Không chỉ một thiết bị được nâng khống giá
Theo kết quả điều tra của cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an về đề án liên danh, liên kết tháng 1.2017 giữa Bệnh viện và Công ty BMS, Công ty BMS ký hợp đồng liên danh, liên kết số 02/HĐKL/BVBM-BMS ngày 27.2.2017.
Theo đó, hệ thống phẫu thuật chính xác cao có sử dụng công nghệ lập kế hoạch và robot hỗ trợ rosa trong phẫu thuật sọ não (xuất xứ Pháp) có tổng giá trị đầu tư là 39 tỉ đồng. Vốn do bên B đầu tư, thời hạn liên kết là 7 năm (2017-2024). Sau khi trừ chi phí thuế và các chi phí chung (bao gồm cả chi phí bảo hiểm rủi ro và chi phí phải trả lãi vay ngân hàng), bên A được hưởng 50%, bên B 50% chệnh lệch thu chi.
Tuy nhiên, theo báo cáo từ CV10/2019/BMS, ngày 22.10.2019 của Công ty BMS cho thấy, giá của các thiết bị theo tờ khai hàng hóa nhập khẩu (thông quan) là 7.056,59 triệu đồng. Chi phí đào tạo, chuyển giao công nghệ là 2,5 tỉ đồng; chi phí thử nghiệm theo yêu cầu của Bộ Y tế là 1,08 tỉ đồng; thuế VAT 5% là 352,83 triệu đồng. Như vậy, tổng tất cả các chi phí khi mua máy robot rosa là hơn 10,9 tỉ đồng (10.989,42 triệu đồng). So với con số 39 tỉ đồng được ghi trong hợp đồng, số tiền bị đội vống lên gấp gần 4 lần.
Bệnh viện Bạch Mai không chỉ có robot Rosa bị nâng khống giá. Một thiết bị khác là robot Mako sử dụng trong phẫu thuật thay thế khớp gối, khớp háng cũng do BMS cung cấp cho bệnh viện cũng có “hoàn cảnh” tương tự. Những thiết bị này được đưa vào sử dụng tại Bệnh viện Bạch Mai từ giữa năm 2017.
Vào tháng 6.2018, tại buổi công bố “Kết quả đạt được sau 1 năm triển khai Robot phẫu thuật tại Bệnh viện Bạch Mai”, PGS.TS Nguyễn Quốc Anh - Giám đốc bệnh viện Bạch Mai (thời điểm 2018 đang giữ chức Giám đốc) cho biết: Bệnh viện Bạch Mai đã là bệnh viện đầu tiên trong cả nước ghi dấu ấn khi ứng dụng một loạt các hệ thống Robot và định vị không gian 3 chiều (Oarm) trong phẫu thuật, trong các lĩnh vực chấn thương chỉnh hình (hệ thống Robot Mako), phẫu thuật thần kinh (hệ thống Robot Rosa) và phẫu thuật cột sống (hệ thống O.arm và định vị không gian 3 chiều). Rất nhiều bệnh nhân đã được phẫu thuật nhờ ứng dụng các hệ thống Robot này tại Bệnh viện Bạch Mai.
Chỉ sau 1 năm đưa vào hoạt động, tính tới thời điểm hiện nay, Khoa Chấn thương chỉnh hình và Cột sống đã tiến hành thay khớp cho 62 người bệnh có Robot Mako hỗ trợ. Trong lĩnh vực phẫu thuật thần kinh, 68 người bệnh u não đã được phẫu thuật ứng dụng hệ thống Robot Rosa.
Một robot Rosa có giá chỉ 7,6 tỉ đồng (cả chi phí chuyển giao cũng chưa tới 10 tỉ), nhưng lại được BMS kê khống lên đến 39 tỉ khi đưa vào Bệnh viện.
Ông Nguyễn Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Trang thiết bị và Công trình y tế (Bộ Y tế) cho biết, qua mỗi lần kiểm toán, Bộ Y tế đều yêu cầu các bệnh viện chấn chỉnh các sai phạm. Với Bệnh viện Bạch Mai, Bộ yêu cầu chấn chỉnh sau khi kiểm toán đợt cuối năm 2019 đầu năm 2020 chỉ ra những sai phạm. Theo đó, Bộ đề nghị bệnh viện nếu thu quá phải tính toán lại, thu lại, làm rõ những sai phạm về thu chi. Tuy nhiên sau đó bệnh viện không báo cáo lại.
Thời điểm này, không chỉ Bệnh viện Bạch Mai, một bệnh viện khác tại Hà Nội cũng đặt thiết bị y tế robot Rosa do Công ty BMS cung cấp. Bộ Y tế đã thành lập tổ thẩm định giá các thiết bị mới được mua sắm trong thời gian qua.
Lạm dụng kỹ thuật cao
Nghị quyết 33 của Chính phủ đã cho phép 4 bệnh viện lớn là Bệnh viện Bạch Mai Bạch Mai, Bệnh viện Việt Đức, Bệnh viện K (Hà Nội) và Bệnh viện Chợ Rẫy (TPHCM) thực hiện cơ chế tự chủ hoàn toàn. Điều này có nghĩa là các bệnh viện không còn được hỗ trợ từ ngân sách nhà nước.
Nằm trong 4 bệnh viện thực hiện tự chủ hoàn toàn, Bệnh viện Bạch Mai đã thực hiện xã hội hóa các dịch vụ trong bệnh viện, trong đó có các máy cộng hưởng từ, thiết bị xét nghiệm sinh hóa, thiết bị hỗ trợ phẫu thuật...
Tại phiên giải trình "việc thực hiện chính sách, pháp luật về cơ chế tự chủ đối với bệnh viện công lập" đã được Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội tổ chức vào đầu tháng 10.2019, khi được hỏi về nguyên nhân của tình trạng một số bệnh viện tự chủ lạm dụng chỉ định sử dụng thuốc, dịch vụ, kỹ thuật cao để "móc túi" bệnh nhân, Bộ trưởng Bộ Y tế thời điểm đó là Nguyễn Thị Kim Tiến thừa nhận: Vì mục đích tăng thu nên có xảy ra tình trạng lạm thu như chỉ định sử dụng thuốc, kỹ thuật ngoài danh mục bảo hiểm y tế chi trả, kéo dài thời gian nội trú…
Nói về vấn đề xã hội hoá, một lãnh đạo Bộ Y tế cho biết: Nhu cầu đầu tư của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập, đặc biệt là các bệnh viện là rất lớn, trong khi nguồn vốn đầu tư công trung hạn rất hạn chế, do đó, việc xã hội hóa, vay vốn, liên doanh, liên kết, hợp tác để đầu tư cơ sở hạ tầng, trang thiết bị của các đơn vị là hết sức cần thiết. Đây được xem là giải pháp quan trọng để mở rộng và phát triển các dịch vụ y tế, không chỉ thực hiện các dịch vụ khám, chữa bệnh theo yêu cầu mà còn phục vụ cả các hoạt động chuyên môn theo chức năng, nhiệm vụ được giao (như khám, chữa bệnh BHYT, thực hiện các nhiệm vụ Nhà nước giao, đặt hàng).
Vì vậy, để tạo điều kiện khuyến khích xã hội hóa trong y tế, các đơn vị phải căn cứ định mức sử dụng một số loại thiết bị y tế có giá trị lớn như PET CT, MRI, CT Scanner, gia tốc… và nhu cầu thực tế của người bệnh để xây dựng các đề án liên doanh, liên kết theo quy định.
Bộ Y tế đã yêu cầu các bệnh viện phải xây dựng hướng dẫn cụ thể việc vay vốn, huy động vốn, liên doanh, liên kết của các đơn vị, chuyển dần việc liên doanh, liên kết đặt máy sang vay vốn ngân hàng thương mại. Các đơn vị phải xác định các thiết bị nào cần vay vốn, cần liên doanh, liên kết, cần sử dụng quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp, dùng ngân sách để việc đầu tư có hiệu quả nhất, tránh đầu tư dàn trải, không hiệu quả…
