Mạnh mẽ, ám ảnh
Không có gì ngạc nhiên khi giải thưởng lớn Ảnh báo chí thế giới năm 2016 với 10.000 euro tiền thưởng thuộc về phóng viên ảnh Burhan Ozbilici (Hãng tin AP, Mỹ). Khoảnh khắc đặc biệt, hình ảnh vô cùng ấn tượng về tay súng Mevlut Mert Altintas vừa bắn Đại sứ Nga Karlov khi ông sắp kết thúc bài phát biểu tại triển lãm ảnh ở thủ đô Ankara đã gây choáng cho người xem. Đúng như một thành viên BGK nhận xét: “Đó là một bức ảnh bùng nổ, thực sự nói lên lòng căm hận trong thời đại của chúng ta. Mỗi khi nó hiện lên màn hình, bạn gần như phải lùi lại vì nó là một bức ảnh dữ dội. Chúng ta thực sự cảm thấy nó thu nhỏ lại định nghĩa của bức ảnh báo chí của năm là gì và ý nghĩa của nó”.
Joao Silva - một thành viên BGK khác thì nói khi nhìn bức ảnh này ông có cảm giác thế giới đang đi về bờ vực thẳm. Nó còn biểu lộ thái độ dũng cảm đối mặt trước cái chết của nhà báo khi trong lúc mọi người xung quanh đều hoảng loạn tìm chỗ trú thân, Ozbilici vẫn giữ được bình tĩnh để chụp ảnh, với trách nhiệm của nhà báo là ghi lại sự kiện.
Vấn đề người tị nạn đã “phủ sóng” truyền thông năm 2015, lần này vẫn tiếp tục nóng bỏng, ở mục “Vấn đề đương đại”. Giải nhì ảnh đơn ở hạng mục này dành cho phóng viên Vadim Ghirda (AP), chụp cảnh một người phụ nữ được dìu bởi hai người đàn ông qua một con sông, họ là những người tị nạn đang tìm cách sang Macedonia bấp chấp những hiểm nguy luôn rình rập trong suốt hành trình. Hay bức ảnh đạt giải ba ảnh bộ dành cho nhiếp ảnh gia Peter Bauza kể về nhân vật Domingo, đến từ Angola, chuyển đến Brazil từ vài năm trước để tìm kiếm một cuộc sống tốt đẹp hơn. Cùng đoạt giải ba nhưng ảnh đơn là cảnh hai người tị nạn Nigeria khóc ròng và ôm lấy nhau bên trong một trung tâm giam giữ người tị nạn ở Surman, Libya của tác giả Daniel Etter...
Chiến tranh, khủng bố, xung đột... với các điểm nóng ở khắp nơi trên thế giới có thể nhìn thấy ở hàng loạt bức ảnh khác. Giải nhất ảnh đơn ở hạng mục “Cuộc sống thường nhật” của phóng viên Paula Bronstein ghi lại cảnh tượng bên trong một bệnh viện ở Afghanistan khi người phụ nữ tên Najiba ôm đứa cháu 2 tuổi bị thương trong một vụ đánh bom ở thủ đô Kabul.
Cùng giải nhất ảnh đơn nhưng ở hạng mục “Tiêu điểm” do tay máy Jamal Taraqai thực hiện, là cảnh các luật sư đang hối hả tìm cách giúp đỡ các đồng nghiệp bị thương trong vụ đánh bom đẫm máu ở Quetta, Pakistan khiến 20 người thiệt mạng. Bức ảnh đoạt giải nhất ảnh đơn ở hạng mục “Con người” của tác giả Magnus Wennman (Thụy Điển) chụp cô bé Maha 5 tuổi, với gương mặt như vô hồn, trống rỗng vì kiệt sức và quá hoảng sợ, sau khi em cùng gia đình chạy trốn khỏi ngôi làng Hawija ở ngoại ô Mosul, Iraq để tránh sự kiểm soát của nhóm phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.
Nâng tầm nhờ tính biểu tượng và thẩm mỹ
Không chỉ là mô tả sự kiện, nhiều bức ảnh báo chí thắng giải lần này đã đem lại cho người xem một cảm xúc rất khác biệt. Tiêu biểu như bức ảnh thực sự trở thành một tác phẩm báo chí - nghệ thuật - giải nhất ảnh đơn ở hạng mục “Vấn đề đương đại” của phóng viên Jonathan Bachman (Hãng tin Reuters), chụp cảnh các cảnh sát chặn nữ y tá da màu Evans - một người biểu tình gần trụ sở Cục Cảnh sát Baton Rouge ở Louisiana ngày 9.7 nhằm phản đối vụ 2 cảnh sát da trắng bắn chết một người đàn ông da đen tên Alton Sterling trước đó. Bức ảnh rất gợi, nó không mang tính đối đầu mà lại như trong một vũ điệu, như sự hòa hợp cần có của những màu da khác nhau trong một đất nước hùng mạnh nhất thế giới.
Hay tác phẩm giải nhất ảnh đơn trong hạng mục “Thể thao” với khoảnh khắc độc nhất vô nhị chụp một vận động viên ngã khỏi lưng ngựa trong giải đua khốc liệt ở Liverpool, tháng 4.2016 do nhiếp ảnh gia Tom Jenkins (Guardian) chụp. Rồi bức ảnh đẹp như một bức tranh siêu thực của nhiếp ảnh gia Jaime Rojo chụp cảnh những con bướm chúa đậu kín mặt đất phủ đầy tuyết trắng bên trong khu bảo tồn di sản thế giới sinh quyển loài bướm Monarch ở El Rosario, Mexico (Giải ba ảnh đơn ở hạng mục “Thiên nhiên”).
Khoảnh khắc ấm áp của hai mẹ con bên trong một sở cảnh sát ở thành phố Camaguey, Cuba của tác giả Kristina Kormilitsyna (Nga) - giải ba ảnh đơn ở hạng mục ảnh “Con người” - cũng là một bức ảnh có tạo hình ấn tượng và màu sắc đẹp. Một đất nước Cuba đang ở bên bờ của những thay đổi lớn cũng xuất hiện trong một số ảnh đơn và ảnh bộ thắng giải khác.
Điều thú vị ở bộ ảnh thắng giải lần này là sự xuất hiện của nhiều bức ảnh đen trắng, đặc biệt ở hai lĩnh vực “Thể thao” và “Cuộc sống thường nhật”. Ảnh đen trắng, như bức ảnh một vận động viên cờ vua chắp tay như cầu nguyện, cố gắng lấy lại sự tập trung chỉ ít phút trước khi bắt đầu vòng thi đấu tiếp theo trong tác phẩm của Michael Hanke (Cộng hòa Czech), không nhiều tính thông tin như ảnh màu nhưng tính trừu tượng và ẩn dụ lại mạnh hơn.
