nhà (thường bàn thờ tổ tiên ở giữa, bàn thờ Thổ Công ở bên trái) để xin phép cho tổ tiên về ăn Tết.
Sau khi tiến hành xong nghi thức cúng giao thừa, các thành viên trong gia đình sẽ tiến hành nghi lễ chúc tết, hoặc đi lễ chùa cầu bình an, may mắn trong năm mới.
Mọi việc tiến hành đều mang tính lễ nghi, tránh có sự mê tín dị đoan. Quan trọng nhất vẫn là tấm lòng thành kính của các thành viên trong gia đình.
Cúng giao thừa ở chùa, đền miếu
Hiện nay nhiều gia đình có xu hướng đi du xuân vào thời điểm giao thừa. Chẳng hạn sau khi xem bắn pháo hoa, người dân đến các đền, chùa để cúng giao thừa, cầu bình an. Mâm lễ cúng giao thừa ở chùa, đền miếu các gia đình tùy tâm chuẩn bị. Sau khi cần khấn, nhiều người xin một chút lộc mang về.
