Liệu điều đó có công bằng không?” - câu hỏi của bà Nguyễn Thị Thành - người dân tổ 162 phường Hoà Khánh Nam, tại cuộc đối thoại với chính quyền Đà Nẵng đầu tháng 10 vừa qua.
28 năm “mùi rác ngấm vào da thịt”
Từ nhiều năm nay, bãi rác Khánh Sơn trở thành điểm nóng về ô nhiễm môi trường của Đà Nẵng. 28 năm bãi rác tồn tại cũng là từng ấy năm, người dân phường Hoà Khánh Nam phải chấp nhận sống chung với ô nhiễm.
“Gần 2.000 hộ dân Khánh Sơn đang cõng bãi rác cho cả TP. Vậy mà sau đó, chính quyền còn cho xây dựng hai lò đốt rác thải y tế. Chúng tôi can, bởi không còn sức lực để gánh thêm nổi nữa. Nhưng chính lãnh đạo Sở Tài nguyên Môi trường lúc bấy giờ đã đứng trước dân và hứa, họ sẽ làm công nghệ ngoại, không ô nhiễm. Nhưng rốt cuộc thì sao? Chúng tôi mỗi ngày sống như giữa thời chiến tranh, khói bụi mịt mù.
Chưa hết, mới đây, bể phốt của bãi rác bình thường chỉ giở lớp che phủ ra là đã bốc mùi hôi thối hết cả làng. Vậy mà nay công ty môi trường xúc xới lớp bùn đó, rải lên mặt đất. Chúng tôi có còn được đối xử như con người ở thành phố đáng sống hay không? Điều đó có công bằng hay không?” - bà Thành đỏ hoe mắt, giọng khô khốc hỏi.
Tiếp lời bà Thành, cô Trần Thị Ngãi chậm rãi phát biểu. “Thật ra, lần đón xe vừa rồi, chúng tôi còn định xông vào trong bãi rác nhưng nhiều anh chị em cản lại vì chúng tôi vẫn còn tôn trọng chính quyền và chờ đợi lãnh đạo sẽ về nói gì với dân. Những năm qua, chúng tôi hiểu, từ Chủ tịch quận, phường dù đêm hôm cũng về với dân, dân cứ gọi lúc nào họ đều có mặt dù quyền của họ có hạn.
Nhưng Khánh Sơn giờ đây không còn là bãi rác nữa mà là núi rác. Chúng tôi tin rằng các cấp lãnh đạo không bao giờ bỏ quên người dân. Bây giờ nói dời bãi rác đi cũng không phải chuyện ngày một ngày hai, nhưng nếu nói 3 năm nữa, 4 năm nữa thì phải giữ lời, phải rõ ràng, dứt khoát để dân chờ”.
Lời của cô Ngãi, cũng là ý kiến đồng thuận của tất cả người dân bị bủa vây mùi rác thải từ Khánh Sơn.
Cũng tại buổi đối thoại người dân nghe thành phố, chính quyền quận Liên Chiểu thông báo, đang đề xuất thành phố hỗ trợ không thu học phí cho 2.110 học sinh từ mầm non đến hết THPT, không thu phí vệ sinh môi trường, hỗ trợ thêm 1m3 nước cho mỗi nhân khẩu. Số tiền hỗ trợ này có tổng kinh phí khoảng 1,3 tỉ đồng/năm.
Lãnh đạo công ty cổ phần môi trường đô thị cũng lên tiếng nhận sai và hứa sẽ phun chế phẩm xử lý mùi hôi, bùn thải có khu vực đổ riêng, đồng thời sẽ phủ bạt các đống rác mới theo yêu cầu.
Nhưng tất cả dường như “muối bỏ bể” vào niềm tin của người dân. “Thành phố cho con chúng tôi tiền đi học, cho thêm nước dùng nhưng có những thứ không bao giờ bù đắp được. Đó là sức khoẻ của người dân khi sống chung với ô nhiễm 28 năm qua.
Người dân chúng tôi đi làm ở bãi rác về, dù có tắm bao nhiêu lần cũng không bao giờ hết mùi rác. Nó như ngấm vào da thịt của người dân.
Chúng tôi nay đã 60, 70 tuổi, chúng tôi chết được rồi nhưng còn con trẻ, chúng phải được sống cho nơi đáng cho người sống” - cô Ngãi nói - chúng tôi chặn xe rác là chuyện cực chẳng đã...”.
Bấm bụng đợi thêm... những lời hứa
Bãi rác Khánh Sơn hiện đang thu gom tất cả rác thải đô thị của thành phố Đà Nẵng với hình thức xử lý mà 90% là chôn lấp. Năm 2015, lãnh đạo Đà Nẵng đã từng có cuộc đối thoại với người dân sau nhiều năm bức xúc ô nhiễm kéo dài và cho biết sẽ đóng cửa bãi rác trước năm 2019.
Thế nhưng, tại kỳ họp HĐND Đà Nẵng tháng 7.2017, Sở Tài nguyên Môi trường thông tin, có thể sẽ lùi thời gian di dời bãi rác Khánh Sơn vì phải chờ hoàn thành trung tâm xử lý chất thải rắn mà thời gian dự kiến là năm 2024.
Ngay lập tức, Chủ tịch HĐND quận Liên Chiểu - ông Dương Thành Thị - bức xúc lên tiếng: “Chúng ta đã hứa với dân là 2019 sẽ đóng cửa nhưng nay lại nghe dời 4, 5 năm nữa thì làm sao người dân không bức xúc. Mỗi ngày, người dân kéo đến quận kiến nghị, chúng tôi động viên họ từng ngày rằng phải đợi thêm nhưng giờ thì phải về nói thế nào?”.
Đó cũng chính là nỗi lo của người dân Khánh Sơn. Họ không sợ phải chịu đựng thêm những ngày sống trong mùi rác mà sợ lời hứa về một ngày con cháu của họ có thể hít thở bầu không khí trong lòng sẽ mãi bị bỏ ngỏ.
Một thực tế khiến cho việc người dân liên tục chặn xe rác là bởi cứ có chính quyền xuống, Công ty Môi trường đô thị mới xử lý mùi hôi. Nhưng chỉ được vài ngày sau đó, mọi việc lại như cũ.
Trước thông tin thành phố có thể chưa đóng cửa bãi rác, bà Nguyễn Thị Hạnh - người dân tổ 70 phường Hoà Khánh Nam đánh tiếng: “Chúng tôi tha thiết mời các lãnh đạo thành phố đến sống với dân đôi ba ngày để biết cuộc sống của chúng tôi bao nhiêu năm qua thế nào. Để thấy, bây giờ có lùi bao nhiêu năm thì cứ bàn nhưng việc quan trọng bây giờ là phải xử lý mùi hôi từ bãi rác ngay chứ dân không thể sống nổi thêm một ngày nào nữa”.
Ông Nguyễn Ngọc Tuấn - Phó Chủ tịch UBND TP.Đà Nẵng - bày tỏ sự thông cảm trước hành động người dân thể hiện quan điểm khi chặn xe rác. Trao đổi về vấn đề di dời bãi rác, ông Tuấn cho biết, lộ trình di dời nhà máy xử lý rác Khánh Sơn đang phải bàn k¬ hơn và có sự thống nhất của HĐND, UBND TP.Đà Nẵng.
“Tháng 5 vừa qua, Chủ tịch UBND thành phố Huỳnh Đức Thơ ký văn bản kéo dài thời gian di dời bãi rác đến năm 2022 bởi có nhiều lý do, trong đó có việc chọn được địa điểm xây dựng khu xử lý mới, rồi đến công nghệ, nguồn lực để thực hiện chưa thể quyết được ngay” - ông Tuấn cho hay.
