Chưa bàn giao đã hỏng
Ghi nhận thực tế tại Trại cá Na Hang thời điểm đầu tháng 10.2021 cho thấy, trong số 17 ao thì chỉ có 2 ao còn nước rất hạn chế. Trong đó ao chứa nước nhìn rõ phần đáy nứt nẻ rêu mốc, phần bờ ao được phủ bạt chống thấm nhưng đã có dấu hiệu mục nát.
Toàn bộ các ao còn lại (3 ao nuôi cá bố mẹ, 12 ao ươm giống, 1 ao chứa nước thải) đều trong trạng thái bỏ hoang, trơ đáy và được người dân địa phương tận dụng nuôi cỏ cho bò. Nhà làm việc và nhà sản sinh nhân tạo trong tình trạng tương tự.
2 kênh dẫn nước cung cấp cho các ao nuôi đều cạn khô, cỏ mọc um tùm. Một số hạng mục như van cung cấp nước, thành vách xây bằng đá hộc bị nứt vỡ, dấu hiệu xuống cấp.
Đáng nói, những hư hỏng của công trình dẫn tới việc Trại cá Na Hang bị bỏ hoang không phải xảy ra mới đây.
Theo tìm hiểu của PV và các tài liệu có được, tình trạng các ao bị hư hỏng, không giữ được nước đã được phát hiện và chỉ ra ngay từ thời điểm bàn giao (tháng 5.2018) nhưng đã không được khắc phục triệt để.
Cụ thể, biên bản làm việc ngày 15.7.2018 của Trung tâm Thuỷ sản Tuyên Quang cho thấy, chỉ 2/17 ao giữ được nước (ao chứa nước và ao nước thải), các ao còn lại đều trong tình trạng bị thấm, phần đáy ao không được xử lý đúng kỹ thuật dẫn tới rò rỉ, mất nước.
Kênh dẫn nước về Trại cá Na Hang (hệ thống quyết định tới sự vận hành của công trình) bị vỡ 5m thành mương khiến nước tràn ra ngoài không thể dẫn về trại cá.
Đầu tháng 1.2019, Trung tâm Thuỷ sản Tuyên Quang tiếp tục đánh giá hiện trạng Trại cá Na Hang. Thời điểm này cũng chỉ có 3/17 ao giữ được nước ổn định, các ao còn lại đều bị thấm, mất nước.
Và thế là một công trình trên diện tích hơn 5ha, phần nhiều là đất nông nghiệp của người dân địa phương bị thu hồi, gần như chưa một ngày phát huy hiệu quả. Cả chục tỉ đồng ngân sách nhà nước có nguy cơ "ném tiền qua cửa sổ".
Không ai dám nhận khoán
Theo quy mô xây dựng, cơ sở này đủ điều kiện sản xuất 30 triệu con giống một năm. Nhưng trên thực tế, 3 năm qua, số lượng con giống được sản xuất tại đây gần như chỉ dừng ở chỉ tiêu kế hoạch.
Anh Vũ Thành Công (thôn Nà Kham) cho biết, để xây dựng trại cá Na Hang, gia đình anh bị thu hồi hơn 1.000m2 đất, đầu năm 2020, anh và một số người trong thôn được mời nhận giao khoán một số ao để nuôi cá.
Tuy vậy, chỉ sau vài ngày nhận ao, anh Công đã phải xin trả lại do các ao không thể giữ được nước để nuôi cá cũng như nguồn cung nước không ổn định. Anh Công khẳng định: "Với hiện trạng thế này, càng làm càng lỗ, không ai dám nhận nuôi".
Trao đổi với PV, ông Nguyễn Quang Nghĩa, Phó Giám đốc Trung tâm Thuỷ sản Tuyên Quang thừa nhận, việc các ao không giữ được nước ngay từ khi bàn giao đã khiến trại cá không thể hoạt động. Người lao động lần lượt nghỉ việc. Hiện chỉ duy trì 1 người trông coi.
Ông Nghĩa cũng cho biết, Trung tâm Thuỷ sản chỉ nhận bàn giao và sử dụng công trình, trong khi đó, đơn vị tự đảm bảo chi thường xuyên nên không có kinh phí để khắc phục, sửa chữa những hư hỏng.
Theo hồ sơ kỹ thuật, đầu năm 2016, Sở NN&PTNT tỉnh Tuyên Quang vận hành thử, phát hiện tình trạng các ao không giữ được nước và đã yêu cầu bên thi công khắc phục. Ngày 28.12.2017, công trình được nghiệm thu.
Mặc dù vậy, sau thời điểm nghiệm thu bàn giao, nhiều hạng mục của Trại cá Na Hang liên tục xuống cấp, tình trạng các ao không giữ được nước ngày một nghiêm trọng dẫn tới việc trại cá không thể hoạt động và bỏ hoang trong nhiều năm.
Trại cá Na Hang thuộc Dự án đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng phát triển nuôi trồng thuỷ sản hồ Thuỷ điện Tuyên Quang do Bộ NN&PTNT cấp kinh phí với tổng mức đầu tư hơn 18,5 tỉ đồng.
Mục tiêu cung cấp nguồn giống chất lượng cho phát triển nuôi trồng thuỷ sản trên hồ thuỷ điện Na Hang, xoá đói giảm nghèo, ổn định đời sống nhân vùng lòng hồ thuỷ điện.
Sở NN&PTNT tỉnh Tuyên Quang làm Chủ đầu tư.
Công trình khởi công năm 2014 và dự kiến hoàn thành năm 2015. Do liên tục xuất hiện hư hỏng, đặc biệt là tình trạng các ao không giữ được nước nên công trình này đã phải sửa chữa trong thời gian dài.
