Hãng phim truyện Việt Nam trong quá trình thanh tra cổ phần hóa: Sóng ngầm sóng nổi

Những cái đầu nóng và giọt nước tràn ly

Câu chuyện ông Thủy Nguyên - Chủ tịch Hội đồng quản trị Cty Vận tải thủy Vivaso - và diễn viên Quốc Tuấn cãi nhau đáng ra chỉ là “cơn bão trong chén trà” thì lại bị thổi lên, nóng không đáng có trên báo và mạng xã hội.

Nào là ông Nguyên gọi diễn viên Quốc Tuấn là Chí Phèo, mỉa mai chuyện đi đâu anh cũng khóc như mưa, sau đó ông Nguyên nói Quốc Tuấn định xông vào đánh ông. Quốc Tuấn bảo ông Nguyên vu oan… Và nhiều người cho rằng, với gia cảnh hiện nay của Quốc Tuấn thì nói anh khóc như mưa là nhẫn tâm… Ông Nguyên phủ nhận trên một báo mạng rằng, ông không có ý gắn chuyện gia đình anh Tuấn với Hãng mà dư luận hiểu sai.

Thực ra, tất cả chỉ là giọt nước tràn ly. Sâu xa hơn là sự mâu thuẫn giữa hai bên âm ỉ bên trong chỉ trực trào ra.

Trước đây, một cuộc đối thoại thẳng thắn tưởng như thành hiện thực thì thành ra một cuộc “đấu tố” căng thẳng khi hai bên không tìm được tiếng nói chung. Nhà đầu tư xót tiền của bỏ ra mà chưa thu hồi vốn, và cho rằng, đã phải trả lương cho cả những người bỏ thời gian đi kiện mình. Nghệ sĩ thì đau đứt ruột khi ngôi nhà và những đứa con mình trước hào hoa, phong độ, dù mấy năm nay có bị xanh xao, héo mòn, thì nay như bị gán nợ, cũng khó mà cam chịu.

Chợt nhớ đến thư ngỏ của ông Nguyễn Thủy Nguyên đề ngày 5.5.2016, khi Vivaso chính thức tiếp quản Hãng phim. Ông nói rằng: “Hãng phim truyện VN là thương hiệu thân thương đã ăn sâu trong tâm thức của những người yêu điện ảnh nước nhà”, và “mong muốn gìn giữ truyền thống, thương hiệu của Hãng phim truyện VN trong chặng đường sắp tới”. Và ông hứa cho Hãng vay vốn hoặc bằng uy tín và tài sản của Vivaso để bảo lãnh cho Hãng tiếp cận với các tổ chức tín dụng vay vốn làm phim…, và trước mắt là đầu tư cải tạo cơ sở văn phòng, nhà xưởng Hãng, xây dựng kho bãi, bối cảnh quay tại trường quay Đông Anh, mua sắm thiết bị công nghệ cao…

Tưởng như đầu xuôi thì đuôi phải lọt. Cũng như câu “Đầu lạnh tim nóng”, ai cũng biết mà làm được khó lắm thay.

Nỗi hoang mang

Sâu xa hơn là mối quan tâm của đông đảo nghệ sĩ nhà số 4 Thụy Khê và những người yêu điện ảnh nước nhà để làm sao quá trình thanh tra Hãng phim sẽ minh bạch, khách quan và nhanh chóng. Riêng về giá trị thương hiệu của Hãng - mối quan tâm hàng đầu của nhiều người - dĩ nhiên không thể là số 0 tròn trĩnh như trước, nhưng e rằng, khó đẩy lên quá cao như ai đó mộng tưởng? Và xét đến cùng thì giá trị nghệ thuật, di sản văn hóa dù được định giá như thế nào cũng chỉ là một cái gì đó rất tương đối và mang ý nghĩa tinh thần nhiều hơn.

Ai sẽ là cổ đông chiến lược mới, nếu kết quả thanh tra sẽ định giá lại Hãng phim hoàn toàn khác, nhất là với giá trị thương hiệu, và đưa giá trị sử dụng đất đai vào giá trị doanh nghiệp? Khi đó Vivaso sẽ ở vị thế nào, sẽ tiếp tục đầu tư vốn để không bỏ cuộc, hay một lúc nào đó họ mệt mỏi, buông tay để trao cơ hội cho một công ty khác? Và giả định, có một cổ đông chiến lược mới nhảy vào thì số phận Hãng phim vẫn là một dấu hỏi lớn, liệu ông chủ mới có thực tâm muốn vực dậy con tàu đang đắm hay chỉ quan tâm đến mảnh đất vàng?

Bởi một chiến lược bài bản cho việc phát triển Hãng phim trong thời kỳ mới không hề đơn giản, yếu tố cơ sở vật chất quan trọng nhưng con người mới là nhân tố quyết định. Ai đi, ai ở, “thay máu” ở Hãng phim như thế nào? Bởi đã đến lúc công chúng có quyền đòi hỏi tôn trọng di sản quá khứ nhưng sống là hiện tại, phim làm ra không chỉ cần tuyên truyền mà phải hay. Phim làm ra không chỉ hiệu quả chiếu cho vùng sâu, vùng xa nữa mà phải thắng doanh thu phòng vé ngay khi chiếu tại các đô thị, thành phố lớn.

Hàng loạt câu hỏi chưa có lời đáp

Và trong bối cảnh đó, nhiều nghệ sĩ trong tâm trạng hoang mang, ngổn ngang hệt như quang cảnh nhà kho, phòng làm việc của Hãng. Tại thời điểm hiện nay, một số nghệ sĩ điện ảnh tâm sự rằng, nếu đi làm mà nhận lương cũng ngại vì không làm gì. Mà nhận tiền lương (dù hẻo) thì phải làm. Nhưng làm phim không thể ào ào theo kiểu hàng chợ được! Cũng như không thể bắt một đạo diễn này đi làm trợ lý hay thư ký cho một đạo diễn khác theo kiểu phân công công việc được.

Hơn nữa, với mục tiêu hằng năm làm một phim truyện điện ảnh, một phim truyền hình (cũng chả nói rõ là phim một tập hay nhiều tập) là quá mỏng, là lãng phí nhân công, nhất là khi một số hãng phim tư nhân gần đây liên tục sản xuất phim, hằng năm có khi tới 3-4 phim.