Cuối tháng 2, đầu tháng 3.2021 là cao điểm mùa khô hạn ở tỉnh Long An, cả cây và người đều rất cần nước ngọt. Một buổi sáng, tại 1 quán cà phê ở TP.Tân An, người viết tình cờ tiếp xúc với cụ già gần 80 tuổi tên là Nguyễn Huỳnh Triều ở phường Khánh Hậu, TP.Tân An. Ông Triều bức xúc cho biết, trên địa bàn phường Khánh Hậu có cây trôm mõ khoảng 350 năm tuổi, được xem là cây cổ thụ cao tuổi nhất tỉnh Long An. Do mùa khô 2021 kéo dài và gay gắt, mà cây trôm mõ không được ai quan tâm chăm sóc nên có hiện tượng bị thiếu nước, có nguy cơ chết khô.
Cùng ông Triều đi đến phường Khánh Hậu, người viết thấy cây trôm xơ xác, trụi lá. Ông Triều cho biết, trước đây không gian chung quanh thoáng đãng, cây trôm có khoảng không sinh tồn. Do quá trình đô thị hóa, cây trôm ngày càng bị con người lấn đất. Cây trôm ở sát mép đường, một bên là mặt đường rải nhựa, một bên là hàng rào và khuôn viên một ngôi chùa cũng đã bêtông hóa nên không có khoảng trống để “thở”, có muốn bơm nước để “giải khát” cho cây cũng không có chỗ để nước rút xuống đất.
Theo sử liệu tỉnh Long An, cây trôm này gắn liền với lịch sử khẩn hoang vùng đất Nam bộ. Vào năm 1731, quan Vệ úy Huỳnh Công Lương được Chúa Nguyễn cử vào đóng quân ở Giồng Cái Én và khai phá vùng này thành làng Khánh Hậu trù phú như ngày nay. Khi đó, Giồng Cái Én còn là rừng rậm, trong đó có cây trôm mõ khoảng 50 năm tuổi. Cây trôm hiện cao hơn 25m, đường kính tàng cây khoảng 35m, chu vi thân hơn 8m. Năm 2016, cây trôm được công nhận là Cây Di sản Việt Nam, đồng thời là cây dược liệu quý.
Người viết đã tìm gặp ông Nguyễn Tấn Quốc - Phó Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Long An - để trao đổi về cây trôm. Ông Quốc cho biết, đối với “Cây Di sản”, cơ sở thờ tự, tổ chức, địa phương nào sở hữu cây phải có trách nhiệm chăm sóc, bảo quản cây. Trong trường hợp cây trôm mõ ở phường Khánh Hậu, do cây ở ngoài đường, không thuộc cơ sở thờ tự hay tổ chức nào, nên phường Khánh Hậu, TP.Tân An có trách nhiệm chăm sóc, bảo quản.
Người viết đã gặp Bí thư Thành ủy Tân An - ông Lê Công Đỉnh - để trao đổi vụ việc. Cùng lúc, ngày 8.3.2021 trên Lao Động đăng bài viết “Cây di sản cổ nhất tỉnh Long An đang “khát nước”. Với tinh thần rất cầu thị, ông Đỉnh đã chỉ đạo UBND phương Khánh Hậu nhanh chóng báo cáo và đề xuất phương án chăm sóc, bảo vệ cây trôm trước chùa Diêu Quang.
Ngay tức thì, UBND phường Khánh Hậu đã tổ chức cuộc họp với cơ quan chức năng, Hội Sinh vật cảnh tỉnh Long An và người dân trong vùng để bàn cách bảo vệ cây trôm cổ thụ. Sau khi khảo sát hiện trường, thảo luận đánh giá, cuộc họp đã thống nhất cần có biện pháp bảo vệ cây trôm cổ quý hiếm. Trước mắt, cần tạo quanh gốc cây trôm khoảng đất trống để bơm nước “giải khát” cho cây trong mùa khô hạn. Đồng thời cắt tỉa những cành, nhánh đã chết khô do những lần bị sét đánh trước đây. Cuộc họp cũng cho rằng nên làm cột thu lôi để bảo vệ cây trôm khỏi sét đánh. Tuy nhiên, do kinh phí của phường năm 2021 không có khoản nào cho việc này, nên phải chờ kinh phí năm sau.
Có mặt tại phương Khánh Hậu những ngày này, người viết thấy cây trôm đã ra lá xanh mượt, đầy sức sống, thân cây vươn lên trời cao, tàng lá xum xuê che mát cả một diện tích rộng lớn. Ghé thăm ông Nguyễn Huỳnh Triều, ông vui mừng chia sẻ: “Như vậy đã tạm ổn, trước mắt cây trôm đã được hồi sinh. Cảm ơn Báo Lao Động đã góp phần “giải cứu” cây trôm quý! Về lâu về dài, người dân mong muốn tạo chung quanh gốc cây bồn hoa, tiểu cảnh đẹp tương xứng vơi cây di sản cao tuổi nhất tỉnh nhà”.
