Cần đánh thức nhân tâm và nguồn lực

MINH THI |

Một sự kiện sách sắp diễn ra ở Hà Nội dịp Giáng sinh năm nay đang gây phản ứng trái chiều dữ dội - “Lẩu sách cuối năm” bán theo cân, trung bình giá 1kg sách là 88.000 đồng. Và có khoảng 25 tấn sách hàng tồn được tung ra đổ đống như vậy. Đúng là một bi kịch cho văn hóa đọc!

Thế là dịp “tri ân độc giả” nói theo kiểu của nhà làm sách đã bị biến thành buổi “bán sách đồng nát”, không tôn trọng người đọc và những giá trị kiến thức. Điều này khiến nhiều người phản ứng và chỉ trích. Tuy nhiên, đã có ai tự hỏi, trong 25 tấn sách đó, liệu có bao nhiêu cuốn đọc được, thực sự bổ ích? Còn lại là bao nhiêu cuốn nhảm nhí, chỉ “tốn giấy in, tốn mực”?

Vấn đề của việc đọc sách hiện nay là chất lượng, chứ không phải số lượng, ở việc đọc gì để nâng tầm hiểu biết, chứ không phải đọc tràn lan truyện tranh, truyện ngôn tình rẻ rúng…

Không buồn đến thư viện

Cách đây 4 năm, người ta kinh hoàng khi con số thống kê của Cục xuất bản cho thấy mỗi người Việt đọc 0,8 cuốn sách trong một năm tại thư viện, tức chưa được 1 cuốn sách. Tới thời điểm hiện tại, con số này “khả quan” hơn một chút - 1 người Việt đọc được 1 cuốn sách trong 1 năm. Còn lại, có đến 80% số lượng sách trên thị trường là sách giáo khoa và sách tham khảo.

Trước đó, Trung tâm Nghiên cứu Việt Nam và Đông Nam Á đưa ra số liệu: Có ít nhất 26 phần trăm người Việt không đọc sách, 44 phần trăm thỉnh thoảng có đọc sách và chỉ có 30 phần trăm đọc sách thường xuyên. Và buồn thay, chỉ có 8-10 phần trăm trong tổng dân số là độc giả thường xuyên tại các thư viện.

Đã đủ chứng minh văn hóa đọc chạm đáy?

Người đọc không buồn đến thư viện. Thư viện Quốc gia Việt Nam chỉ có khoảng 30.000 bạn đọc thường xuyên; thư viện cấp tỉnh chỉ có khoảng 1-2.000 bạn đọc, cấp huyện 500-600 bạn đọc; thư viện/phòng đọc cấp xã khoảng 100 - 200 bạn đọc. Bên cạnh đó, trào lưu dễ nhận thấy là văn hóa nghe - nhìn đang lấn lướt văn hóa đọc. Thời gian dành cho lướt web, chơi game, xem truyền hình của học sinh, sinh viên tương đối cao tới 55%.

Nhưng không phủ nhận lượng người đọc internet tăng vọt, mà cho đến nay, chưa thấy có thống kê cụ thể về số lượt người đọc, xem, chia sẻ. Không những thế, các nhà sách tỉnh thành mọc lên ngày càng nhiều mà vẫn không đáp ứng nhu cầu về sách đủ các loại. Trong thời kỳ suy thoái kinh tế, theo Tổng Giám đốc Công ty Phát hành sách TP.Hồ Chí Minh Phạm Minh Thuận, người dân càng tìm đọc sách và lượng sách cung cấp kiến thức vẫn bán rất chạy. Thậm chí, công ty này đã mở hơn 100 nhà sách khắp toàn quốc mà vẫn phải đặt mục tiêu mở thêm nữa.

Đọc sách thực ra là nhu cầu nội tại trong mỗi cá nhân, cộng thêm môi trường giáo dục gồm gia đình, nhà trường và quan hệ xã hội. Nếu cha mẹ đọc sách hằng ngày, thì đó là tấm gương cho con cái. Trong một buổi nói chuyện với sinh viên, học sinh và người đọc, Giáo sư Trịnh Xuân Thuận từng chia sẻ: Mối đam mê đọc sách có trong ông từ nhỏ, theo truyền thống gia đình. Đọc sách với ông không chỉ là nguồn cảm hứng mà còn gợi cho ông nhiều câu hỏi cùng sự tò mò. Điều đặc biệt là GS Trịnh Xuân Thuận vừa thích đọc sách của hai nhà bác học nổi tiếng trên thế giới là Albert Einstein và Isaac Newton, vừa say mê các tác phẩm văn chương không kém. Giáo sư Trịnh Xuân Thuận rất thích văn học Mỹ Latin, đặc biệt là Trăm năm cô đơn của nhà văn Garcia Marquez và Hoàng tử bé của Antoine de Saint-Exupéry. Chính vì thế, văn chương của ông rất có hồn, giàu chất triết lý, cho dù viết về đề tài khoa học, vũ trụ.

Thế nên, nhu cầu đọc sách luôn mở ra khả năng vô hạn cho người đọc. Quan trọng là họ tiếp nhận được gì, họ đọc những gì mà thôi.

Nếu nói độc giả không đến thư viện để đọc sách, thì hãy xem lại thư viện đó có đủ sách hay hay không, hay chỉ toàn sách… tặng, biếu, hoặc mua những cuốn ế ẩm ở thị trường. Mà hệ thống thư viện trong cả nước thì nhiều năm qua èo uột phụ thuộc vào ngân sách eo hẹp, khó hy vọng có những tủ sách thực sự.

Đánh thức nhân tâm và nguồn lực

Nhắc đến chương trình “sách hóa nông thôn” với 3.000 tủ sách ở 9 tỉnh thành trị giá trên 9 tỉ đồng đến tay 100.000 trẻ em, người ta nghĩ ngay đến Nguyễn Quang Thạch - người từng đi bộ - để đánh thức nhân tâm của toàn xã hội về việc phát triển văn hóa đọc, và từng được trao giải thưởng của Thư viện Quốc hội Mỹ năm 2017.

“Nhìn các lớp giá trị mà các cá thể trong gia đình, dòng họ, làng xóm của tôi và trong xã hội sở hữu, tôi thấy rằng, ai được tiếp cận nhiều sách ngay từ nhỏ, phần lớn người đó sống tử tế và giỏi giang hơn. Tương tự, quan sát các vấn đề xung quanh tôi và trong xã hội rộng lớn, tôi thấy các khuyết tật trong xã hội ta chủ yếu đều do thiếu tri thức mà ra. Bởi thế, giúp cho người dân nông thôn, đặc biệt là trẻ em tiếp cận nhiều sách từ nhỏ, thì con đường tiến tới xã hội tiến bộ và văn minh sẽ được vun đắp và hiện thực hóa, nên cái được của chương trình “Sách hóa nông thôn” là góp phần xây dựng một Việt Nam nhân văn và sáng tạo” - anh Thạch từng chia sẻ.

Theo anh, khi trẻ em không có sách để khám phá và nuôi dưỡng tâm hồn để hình thành bức tường tự kháng với cái xấu, cái ác..., thì những thứ xấu và ác dễ xâm thực vào các em. Từ mô hình này, có thể thấy nên phát huy sáng kiến của anh Thạch, nhân rộng các mô hình “Tủ sách phụ huynh”, “Tủ sách lớp em”, “Tủ sách dòng họ”, “Tủ sách giáo xứ”... trong xã hội và đẩy nhanh tiến trình đưa sách về nông thôn.

Còn đối với các thành phố lớn, người ta vẫn ùn ùn đến các hội sách hằng năm để mua sách. Vấn đề là cần có chiến lược bổ sung vào các tủ sách tinh hoa thế giới của người Việt. Theo nhà nghiên cứu Bùi Văn Nam Sơn, tổ chức dịch thuật những tác phẩm kinh điển, những tủ sách tinh hoa thế giới có giá trị cũng là cách thúc đẩy và nâng cao dân trí. Điều này cần sự hỗ trợ của Nhà nước và các trường đại học với chương trình đầu tư dài hạn. Có như thế mới nâng chất về văn hóa đọc cho người dân.

Nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến: “Các thư viện Việt Nam vô cùng thiếu sách”

“Với văn hóa đọc của lớp trẻ hiện nay, họ không nhất thiết phải mua một cuốn sách cầm ở tay để chứng tỏ là mình… có đọc sách. Giới trẻ có thể mua e-book, hoặc mượn của nhau. Cá nhân tôi được biết, cho đến nay vẫn chưa có cuộc khảo sát chính thức nào đánh giá văn hóa đọc của lớp trẻ đang giảm dần đi. Nếu chỉ căn cứ vào các hội chợ sách diễn ra một số thành phố lớn, giới trẻ là đối tượng đến tham gia, tìm hiểu nhiều nhất vẫn cho chúng ta hy vọng rằng, họ vẫn luôn quan tâm đến… sách. Quan điểm của tôi cứ đọc là tốt rồi, còn lại chúng ta chưa nên bàn luận sâu đến vấn đề đọc như thế nào, đọc lậu trên mạng ra sao?

Tất cả các thư viện tại các trường ĐH, CĐ tại Việt Nam vô cùng thiếu sách, không chỉ là sách chuyên ngành mà còn nhiều đầu sách khác. Sự thiếu đa dạng và gần như các trường ĐH, CĐ không đầu tư vào mảng thư viện. Một thư viện hiện đại không chỉ có các loại sách khác nhau mà còn có các bản video, e-book và những tài liệu tham khảo hỗ trợ cho sinh viên tìm hiểu, phục vụ cho công tác học hành. Tuy nhiên, nếu thư viện không đáp ứng được nhu cầu đó thì cũng là câu trả lời cho văn hóa đọc hiện nay của giới trẻ”. MAI KA (ghi)

MINH THI
TIN LIÊN QUAN

Quầy sách báo miễn phí có “một không hai” tại Hà Nội

LÊ HOA |

Các cụ già và các em nhỏ thường xuyên ghé qua và chăm chú đọc từng trang báo, từng cuốn sách là hình ảnh thường gặp tại quầy sách báo miễn phí của cụ bà 72 tuổi trên phố Đặng Tiến Đông (Đống Đa, Hà Nội). Quầy sách ngoài trời hết sức đơn sơ, chỉ vỏn vẹn tấm biển “Kính mời nhân dân đọc sách - báo miễn phí” nhưng là nơi kết nối và lan tỏa văn hóa đọc giữa thủ đô.

Khai trương thành phố sách quy mô nhất Việt Nam

|

Thành phố sách quy mô nhất Việt Nam - Phương Nam Book City với diện tích hơn 3.000m2 đã khai trương tại Aeon Mall Binh Duong Canary (Bình Dương), với rất nhiều dịch vụ, tiện ích đa dạng, gồm: Khu trưng bày sách, khu Book Café, khu vui chơi giải trí dành cho thiếu nhi, khu giải trí đa phương tiện, khu nghỉ ngơi sáng tạo và đọc sách với các tựa sách trong và ngoài nước, hơn 1.500 đĩa nhạc cùng nhiều hoạt động văn hóa và giải trí đặc sắc mỗi tuần.

Độc đáo nghề đọc sách thuê 48 ngàn đồng 1 giờ tại Sài Gòn

Thanh Huyền |

Ngoài những việc làm thêm như gia sư, trông trẻ, giúp việc theo giờ... giới trẻ hiện nay rất thích thú với công việc đọc sách thuê. Mỗi một giờ đọc sách, các bạn trẻ thu về khoảng 48.000 đồng.

Tăng cường củng cố tin cậy chính trị Việt Nam - Hàn Quốc

Thanh Hà |

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và Chủ tịch Quốc hội Hàn Quốc Kim Jin-pyo nhất trí tiếp tục tăng cường củng cố tin cậy chính trị.

Tướng hàng đầu Mỹ thị sát quân đội Ukraina

Ngọc Vân |

Tướng Mỹ Mark Milley đến Đức để giám sát chương trình huấn luyện binh sĩ Ukraina của Lầu Năm Góc.

Hà Nội ngày cận Tết, ra khỏi nhà là gặp... tắc đường

Tô Thế |

Hà Nội - Cũng như mọi năm vào dịp cận Tết Nguyên đán, các tuyến đường ở Hà Nội luôn có mật độ phương tiện lưu thông rất cao. Nhiều tuyến phố ùn tắc bất kể ngày đêm.

Hà Nội phân luồng ra vào nội đô theo 6 hướng để giảm ùn tắc dịp Tết

PHẠM ĐÔNG |

Sở Giao thông Vận tải Hà Nội tổ chức phân luồng cho phương tiện ra vào nội đô theo 6 hướng để giảm ùn tắc trong dịp Tết Nguyên đán Quý Mão 2023.

Khu nghỉ dưỡng ẩn mình giữa rừng thông tuyệt đẹp ở Mộc Châu

Chí Long |

Nằm ngay trung tâm khu du lịch quốc gia Mộc Châu, Phoenix Mộc Châu Resort được bao phủ bởi rừng thông hàng trăm năm tuổi, với không khí trong lành, mát mẻ tựa như Đà Lạt thu nhỏ giữa núi rừng Tây Bắc.

Quầy sách báo miễn phí có “một không hai” tại Hà Nội

LÊ HOA |

Các cụ già và các em nhỏ thường xuyên ghé qua và chăm chú đọc từng trang báo, từng cuốn sách là hình ảnh thường gặp tại quầy sách báo miễn phí của cụ bà 72 tuổi trên phố Đặng Tiến Đông (Đống Đa, Hà Nội). Quầy sách ngoài trời hết sức đơn sơ, chỉ vỏn vẹn tấm biển “Kính mời nhân dân đọc sách - báo miễn phí” nhưng là nơi kết nối và lan tỏa văn hóa đọc giữa thủ đô.

Khai trương thành phố sách quy mô nhất Việt Nam

|

Thành phố sách quy mô nhất Việt Nam - Phương Nam Book City với diện tích hơn 3.000m2 đã khai trương tại Aeon Mall Binh Duong Canary (Bình Dương), với rất nhiều dịch vụ, tiện ích đa dạng, gồm: Khu trưng bày sách, khu Book Café, khu vui chơi giải trí dành cho thiếu nhi, khu giải trí đa phương tiện, khu nghỉ ngơi sáng tạo và đọc sách với các tựa sách trong và ngoài nước, hơn 1.500 đĩa nhạc cùng nhiều hoạt động văn hóa và giải trí đặc sắc mỗi tuần.

Độc đáo nghề đọc sách thuê 48 ngàn đồng 1 giờ tại Sài Gòn

Thanh Huyền |

Ngoài những việc làm thêm như gia sư, trông trẻ, giúp việc theo giờ... giới trẻ hiện nay rất thích thú với công việc đọc sách thuê. Mỗi một giờ đọc sách, các bạn trẻ thu về khoảng 48.000 đồng.