Năm 2020, Tết thanh minh rơi vào ngày 12.3 âm lịch (tức 4.4 dương lịch).
Tiết Thanh minh đến sau ngày lập xuân 45 ngày. Theo quan niệm dân gian, ông bà ta chọn Tiết Thanh minh là ngày cắt cỏ và đắp đất lên mộ, hay còn gọi là tảo mộ. Vì vào dịp này, trời đất giao mùa, cây cối mọc tốt hơn nên cần tỉa bớt và đắp thêm đất lên phần mộ tổ tiên.
Năm nay, do diễn biến của dịch COVID-19, các chuyên gia văn hoá cho rằng lễ cúng Tết thanh minh hoàn toàn có thể thực hiện tại gia đình. Mâm cỗ Tết thanh minh không nhất thiết phải mâm cao cỗ đầy, chỉ cần thành tâm dâng lên tổ tiên.
Tuy nhiên, thông thường, mâm cúng Tết thanh minh sẽ là mâm cỗ chay với xôi chè, oản chuối, bánh trái, chai nước, gạo muối, bỏng, bơ… với ý nghĩa tưởng nhớ người đã khuất.
Văn khấn Tết Thanh minh tại nhà
Gia chủ sửa sang quần áo nghiêm túc, đứng trước hương án, thắp hương, đốt đèn, sau đó khấn:
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Con lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương
Con lạy gia tiên tiền tổ, họ hàng nội ngoại hai bên gia tộc họ…
Con lạy bà tổ cô ông mãnh, ông bà, cô bé Đỏ, cậu bé Đỏ tại gia
Hôm nay là ngày... tháng... năm...
Nay con giữ việc phụng thờ tên là..., tuổi…, sinh tại xã..., huyện..., tỉnh... cùng toàn gia, trước bàn thờ gia tiên cúi đầu bái lễ.
Kính mời thổ công Táo quân đồng lai cách cảm.
Kính dâng lễ bạc: trầu rượu, trà nước, vàng hương, hoa quả cùng phẩm vật lòng thành nhân dịp tiết Thanh Minh, kính mời hương hồn nội ngoại tổ tiên, kỵ, cụ, ông bà, cha mẹ, cô dì chú bác, anh chị em chứng giám và hưởng lễ.
Con thành tâm thành kính cúi xin gia tiên tiền tổ, bà tổ cô ông mãnh, ông bà… phù hộ độ trì, đề tâm xếp nếp, vuốt ve che chở cho đại gia đình con bình an, thịnh vượng, ba tháng mùa hè chín tháng mùa đông đều mát mẻ, tốt tươi. Điều lành mang lại, điều dữ mang đi cho công việc của gia đình con đều thuận buồm xuôi gió, gặp nhiều may mắn.
Chúng con kính dâng lễ bạc tâm thành, cúi xin gia tiên chứng minh chứng giám cho lòng thành của toàn thể gia quyến.
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Sau khi đọc xong bài vấn, gia chủ vái ba vái, chờ tuần hương sau đó hóa vàng, hạ mâm lễ để thụ lộc.
