Chuyện không mới khi lên nông thôn mới
Tại Quảng Trị, nhiều xã ở huyện miền núi của tỉnh Quảng Trị được bố trí vốn để thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới, nhưng còn khá nhiều bất cập.
Điển hình như huyện Hướng Hóa có 19 xã, thị trấn, thì trong đó có 14 xã đặc biệt khó khăn thuộc khu vực III; 5 xã còn lại đã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới.
Để duy trì, nâng cao chất lượng các tiêu chí đã đạt được, các xã này tiếp tục được bố trí vốn xây dựng nông thôn mới với tỉ lệ vốn bố trí thấp, nhưng đối ứng lại cao, trong lúc các xã đều có thôn, bản là người đồng bào thiểu số.
Xã Tân Long (huyện Hướng Hóa) được bố trí hơn 300 triệu đồng để duy trì các tiêu chí xây dựng nông thôn mới, còn nhân dân đóng góp từ 20-50% kinh phí của các công trình. Trong khi đó, người dân ở đây chủ yếu là sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ, điều kiện kinh tế và thu nhập bình quân thấp, một số thôn bản người đồng bào thiểu số không có khả năng huy động vốn đối ứng.
Ông Đặng Trọng Vân - Chủ tịch UBND huyện Hướng Hóa - cho biết, địa phương đã đề nghị tỉnh Quảng Trị xem xét, điều chỉnh định mức hỗ trợ đối với 5 xã không thuộc khu vực III tương đương định mức hỗ trợ của xã đặc biệt khó khăn vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Hoặc định mức hỗ trợ đối với các công trình của các thôn có tỉ lệ người đồng bào thiểu số sinh sống cao thuộc 5 xã nói trên tương đương mức các xã thuộc khu vực III.
Nghĩa là dù đạt nông thôn mới nhưng xin… đi lùi về mức xã đặc biệt khó khăn.
Cần thực chất
Trao đổi với Lao Động, ông Hà Sỹ Đồng - Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị - nhấn mạnh, địa phương xác định việc công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới phải thực chất, không chạy theo thành tích. Và quan trọng nhất, là phải lấy sự hài lòng của người dân để làm thước đo trong xây dựng nông thôn mới.
Thực tế ghi nhận tại một số địa phương khu vực Bắc Trung Bộ nhiều nơi đã đạt nông thôn mới nhưng phải đối mặt với nhiều vấn đề liên quan đến chất lượng sống. Đơn cử như tại xã Yên Quang, huyện Nho Quan, Ninh Bình, mặc dù xã đã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới từ nhiều năm nay nhưng gần 2.000 hộ dân ở đây vẫn phải dùng nước mưa, nước giếng khoan để sinh hoạt hằng ngày. Hay tại xã Yên Mạc, huyện Yên Mô, Ninh Bình, hiện toàn xã vẫn còn trên 1.100 hộ dân hằng ngày phải dùng nước sông, giếng khoan, nước mưa… để sinh hoạt dù, xã đã đạt chuẩn nông thôn mới năm 2018.
Còn tại xã Gia Tiến (huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình), rác thải bị người dân vứt tràn lan ra đường, bốc mùi hôi thối, gây ô nhiễm môi trường. Được công nhận là xã đạt chuẩn nông thôn mới từ năm 2016, tuy nhiên đến nay, xã Gia Tiến vẫn chưa xây dựng được bãi tập kết rác thải theo quy định.
Vốn đối ứng là một trong những vấn đề khiến tốc độ nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao có phần chậm lại. Nghệ An đề ra chỉ tiêu xây dựng nông thôn mới đến năm 2025: Có 82% số xã đạt chuẩn nông thôn mới (trong đó có 20% số xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, 5% số xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu) và 11 đơn vị cấp huyện được công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng, đạt chuẩn nông thôn mới (trong đó, có 1 huyện đạt huyện nông thôn mới kiểu mẫu). Đến nay, Nghệ An đã có 309/411 xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó, có 53 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, 6 xã đạt nông thôn mới kiểu mẫu, 7 đơn vị cấp huyện đạt chuẩn nông thôn mới. Phấn đấu đến hết năm 2023 nâng tổng số xã nông thôn mới nâng cao lên 87 xã, nông thôn mới kiểu mẫu lên 12 xã.
Tuy nhiên, các mục tiêu này bị đe doạ khi nguồn hỗ trợ có hạn, tốc độ giải ngân đầu tư công nhiều địa phương còn chậm trong khi khả năng đóng góp của người dân lại không đủ và tạo sức ép cho chính người dân ở đây.
Xây dựng nông thôn mới nâng cao và tiến tới đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu là lộ trình tiếp theo của quá trình xây dựng nông thôn mới, nhằm nâng cao chất lượng các tiêu chí với mục tiêu nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân. Thế nhưng, thực tế cho thấy, việc thực hiện mục tiêu trên của các xã nông thôn mới đang đối mặt với nhiều thách thức. Trong đó, thiếu vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn; thu nhập của người dân còn thấp; tỉ lệ hộ nghèo còn ở mức cao… Vì vậy, trong quá tình triển khai xây dựng nông thôn mới nâng cao, yêu cầu đặt ra là mỗi xã, mỗi địa phương cần thực hiện bài bản, từng bước, có trọng tâm, trọng điểm và đi vào thực chất hơn.
