Không chỉ ở lĩnh vực cải lương, ở mảng ca nhạc nhẹ, ca sĩ Thanh Lam trượt danh hiệu NSND, Hồ Quỳnh Hương cũng đã 2 lần không lọt vào danh sách NSƯT...
Nghệ sĩ không chỉ một lần bị tổn thương
Chia sẻ trên báo chí, NSƯT Minh Vương bùi ngùi: “Thật tâm mà nói, tôi rất buồn vì sự đóng góp và cống hiến đối với nghệ thuật cải lương đã bị xem nhẹ. Tôi thấy người ta không công bằng khi đánh trượt tôi”. Điều buồn hơn là ông vốn không thích tự thân làm hồ sơ xin xét tặng danh hiệu NSND mà là do Hội Sân khấu TPHCM đề nghị.
Sau cú sốc này, ông cho biết sẽ không làm hồ sơ xin xét duyệt nữa, bởi sự ghi nhận phải là tự nguyện chứ không phải kiểu “xin cho”. Và cũng bởi sau sự tổn thương này, ông đã hiểu ra rằng có danh hiệu mà không thực sự sống trong lòng nhân dân cũng vậy thôi.
Ngay sau đó, “Kỳ nữ” - NSND Kim Cương đã lên tiếng cho rằng NSƯT Minh Vương còn xứng đáng được trao tặng danh hiệu NSND hơn cả bà, với nhấn mạnh: “Sự cống hiến, lao động nghệ thuật của một đời nghệ sĩ không thể đo bằng những chiếc huy chương. Nếu NSƯT Minh Vương bị loại khỏi danh sách được phong tặng NSND chỉ vì thiếu huy chương thì đó là điều rất phi lý.
Chưa kể, do tính chất hoạt động, rất nhiều nghệ sĩ miền Nam thuộc thế hệ của tôi và NSƯT Minh Vương rất ít có cơ hội tham gia liên hoan, hội diễn để có huy chương, đáp ứng tiêu chí, tiêu chuẩn tặng danh hiệu theo quy định”.
Nhiều người còn cho rằng, có những nghệ sĩ tên tuổi mà đóng góp và hy sinh của họ rất lớn nên có sự đặc cách xem xét, như trường hợp cố nghệ sĩ ưu tú Thanh Nga hay thế hệ sau này có nghệ sĩ Út Bạch Lan. Còn nếu cứ máy móc đếm huy chương hội diễn, thì có khi lớp nghệ sĩ sau này có thể lên NSND dễ dàng mà chưa chắc tên tuổi của họ đã đi vào lòng khán giả sâu đậm như những con người từng lừng danh một thuở.
Về phần mình, ca sĩ Thanh Lam từng nhấn mạnh: “Tôi đã từng tham gia rất nhiều cuộc thi quy mô toàn quốc và quốc tế, đạt được các giải thưởng lớn rồi mà bây giờ tham gia các hội diễn chỉ để lấy được vài cái huy chương xem ra không được thuận cho lắm.
Tôi nghĩ, việc xem xét sự cống hiến và sự ảnh hưởng của người nghệ sĩ là trong cả một quá trình hoạt động nghệ thuật chứ không phải chỉ trong một giai đoạn hoặc một bài hát duy nhất. Cho nên nếu mọi người cảm thấy tôi đủ cống hiến để phong tặng danh hiệu NSND thì tôi xin nhận chứ tôi không thích kiểu làm mọi cách để có bằng được danh hiệu. Tôi cũng không biết có làm tiếp hồ sơ xin xét tặng danh hiệu NSND tiếp nữa hay không?”.
Nhiều nghịch lý khi bình chọn
Theo nghệ sĩ Chí Linh, có một nghịch lý là ở chỗ: Một người có thừa tài năng, có hơn 50 năm gắn bó với cải lương như nghệ sĩ Minh Vương lại không thể bằng một người trẻ, đi sau đến hơn nửa chặng đường. Chưa kể yếu tố cần nhìn nhận lại một cách chính xác là tài năng, thông qua các vai diễn và sự tin cậy, yêu mến của công chúng.
Sự bất hợp lý này không chỉ làm dư luận bức xúc mà còn ảnh hưởng đến tâm lý của những người làm nghề. Và ông cảnh báo nếu trao không đúng danh hiệu cho nghệ sĩ thì cách trao vô tình bào mòn niềm tin của công chúng.
Lý do khiến 3 nghệ sĩ Minh Vương, Thanh Tuấn và Giang Châu không được phong tặng NSND, như đại diện Bộ Văn hóa - Thể Thao và Du lịch giải thích, vì họ không đạt 90% số phiếu bình chọn. Vậy câu hỏi đặt ra là ai xứng đáng ngồi vào ghế bình chọn đó?
Không riêng gì nghệ thuật cải lương, các nghệ sĩ ở các bộ môn tuồng, chèo, hát bội… cũng sẽ dễ gặp thiệt thòi hơn so với các mảng lĩnh vực khác. Tuy nhiên, dù ở lĩnh vực ca nhạc, ca sĩ Hồ Quỳnh Hương cũng không được nhận danh hiệu NSƯT sau lần 2 xét duyệt, dù có khá nhiều Huy chương Vàng. Với người trẻ như chị thì mọi việc đơn giản hơn vì không để ý nhiều đến danh hiệu.
Thế nhưng so với nhiều tên tuổi khác được nhận danh hiệu NSƯT lần này, có thể Hồ Quỳnh Hương sẽ chạnh buồn vì họ thua xa chị về khả năng đóng góp, cống hiến nghệ thuật. Và sau hai lần liên tiếp bị gạch tên, vậy ý kiến đánh giá từ cơ sở là Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam - nơi chị làm việc, hóa ra không có giá trị nào?
Việc bầu chọn một ai đó như một cách vinh danh sự cống hiến trọn đời của họ cho nghệ thuật bỗng đâu trở thành nỗi buồn, sự đau xót, tổn thương và thậm chí là sự đánh giá không công bằng.
Nhiều người cho rằng, không phải cứ căn cứ cho đủ năm tháng, đủ huy chương… và cần cả sự đồng ý của 90% tổng số thành viên Hội đồng chuyên ngành cấp Nhà nước mới đủ tiêu chuẩn, cũng không cần phải bắt nghệ sĩ làm đơn xin xét duyệt mà căn cứ vào những vai diễn, vào những cống hiến cho nghệ thuật, vào phẩm chất đạo đức với nghề mà phong tặng danh hiệu.
Còn nếu để Hội đồng chuyên ngành cấp Nhà nước giơ tay biểu quyết thì thử hỏi, liệu có sự minh bạch và công tâm không, hay danh hiệu chỉ còn là cuộc đua của những người “không cần nhiều đóng góp, chỉ cần nhiều người ủng hộ” trong các hội đồng nặng tính hành chính và hình thức đó?
