Số phận của hai bức tượng nữ thần Chăm tại các khu di tích Quảng Nam

Trung Hiếu |

Giữa năm 2023, cơ quan chức năng Mỹ và Vương quốc Anh bắt giữ một vụ buôn bán cổ vật nước ngoài, trong đó xác định có bức tượng đồng, hình dáng Nữ thần Durga, xuất xứ từ tỉnh Quảng Nam. Bức tượng được trao trả lại cho Việt Nam tháng 8.2023. Đây là hai trong số nhiều pho tượng nữ thần, thuộc hàng tuyệt tác, được tìm thấy tại các di tích Chăm tỉnh Quảng Nam. Và số phận hai bức tượng nữ thần này thật khác nhau.

Năm 1978 người dân thôn Đồng Dương, Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam tình cờ tìm thấy một pho tượng nữ thần bằng đồng cao gần 1,15m. Tượng nữ thần đứng thẳng, hai tay cùng đưa cân xứng về phía trước. Tay phải cầm đóa hoa sen, tay trái cầm vỏ ốc.

Toàn bộ phần cơ thể phía trên được phô trần với bộ ngực căng đầy. Y phục phía dưới gồm một tấm váy dài gần đến cổ chân và tấm vải chồng bên ngoài. Khuôn mặt vuông vức, nghiêm nghị, đôi lông mày to, cong, giao nhau, mũi to, môi dày... gợi đến phong cách Đồng Dương.

Báu vật quốc gia-tượng Bồ tát Tara hiện được lưu giữ tại Bảo tàng Chăm Đà Nẵng
Báu vật quốc gia-tượng Bồ tát Tara hiện được lưu giữ tại Bảo tàng Chăm Đà Nẵng. Ảnh T.H

Tóc của nữ thần được vấn lên thành búi cao có mang hình Phật A Di Đà. Dựa trên những đặc trưng phong cách và các dấu hiệu biểu tượng của hoa sen cầm tay, hình Phật A Di Đà trên tóc, nhiều nhà nghiên cứu đã sớm liên tưởng bức tượng này đến vị thần chủ Laskmindra Lokeshvara được đề cập đến trong văn bia tìm thấy tại Đồng Dương.

Tên gọi Tara là tên gọi mà nhà nghiên cứu Jean Boisselier đã gợi ý sau 5 năm tìm ra tác phẩm và cách gọi tên này vẫn còn gây nên ít nhiều sự băn khoăn, trao đổi giữa các nhà nghiên cứu. Tác phẩm này là một trong những tượng Tara bằng đồng quan trọng nhất của toàn thể Đông Nam Á.

Vì giá trị độc giá này, đầu tháng 10.2012, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân ký thay Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định về việc công nhận tượng thần Bồ tát Tara là bảo vật quốc gia

Giữa năm 2023, các cơ quan chức năng Mỹ và Vương quốc Anh bắt giữ trong một vụ buôn bán cổ vật ở nước ngoài. Thật tình cờ đáng mừng, trong đó có bức tượng đồng nữ thần Durga xuất xứ từ vùng Quảng Nam, Việt Nam.

Tháng 8.2023 hiện vật được trả lại cho Việt Nam; tháng 9.2023 UBND tỉnh Quảng Nam đã có công văn xin hỗ trợ, tạo điều kiện cho tỉnh Quảng Nam tiếp nhận cổ vật đó. Và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị UBND tỉnh Quảng Nam cung cấp, làm rõ các thông tin liên quan đến việc bức tượng.

Bức tượng Nữ thần Dunga bằng đá sa thạch niên đại 10-11, hiện được lưu giữ tại Bảo tàng Chăm Đà Nẵng. Ảnh BT Chăm Đà Nẵng

Bức tượng Nữ thần Durga bằng đá sa thạch, hiện được lưu giữ tại Bảo tàng Chăm Đà Nẵng. Ảnh: Bảo tàng Chăm Đà Nẵng

Căn cứ các hướng dẫn của Công ước UNESCO 1970 về các biện pháp cấm buôn bán, xuất nhập khẩu và chuyển giao trái phép quyền sở hữu tài sản văn hóa, để có thông tin xác định rõ địa điểm, thời gian cổ vật bị đánh cắp, đào bới bất hợp pháp và buôn bán ra khỏi địa phương trong năm 2008.

UBND tỉnh Quảng Nam đã tìm hiểu thông tin liên quan như địa điểm của di tích và vị trí, kèm các hồ sơ, tài liệu khoa học liên quan của Bức tượng đồng Nữ thần Durga. Và không lâu nữa, hiện vật sẽ quy cố hương. Cùng vẻ đẹp của một tuyệt tác điêu khắc, có niên đại hơn ngàn năm, hy vọng Nữ thần Durga sẽ trở thành một báu vật quốc gia như đồng hương của mình - tượng đồng Bồ tát Tara.

Khu di tích Mỹ Sơn và Đồng Dương được các nhà nghiên cứu Pháp tổ chức khai quật và nghiên cứu vào những năm cuối thế kỷ 19 - đầu thế kỷ 20. Đến nay, qua chiến tranh, thời gian di tích Mỹ Sơn và Đồng Dương bị hủy hoại khá nhiều, nhưng những hiện vật trưng bày ở đây cho ta hình dung phần nào sự nguy nga, tráng lệ của các khu đền tháp này.

Trung Hiếu
TIN LIÊN QUAN

Nhận lại tượng Nữ thần Durga từ nước ngoài và câu hỏi cho quản lý di sản văn hóa

Trung Hiếu |

Cho đến khi Văn phòng Cục Điều tra an ninh nội địa Mỹ (HSI) phối hợp cùng Cảnh sát London phát hiện và trao trả lại, thì Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nước ta, cũng như Quảng Nam là nơi xuất xứ của cổ vật mới hay, tượng đồng nữ thần Durga đã bị kẻ gian đánh cắp từ năm 2008, và rao bán trót lọt ở nước ngoài.

Hoàn tất trùng tu tháp A13 ở khu di tích Mỹ Sơn, Quảng Nam

Trung Hiếu |

Ngày 11.10, Ban Quản lý Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn cho biết, vừa hoàn tất tái phát hiện và bảo tồn ngôi tháp A13 - di tích cuối trong nhóm tháp A, đồng thời khép lại Dự án hợp tác bảo tồn văn hoá giữa Việt Nam và Ấn Độ.

Hoàng Thái tử Nhật Bản Akishino ấn tượng với thánh địa Mỹ Sơn

Hoàng Bin |

Trong chuyến thăm, làm việc tại Quảng Nam, Hoàng Thái tử Nhật Bản Akishino và Công nương Kiko đã có lần đầu tiên đặt chân đến với Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn.

Di sản văn hóa Mỹ Sơn ra mắt sản phẩm thuyết minh đa ngôn ngữ

Mai Hương |

Ngày 19.7, Ban Quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn tổ chức lễ khai trương sản phẩm thuyết minh đa ngôn ngữ tại huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.

Ngày Tết chiêm bái văn minh trong chùa Côn Sơn ở Hải Dương

Lê Tuyến |

Đầu năm mới, chùa Côn Sơn ở phường Cộng Hòa (TP Chí Linh, tỉnh Hải Dương) đón hàng nghìn du khách thập phương vãn cảnh chùa và cầu bình an.

Khách du lịch đến Đà Nẵng dịp Tết Nguyên đán Giáp Thìn tăng 37%

THÙY TRANG |

Ngày 13.2, Sở Du lịch TP Đà Nẵng cho biết, tổng lượng khách tham quan, du lịch Đà Nẵng trong dịp Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024 ước đạt khoảng 402.000 lượt khách, tăng 37% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, khách quốc tế ước đạt gần 177.000 lượt. Tổng thu du lịch ước đạt khoảng 1.580 tỉ đồng.

Chính sách BHXH, BHYT có nhiều thay đổi trong năm 2024

Hà Anh |

Theo BHXH Việt Nam, năm 2024, chính sách BHXH, BHYT có nhiều thay đổi góp phần gia tăng quyền lợi của hàng triệu người dân, người lao động.

Mới đầu năm, môi giới đã rao bán cắt lỗ chung cư tới hàng trăm triệu đồng

Tuyết Lan |

Đầu năm, nhiều môi giới bất động sản đăng tin rao bán chung cư cắt lỗ hàng trăm triệu đồng. Đáng chú ý, phân khúc chung cư từ nửa cuối năm 2023 đều ghi nhận tốc độ tăng giá cao, có căn hộ lãi đậm gần 1 tỉ đồng chỉ sau 2 năm.

Nhận lại tượng Nữ thần Durga từ nước ngoài và câu hỏi cho quản lý di sản văn hóa

Trung Hiếu |

Cho đến khi Văn phòng Cục Điều tra an ninh nội địa Mỹ (HSI) phối hợp cùng Cảnh sát London phát hiện và trao trả lại, thì Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nước ta, cũng như Quảng Nam là nơi xuất xứ của cổ vật mới hay, tượng đồng nữ thần Durga đã bị kẻ gian đánh cắp từ năm 2008, và rao bán trót lọt ở nước ngoài.

Hoàn tất trùng tu tháp A13 ở khu di tích Mỹ Sơn, Quảng Nam

Trung Hiếu |

Ngày 11.10, Ban Quản lý Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn cho biết, vừa hoàn tất tái phát hiện và bảo tồn ngôi tháp A13 - di tích cuối trong nhóm tháp A, đồng thời khép lại Dự án hợp tác bảo tồn văn hoá giữa Việt Nam và Ấn Độ.

Hoàng Thái tử Nhật Bản Akishino ấn tượng với thánh địa Mỹ Sơn

Hoàng Bin |

Trong chuyến thăm, làm việc tại Quảng Nam, Hoàng Thái tử Nhật Bản Akishino và Công nương Kiko đã có lần đầu tiên đặt chân đến với Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn.

Di sản văn hóa Mỹ Sơn ra mắt sản phẩm thuyết minh đa ngôn ngữ

Mai Hương |

Ngày 19.7, Ban Quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn tổ chức lễ khai trương sản phẩm thuyết minh đa ngôn ngữ tại huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.