Bảo vệ đối tượng tiêm và cả cộng đồng
Theo Thông tư 38/2017/TT-BYT “Quy định danh mục bệnh truyền nhiễm, phạm vi và đối tượng phải sử dụng vaccine, sinh phẩm y tế bắt buộc”, có hiệu lực từ 1.1.2018 do Bộ Y tế vừa ban hành, bệnh truyền nhiễm và vaccine thực hiện tiêm bắt buộc trong chương trình tiêm chủng mở rộng (TCMR), áp dụng cho các trẻ từ sơ sinh đến 5 tuổi, bao gồm 10 bệnh: Viêm gan virus B, bệnh lao, bệnh bạch hầu, bệnh ho gà, bệnh uốn ván, bệnh bại liệt, bệnh do vi khuẩn Haemophilus influenzae týp b; bệnh sởi, viêm não Nhật bản B, Rubella.
PGS-TS Trần Đắc Phu - Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) - cho biết: Danh mục các bệnh và vaccine, sinh phẩm bắt buộc với trẻ em và người có nguy cơ mắc được điều chỉnh cho phù hợp với mô hình bệnh tật, các yếu tố gây dịch tại Việt Nam. Việc tiêm chủng bắt buộc đã được quy định lại Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm.
Theo ông Phu, các bệnh thuộc chương trình tiêm chủng mở rộng là những bệnh thuộc diện bắt buộc phải tiêm để duy trì miễn dịch cộng đồng. Tiêm chủng bắt buộc là để tăng cường miễn dịch cho đối tượng được tiêm và đồng thời bảo vệ cho cả cộng đồng. Trong số 10 bệnh truyền nhiễm, có hai vaccine được chỉ định tiêm bắt buộc cho các bé sơ sinh (viêm gan vi rút B sơ sinh tiêm trong vòng 24 giờ đầu sau sinh và vaccine lao tiêm một lần cho trẻ trong vòng 1 tháng đầu sau sinh). Thông tư 38 cũng quy định rõ về lịch tiêm chủng quy định cho mỗi loại vaccine, đối tượng tiêm. Các đối tượng tiêm 10 vaccine nêu trên được miễn phí do ngân sách Nhà nước mua.
Theo hướng dẫn tại thông tư này, nếu chưa tiêm đúng lịch thì tiêm chủng càng sớm càng tốt sau đó, nhưng phải đảm bảo phù hợp với đối tượng và hướng dẫn của chương trình TCMR; việc tiêm chủng chiến dịch hoặc tiêm chủng bổ sung được thực hiện theo hướng dẫn của Bộ Y tế trong từng trường hợp cụ thể; danh mục này cũng sẽ được cập nhật và bổ sung trong trường hợp cần thiết.
Theo danh mục tại Thông tư 38, vaccine tả không còn trong danh mục tiêm chủng bắt buộc với trẻ nhỏ (theo quy định hiện hành tại Thông tư 26/2011/TT-BYT ngày 24.6.2011). Thông tư 38 cũng quy định đối tượng phải sử dụng vaccine, sinh phẩm y tế bắt buộc với 8 bệnh: Bạch hầu, bại liệt, ho gà, rubella, sởi, tả, viêm não Nhật Bản, bệnh dại. 8 vaccine sinh phẩm này được sử dụng cho những người có nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm tại vùng có dịch hoặc đến vùng có dịch.
So với quy định cũ, danh sách này đã giảm 13 bệnh (viêm gan virus A, viêm gan virus B, lao, quai bị, thương hàn, sốt vàng, thủy đậu, Rota virus, uốn ván, viêm màng não do não mô cầu, viêm phổi do phế cầu; viêm màng não do vi khuẩn Hib…) không còn trong danh mục tiêm bắt buộc. Việc xác định phạm vi và đối tượng sử dụng vaccine thuộc danh mục quy định bắt buộc do sở y tế xem xét quyết định hoặc chỉ đạo của Bộ Y tế trên cơ sở tình hình dịch bệnh, điều kiện cung ứng vaccine, nguồn lực của địa phương.
Bố mẹ tự ý bỏ tiêm, hậu quả khôn lường
Theo Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), vài năm gần đây, xuất hiện tình trạng bố mẹ tự ý bỏ tiêm vaccine cho con, không lường trước được hậu quả bệnh tật về sau, nguy cơ của các dịch bệnh trên vẫn tiềm ẩn. Cụ thể, nguy cơ virus bại liệt xâm nhập từ các nước lưu hành bại liệt vào Việt Nam là rất lớn, uốn ván vẫn là bệnh có tỉ lệ tử vong cao nhất trong các bệnh có vaccine phòng được triển khai trong tiêm chủng mở rộng và uốn ván sơ sinh vẫn là bệnh có tỉ lệ chết/mắc cao nhất (53 - 82%).
Điều đáng nói là nếu như không duy trì tỉ lệ tiêm chủng chắc chắn là dịch bệnh sẽ bùng phát và tất cả cộng đồng sẽ gánh chịu hậu quả. Chính vì vậy Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm đã quy định tiêm chủng mở rộng và tiêm chủng chống dịch là tiêm chủng bắt buộc.
PGS-TS Trần Như Dương - Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương - cho biết: Không có một chương trình phòng bệnh nào lại hiệu quả như thế nhờ thứ “vũ khí siêu hạng” là vaccine. Đã có 11.000 xã, phường, 704 huyện của cả nước được tiêm chủng; Hơn 1,6 triệu trẻ em, gần 1,7 triệu phụ nữ có thai được bảo vệ hằng năm với khoảng 50 triệu mũi tiêm để phòng 12 bệnh nguy hiểm phổ biến nhất liên quan đến sự sống còn của trẻ em; Đã quét sạch và làm biến mất hoàn toàn bệnh đậu mùa từ năm 1979; bệnh bại liệt từ năm 2000; Đã loại trừ bệnh uốn ván sơ sinh vào năm 2005; Đang thực hiện mục tiêu loại trừ bệnh sởi và giảm tỉ lệ nhiễm viêm gan virus B ở trẻ dưới 5 tuổi xuống 1% trước năm 2020...
