Chậm đào tạo nhận sự vận hành
Theo Ban Quản lý đường sắt đô thị TPHCM (MAUR - chủ đầu tư), bộ máy nhân sự vận hành Metro số 1 cần hơn 700 người. Trong đó, hơn 400 nhân sự thuộc các bộ phận lái tàu, nhân viên nhà ga, kỹ thuật viên điều độ, bảo dưỡng...
MAUR từng đặt mục tiêu đến tháng 2.2024 sẽ hoàn thành công tác đào tạo do tư vấn JNPT thực hiện. Tuy nhiên, kế hoạch này sau đó bị lùi lại đến tháng 6 và giờ chuyển sang tháng 8, 9.
Theo MAUR, kế hoạch đào tạo tổng thể của tư vấn JNPT sẽ bao gồm chương trình đào tạo và chuyển giao kiến thức…
Để đào tạo thực hành cần sử dụng các thiết bị, điện, hạ tầng của nhà thầu trong khu vực Depot Long Bình với nguyên tắc bên nào sử dụng thiết bị sẽ chi trả tiền điện cho phần dùng của mình, bên sử dụng thiết bị của bên khác có trách nhiệm bảo dưỡng và đền bù khi gây ra hư hỏng. Tuy nhiên, vấn đề này vẫn chưa được thống nhất giữa tư vấn JNPT và các nhà thầu dẫn đến công tác đào tạo bị chậm trễ.
Nhà thầu phối hợp chưa đồng bộ
Hiện các gói thầu xây dựng Metro số 1 đang đẩy nhanh công tác kiểm tra và nghiệm thu PCCC từ Cục Cảnh sát PCCC của Bộ Công An. Có một số hạng mục của gói thầu CP3 (của nhà thầu Hitachi) nằm trong các khu vực nhà ga của các nhà thầu xây lắp như chiếu sáng, biển hiệu... cần được hoàn thành triệt để để đáp ứng yêu cầu nghiệm thu PCCC.
Theo MAUR, tuy các nhà thầu xây lắp đã có công văn đề nghị nhà thầu Hitachi phối hợp hoàn thiện các hạng mục nhỏ nêu trên, nhưng nhà thầu Hitachi vẫn chưa có sự phối hợp chặt chẽ và làm ảnh hưởng tiến độ chung.
Bên cạnh đó, công tác phối hợp thực hiện vận hành thử (Trial-Run) cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà thầu Hitachi và các nhà thầu thi công xây dựng. Chẳng hạn trong công tác thử nghiệm tích hợp toàn tuyến và tiến hành chạy thử, bên cạnh việc Hitachi tiến hành chạy toàn tuyến cùng với toàn bộ các hệ thống của mình thì cũng cần thiết việc các nhà thầu xây dựng bật toàn bộ các hệ thống thiết bị của mình tại khu vực các nhà ga để tích hợp với các hệ thống của Hitachi.
Tuy nhiên, hiện nay, sự phối hợp của các nhà thầu với nhau và với tư vấn NJPT vẫn chưa được như mong đợi làm ảnh hưởng đến tiến độ dự án.
Ngoài ra, theo các kế hoạch công việc mới nhất, nhà thầu Hitachi lại đẩy lùi các mốc tiến độ về sau, ví dụ mốc tiến hành vận hành khai thác thử đã được đẩy lùi về tháng 11 dẫn đến việc kéo dài hơn nữa tiến độ dự án.
Hơn 300 khiếu nại
Do dự án Metro số 1 kéo dài, nhà thầu Hitachi (gói thầu CP3 - mua sắm thiết bị cơ điện, đầu máy toa xe, đường ray và bảo dưỡng) khởi kiện chủ đầu tư tại Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) với yêu cầu gia hạn thời gian hoàn thành ít nhất 2.773 ngày và chi phí bồi thường khoảng 527 tỉ đồng.
Đến nay, tổng chi phí phát sinh cho việc gia hạn thời gian hoàn thành Metro số 1 được nhà thầu Hitachi đơn phương đưa ra khoảng 23,721 tỉ Yen (gần 4.000 tỉ đồng).
Ngoài vụ kiện của nhà thầu Hitachi, Metro số 1 còn dính 2 vụ kiện với liên danh Sumitomo - Cienco 6 (SCC), nhà thầu gói CP2 - đoạn trên cao và depot.
TPHCM đã thống nhất với Đại sứ Nhật Bản cần sớm xác lập Ban xử lý tranh chấp (DAB), sau đó nhà thầu Hitachi sẽ có các biện pháp thúc đẩy tiến độ công việc.
Sau khi rà soát, MAUR nhận thấy việc thành lập DAB cần phải có một khoảng thời gian nhất định. MAUR đề nghị giải pháp tiến hành trao lệnh phát sinh tạm (căn cứ trên giá trị đề xuất của nhà thầu để thanh toán 70%) để nhà thầu có nguồn kinh phí thực hiện ngay các nội dung công việc thúc đẩy dự án. Phần còn lại và giá trị sau cùng sẽ phụ thuộc vào phán quyết của DAB hoặc Trọng tài thương mại (nếu nhà thầu không đúng thì trả lại chi phí lệnh phát sinh này).
Nhà thầu Hitachi đồng thuận về nguyên tắc, tuy nhiên yêu cầu thanh toán 100% tạm giá trị phát sinh như họ đề xuất thì mới thực hiện công việc.
Chưa thống nhất hợp đồng bảo dưỡng
Theo hợp đồng, nhà thầu Hitachi có trách nhiệm trình nộp dự thảo phạm vi công việc đối với hợp đồng phụ giữa hai bên cho công tác bảo trì, bảo dưỡng chậm nhất 6 tháng trước thời điểm vận hành dự án. Chi phí cho công tác này đã được tính toán trong quá trình mời thầu, thương thảo đàm phán, thống nhất và ký kết trong hợp đồng (trong phần chi phí tạm tính).
Tuy nhiên, nhà thầu Hitachi không đồng ý thực hiện và cho rằng khoản kinh phí này là tạm tính từ thời điểm ký hợp đồng năm 2013 và không đủ để thực hiện công việc này theo nhu cầu hiện tại của dự án.
Nhà thầu Hitachi vẫn bảo lưu quan điểm về hợp đồng bảo dưỡng này là một hợp đồng độc lập và đề xuất mức giá cao hơn gấp 3,5 lần so với giá cơ sở trong hợp đồng gốc.
UBND TPHCM đã giao MAUR yêu cầu nhà thầu Hitachi phải có ý kiến chính thức có thực hiện nội dung này tuân thủ điều khoản hợp đồng hay không. Trên cơ sở đó, sẽ báo cáo cấp có thẩm quyền về việc thực hiện phương án thay thế (thuê ngoài một đơn vị đủ năng lực) và sẽ có biện pháp khiếu nại nhà thầu theo điều khoản hợp đồng.
