Ngày 23.12 ông Trần Hiếu Hùng, Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao Du lịch Cà Mau cho biết hai di sản văn hóa phi vật thể nói trên vừa mới được được Bộ Văn hóa Thể thao Du lịch công nhận.
Quyết định công nhận được Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao Du lịch ký vào ngày 20.12 vừa đến gửi đến tỉnh Cà Mau. Cà Mau sẽ sớm làm lễ vinh danh hai di sản văn hóa này nhằm phát huy giá trị văn hóa đồng thời khai thác du lịch.
Gác kèo ong ở rừng U Minh Hạ là nghề độc đáo nhất nước. Kèo được làm đơn giản, người thợ rừng chặt một đoạn cây tràm thẳng, to cỡ bắp chân người lớn, dài chừng 2 – 3m, phơi khô. Trước khi mang vào rừng, kèo thường thoa một lớp sáp ong để mời gọi ong trinh sát. Người thợ chọn hướng gió, ánh nắng mặt trời, đường bay của ong, gác kèo chếch cỡ tầm đầu người.
Đặc biệt, gác phải đúng kỹ thuật ong mới chịu làm tổ và cho mật nhiều. Nơi làm tổ thường là những vạt đất cao ráo, gần mép nước, không có cây cối um tùm, xung quanh phải có cây tràm xanh tốt để ong lấy mật. Sau khi chuẩn bị xong mọi thứ, thợ “ăn ong” phải xóa hết dấu vết, vì bị động, ong sẽ không đến “ốp” (làm tổ).
Thường sau 15 ngày kể từ khi ong xuống làm tổ sẽ cho đợt mật đầu tiên (mỗi lần lấy mật gọi là một dao). Sau đó, cứ khoảng 10 ngày lấy được dao kế tiếp. Nếu biết chăm sóc tốt, có thể cắt 3 - 4 dao/vụ.
Cách lấy mật không khó, chỉ cần một chiếc gùi, cái hộp quẹt, nhúm bùi nhùi bằng xơ dừa, hay vỏ tràm khô, một con dao (bằng thanh tre) và chiếc mạng che mặt. Sau đó, người thợ chọn vị trí thuận tiện, phía đầu gió mà đốt đuốc, đôi khi dùng sào dài đưa đến gần tổ. Gặp khói cay, ong túa ra bay theo chiều gió xuôi làm trơ ra khúc mức chứa đầy mật, căng phồng treo lủng lẳng phía dưới kèo. Thợ dùng dao xăm thông tổ ong cho mật chảy ra, rồi dùng chiếc thùng nhựa (thúng ong) hứng phía dưới.
Mật ong nguyên chất, đặc sệt vàng óng tuôn ra đến khi nào hết mật mới thôi. Bấy giờ, chỉ còn lại cái tổ đầy ong non nằm đều đặn trong mỗi lỗ hình lục giác. Lúc lấy mật, bao giờ người thợ cũng chừa hậu (để lại một ít sáp trên kèo).
Một tổ ong bình quân cho từ 4 - 6 lít mật, đặc biệt có những tổ to cho hàng chục lít. Mỗi thợ “ăn ong” sau mùa gác kèo thu về hàng trăm lít mật. Mật ong mang hương vị đặc trưng của hoa tràm, được sử dụng rất nhiều trong y học. Mật ong là đặc sản quý giá nhất của rừng U Minh, được nhiều người tin dùng và ưa thích.
