Đánh giá một cách toàn diện về tầm vóc nữ sĩ Hồ Xuân Hương
Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương; Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Nguyễn Đức Trung; Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hữu Sơn - nguyên Phó Viện trưởng Viện Văn học, Viện Hàn lâm khoa học và Xã hội; Phó Giáo sư, Tiến sĩ Biện Minh Điền - giảng viên cao cấp Trường Đại học Vinh cùng chủ trì hội thảo.
Tham dự hội thảo còn có Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu thơ nữ sĩ Hồ Xuân Hương.
Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương nhấn mạnh, trải qua hơn 200 năm xuất hiện trên văn đàn, nữ sĩ Hồ Xuân Hương là một hiện tượng văn học tài năng nhưng ẩn chứa rất nhiều bí ẩn chưa có lời giải đáp. Phong cách với cá tính sáng tạo độc đáo của Hồ Xuân Hương chắc chắn sẽ còn là vấn đề hấp dẫn cho những công trình nghiên cứu trong tương lai.
Với tấm lòng yêu mến nữ sĩ Hồ Xuân Hương, tâm huyết với việc tôn vinh và bảo vệ, phát huy di sản văn hóa gắn với nữ sĩ, hội thảo được kỳ vọng sẽ tổng hợp, đánh giá một cách toàn diện, sâu sắc về tầm vóc nữ sĩ Hồ Xuân Hương trong lịch sử văn học Việt Nam và thế giới, đồng thời có thêm nhiều phát hiện mới, có giá trị về cuộc đời, sự nghiệp của danh nhân, cũng như đề xuất thêm nhiều ý tưởng, sáng kiến hay giúp tỉnh Nghệ An bảo tồn và phát huy di sản văn hóa về nữ sĩ Hồ Xuân Hương trên quê hương bà.
Phát biểu đề dẫn hội thảo, Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Nguyễn Đức Trung nhấn mạnh, với tinh thần không chỉ tôn vinh, tri ân, học tập, mà hơn thế là tiếp thu và phát huy giá trị di sản của Hồ Xuân Hương trong thời đại ngày nay, mục đích của hội thảo khoa học nhằm thông báo và công bố rộng rãi việc UNESCO vinh danh và tham gia kỷ niệm 250 năm năm sinh (1772-2022), 200 năm năm mất (1822-2022) Danh nhân văn hóa Hồ Xuân Hương; đồng thời khởi tạo bầu không khí tinh thần mới trong tìm hiểu, nghiên cứu, tiếp nhận và phát huy giá trị di sản văn hóa của nữ sĩ - danh nhân Hồ Xuân Hương.
Cùng đó, hội thảo nhìn nhận, đánh giá lại lịch sử tiếp nhận Hồ Xuân Hương và giá trị khối di sản của bà ở cả trong và ngoài nước; Công bố một số sưu tầm, khảo cứu, nghiên cứu mới về con người, cuộc đời, sự nghiệp và trước tác của danh nhân Hồ Xuân Hương; Công bố những nghiên cứu, đề xuất mới về những đóng góp, tầm vóc, vị thế của Hồ Xuân Hương và những ý tưởng, dự án về phát huy giá trị di sản của danh nhân trong bối cảnh mới.
Hiện tượng đột xuất trong biểu hiện nội dung sắc dục
Tại hội thảo, các nhà khoa học trong nước và quốc tế đã tập trung tham luận, làm rõ vị thế, tầm vóc và lịch sử tiếp nhận, chuyển ngữ (dịch thuật) Hồ Xuân Hương; Vấn đề thân thế, quê hương và thời đại Hồ Xuân Hương; Hồ Xuân Hương trong các mối liên hệ với văn hóa dân tộc, văn hóa khu vực và văn hóa nhân loại; Những vấn đề về thi pháp, phong cách nghệ thuật và sức hấp dẫn, lan toả của thơ Hồ Xuân Hương...
Phân tích, làm rõ vị thế của thơ Hồ Xuân Hương trong truyền thống văn học thế giới, GS.TS.NGND Trần Đình Sử cho rằng, thơ bà thể hiện một tư tưởng nhân văn mang tính nhân loại sâu sắc với hạt nhân là đấu tranh đòi quyền sống cho con người; tạo thành hiện tượng đột xuất của giai đoạn thứ ba trong việc biểu hiện nội dung sắc dục trong truyện Nôm và thơ Nôm.
Là người dịch thơ Hồ Xuân Hương ra tiếng Slovakia, bà Eva Antoshchenko Muckova - nhà thơ, dịch giả nước Cộng hòa Slovakia - cho biết, trong những câu thơ của bà có âm điệu gợi tình, đầy châm biếm và mỉa mai. Hay trong những bài thơ trữ tình, nữ thi sĩ đã để lại một kho tàng văn học cuối thế kỷ XVIII - đầu thế kỷ XIX thăng hoa, không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới.
Đi sâu làm rõ biểu tượng nữ và nữ quyền trong thơ Hồ Xuân Hương từ góc nhìn ký hiệu học, PGS.TS. Đinh Hồng Hải - Hiệp hội Ký hiệu học Châu Á, Hiệp hội Ký hiệu học Quốc tế -cho rằng, thơ Hồ Xuân Hương là sự phản kháng tuyệt vời bằng ngòi bút, thông qua tài năng văn chương xuất chúng của bà, chứ không phải bằng sự nổi loạn của tự do tình dục như thập kỷ 60 của thế kỷ XX hay ăn mặc hở hang - khêu gợi của thế kỷ XXI.
Phát biểu tổng kết hội thảo, PGS.TS Biện Minh Điền - giảng viên cao cấp Trường Đại học Vinh - khẳng định, hội thảo đã đạt được mục đích, mục tiêu đề ra và thành công tốt đẹp.
Hội thảo đã khởi tạo bầu không khí mới trong công tác nghiên cứu Hồ Xuân Hương, đề xuất những dự án mới phát huy giá trị Hồ Xuân Hương trong thời đại ngày nay.
