Lao động được đào tạo và giáo dục nghề nghiệp thích ứng tốt hơn
Theo TS Trương Minh Huy Vũ - Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu Phát triển TPHCM - thị trường lao động, việc làm tại TPHCM đang diễn biến phức tạp, ảnh hưởng không nhỏ đến chiến lược phát triển chung của thành phố. Một số nguyên nhân tác động như các khuynh hướng kinh tế toàn cầu hóa thông qua các định chế thương mại tự do, sự trỗi dậy của nền kinh tế số, tác động tiêu cực sau đại dịch COVID-19, diễn biến phức tạp của xung đột quân sự trên thế giới...
Các kết quả nghiên cứu gần đây cho thấy, những NLĐ được đào tạo và giáo dục nghề nghiệp có khả năng được tuyển dụng, thu nhập và sự hài lòng trong công việc cao hơn so với những người không được đào tạo. NLĐ được đào tạo và giáo dục nghề nghiệp được trang bị tốt hơn để thích ứng với các công nghệ kỹ thuật số mới, khả năng có việc làm và khả năng cạnh tranh được cải thiện, có thể đối phó với những thách thức kinh tế do đại dịch gây ra và có nhiều khả năng duy trì việc làm hơn so với những người không được đào tạo.
Ở Việt Nam vẫn tồn tại sự chênh lệch giữa kỹ năng của NLĐ có và các kỹ năng mà thị trường lao động cần, dẫn đến tỉ lệ sử dụng lao động qua đào tạo còn thấp (22,3%), trong khi thị trường vẫn thiếu lao động có trình độ, kỹ năng nghề. “Nhiều tổ chức quốc tế cũng cho rằng, kỹ năng nghề sẽ là “đơn vị tiền tệ quốc tế mới” trong thị trường lao động tương lai, bởi vì nó đem lại năng lực cạnh tranh tốt hơn, năng suất lao động cao hơn” - TS Trương Minh Huy Vũ nhấn mạnh.
Chuyển đổi thông qua tái đào tạo, đào tạo mới
Ông Trần Anh Tuấn - Phó Chủ tịch Hội Giáo dục Nghề nghiệp TPHCM - cho rằng, thị trường lao động Việt Nam trong những năm tới sẽ nổi lên 4 xu hướng phát triển chính: Gia tăng số lượng lao động trên các nền tảng công nghệ; Chuyển dịch nghề nghiệp gắn với kỹ năng mềm; Lao động giản đơn sẽ trở nên yếu thế; Xu hướng lao động khởi nghiệp, tự tạo việc làm gia tăng.
Do đó, việc đầu tư máy móc, tự động hóa sản xuất và ứng dụng công nghệ số sẽ dần phổ biến và làm thay đổi hình thức việc làm trên thị trường lao động. Những ngành nghề sử dụng nhiều lao động, kỹ năng thấp sẽ mất lợi thế cạnh tranh, một phần lực lượng lao động kỹ năng thấp sẽ bị thải hồi, đặc biệt có thể dẫn đến nguy cơ phá vỡ thị trường lao động. Vì thế cách tiếp cận hệ thống giáo dục - đào tạo mở đã có những thay đổi cũng rất căn bản: Từ đào tạo chuyên môn hóa sâu sang đào tạo đa kỹ năng cho người lao động để họ có thể đương đầu với những thách thức đó.
Theo ông Tuấn, để đáp ứng yêu cầu của tương lai thì doanh nghiệp bắt buộc phải đồng hành với nhà trường đồng thời, phải có sàn giao dịch việc làm quốc gia và TPHCM phải là nơi tiên phong thực hiện.
Ông Lê Văn Thành - nguyên Trưởng phòng Nghiên cứu Văn hóa Xã hội, Viện nghiên cứu Phát triển TPHCM - cho rằng, thu nhập của NLĐ vẫn là xu hướng quyết định chi phối việc chọn ngành nghề và đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút nguồn lực lao động. Khu vực phi chính thức bị tổn thương nhiều nhất trong dịch, và các chính sách cho khu vực này phục hồi chưa được tốt. “Khu vực phi chính thức cần phải được đưa vào chiến lược vì lực lượng lao động chiếm khoảng 30 - 40%; cần có chính sách cho khu vực này” - ông Thành kiến nghị.
Còn theo TS Dương Phước Tân, việc thâm dụng lao động ảnh hưởng nhiều đến xã hội, do đó phải chú trọng đến thâm dụng vốn và công nghệ cao, chuyển đổi thông qua tái đào tạo, đào tạo mới. Chú trọng chuyển đổi khu vực phi chính thức sang việc làm bền vững.
