Với nhiếp ảnh Việt, ảnh đẹp chưa đủ

Việt Văn |

Người ta vẫn quen khen tấm ảnh này đẹp, bức ảnh kia xấu. Thời nay, chỉ cần một chút kỹ thuật với chiếc điện thoại thông minh là ai cũng có thể bấm được một kiểu ảnh đẹp. Sức mạnh của nhiếp ảnh phải hơn thế, nhất là nhiếp ảnh nghệ thuật.

Ảnh đẹp và ảnh “giả”

Một tình huống thú vị của cuộc sống trên phố Phùng Hưng (Hà Nội), bà hàng hoa rảo bước trên phố đông người, trên cao con tàu lao vun vút vào thành phố. Anh chàng nhiếp ảnh chuyên nghiệp lỉnh kỉnh móc bộ đồ nghề khủng ra bấm vội vài phát trong khi cô bạn đi cùng chỉ giơ ngón tay nhỏ nhắn lên bấm khẽ vào chiếc điện thoại thông minh. “Tách” nghe không đã bằng “xoạch” của tiếng màn trập máy ảnh to nhưng hình ảnh khoảnh khắc cô gái chớp được lại đẹp hơn hẳn. Vì cô thao tác nhanh hơn và dĩ nhiên có óc thẩm mỹ.

Tình trạng “săn ảnh tập thể” của các nhóm nghệ sĩ có giảm so với một vài năm trước, tuy nhiên vẫn còn khá đông. Và những hình ảnh phong cảnh của vùng cao Tây Bắc đẹp nhưng vẫn na ná như nhau, vẫn là cảnh ở bản Lao Xa, cao nguyên đá Hà Giang hay là đồi mâm xôi La Pán Tẩn ở Mù Cang Chải. Cảnh vẫn long lanh, người vẫn thân thiện vẫn thú vị. Xem nhanh có thể xuýt xoa vì thiên nhiên hữu tình nhưng xem kỹ lại thấy nhạt. Vì nó chỉ là vẻ đẹp hình thức, cái bên ngoài mà không có chiều sâu bên trong. Nó không có sự dụng công của trí tuệ mà chỉ là cái bấm của phản xạ, của thói quen.

Có anh chuyên chở khách săn ảnh bằng xe ôm ở Y Tý (Lào Cai), một ngày đẹp trời quyết định trở thành “nghệ sĩ”. Vì là dân địa phương nên anh biết khi nào mây tầng hay mây tích… lúc nào nắng chiếu đẹp nhất nên canh đúng thời điểm nên chụp được nhiều ảnh đẹp và thắng giải ở một số cuộc thi. Giờ anh đã có thể “ngồi cùng mâm” với mấy bậc nghệ sĩ đàn anh khi xưa mà không thấy mặc cảm.

Việt Nam là đất nước có khí hậu và cảnh quan 4 mùa phong phú là “thiên đường để chụp ảnh” như nhận xét của nhiều tay máy ngoại quốc. Vì thế không có gì lạ khi ảnh Việt Nam hay lên ngôi ở mảng du lịch trong nhiều cuộc thi ảnh quốc tế.

Tuy nhiên, cần phân biệt rõ, ảnh du lịch bản chất phải là ảnh mang tính khám phá, chụp tự nhiên, khoảnh khắc bắt lấy những nét văn hóa, phong tục, tập quán, sinh hoạt, chân dung con người đặc sắc ở các miền đất mới lạ. Còn với nhiếp ảnh nghệ thuật Việt, nhiều ảnh du lịch thực chất là ảnh “giả” du lịch, mang tính dàn dựng, thậm chí trái với tập quán, phong tục của dân bản địa. Thế nên mới có cảnh 3 bà mặc đủ ba màu cơ bản đỏ - vàng - xanh đang rửa bông súng, mới có ảnh người phụ nữ làm hương xếp hương uốn lượn hình chữ S… Hay cảnh bếp lửa người vùng cao, thêm miếng thịt chặt vội sai cách, mua ngoài chợ rồi treo lên gác bếp, cảnh treo ngô chồng chồng lớp lớp, chỉ có trong sự hư cấu của nhiếp ảnh gia.

Sức mạnh của sự ám ảnh

Bản chất của nghệ thuật, trong đó có nhiếp ảnh nghệ thuật là sáng tạo. Bởi thế, tiếng nói cá nhân là hết sức quan trọng. Giờ đây khái niệm ảnh đẹp không còn đúng hay chưa đủ với ảnh nghệ thuật. Có những tác phẩm không hề đẹp theo cách truyền thống (bố cục không rơi vào điểm mạnh) nhân vật thì xô lệch cắt nửa mặt, hay nhiều cảnh gần như mất nét hoàn toàn… nhưng càng nhìn nó càng thu hút, buộc người xem phải trở đi trở lại để xem một “cái gì đó” trong ảnh, hay đúng hơn là dấu vết cá nhân của tác giả.

Những bức ảnh chân dung ấn tượng nhất, thực chất lại không hẳn là chân dung của một nhân vật cụ thể mà nhiều khi nó là chân dung của chính người chụp. Họa sĩ, nhiếp ảnh gia người Argentina - Andres Wertheim đã tạo ra một cách chụp chân dung độc đáo, khi chiếu projector lên mặt nhân vật các hình ảnh khác nhau từ chiếc xe hơi thể thao ở Mexico, từ gương mặt đấu sĩ ở Tây Ban Nha cho đến những chú bò ở Philipines… Ông đã tạo ra những chân dung “đa nhân cách” với những bản thể khác nhau trong một con người.

Một bức ảnh đẹp theo kiểu ánh sáng đẹp, bố cục đẹp đôi khi là cái bẫy chết người với tác giả và người xem. Một tác phẩm ảnh nghệ thuật thực sự có thể không đẹp, thậm chí là “xấu xí” vì đi ngược lại tiêu chí thẩm mỹ truyền thống nhưng nó gây ám ảnh với một hay nhiều ẩn ý, với những câu chuyện được kể bằng một giọng điệu riêng.

Không phải vô cớ mà càng ngày xu hướng ảnh bộ với những dự án ảnh dài hơi, kéo dài thậm chí cả chục năm được đánh giá cao. Bởi nó gắn liền với thế giới quan, góc nhìn thẩm mỹ của tác giả, những bộ ảnh đó có thể dựng lại một giai đoạn của lịch sử một đất nước, một thành phố, một miền quê thông qua câu chuyện của một cá nhân, một gia đình. Nhưng nó tuyệt nhiên không phải là ảnh báo chí mà nó là ảnh nghệ thuật có sự pha trộn của cả yếu tố tư liệu, sự hư cấu và cả cái nhìn dự báo.

Việt Văn
TIN LIÊN QUAN

Nhóm nhiếp ảnh gia hơn 3 năm chụp ảnh cưới miễn phí cho người khuyết tật

HOÀI ANH |

Hơn 3 năm qua, anh Trần Khắc Huynh và thành viên Nhóm Chụp ảnh cưới thiện tâm Charity đã dành những ngày cuối tuần của mình để chụp ảnh cưới miễn phí cho các cặp đôi khuyết tật.

Sách ảnh “Tượng gỗ Tây Nguyên”: Khi nhiếp ảnh kết hợp với nghiên cứu

Việt Văn |

Tình cờ khi chấm cùng anh tại cuộc thi ảnh nghệ thuật toàn quốc 2020, tôi được nghệ sĩ nhiếp ảnh Trần Phong (Gia Lai) tặng cuốn sách “Tượng gỗ Tây Nguyên”. Một cuốn sách quý và đẹp gợi nhiều suy nghĩ về sự lựa chọn đối tượng, chủ đề cho nhiếp ảnh, cũng như cách kết hợp thú vị của nhiếp ảnh gia và nhà nghiên cứu.

Nhiếp ảnh gia Việt Nam đoạt giải cuộc thi ảnh đẹp nhất về thời tiết 2020

Song Minh |

Nhiếp ảnh gia Việt Nam đoạt giải trong cuộc thi ảnh đẹp nhất về thời tiết "Weather Photographer of the Year 2020".

"Bật mí" hậu trường bức ảnh đoạt giải Nhiếp ảnh gia Động vật hoang dã

Khánh Minh |

Giải thưởng Nhiếp ảnh gia Động vật hoang dã danh giá của năm được trao cho Sergey Gorshkov với bức ảnh con hổ cái Amur ôm cây.

Hàng trăm khách Việt có mặt ở Thái Lan cổ vũ trận chung kết AFF Cup

Ý Yên |

Từ 17h, không khí bên ngoài sân vận động Thammasat đã nóng lên với tiếng reo hò cổ vũ của hàng trăm cổ động viên trước trận chung kết AFF Cup giữa Việt Nam và Thái Lan.

Thông xe đường Huỳnh Thúc Kháng kéo dài, các phương tiện đi thế nào?

PHẠM ĐÔNG |

Sở GTVT Hà Nội đồng ý cho các phương tiện được đi 2 chiều trên tuyến đường Huỳnh Thúc Kháng kéo dài. Đồng thời, cấm phương tiện tham gia giao thông đường bộ rẽ trái từ đường La Thành vào đường Huỳnh Thúc Kháng kéo dài.

Đào, quất mini hút khách dịp Tết Nguyên đán, tiểu thương thu bạc triệu mỗi ngày

Anh Tuấn |

Tết Nguyên đán đang cận kề, thời điểm này tại chợ hoa Quảng An, Lạc Long Quân (Tây Hồ, Hà Nội), chợ hoa Hàng Lược (quận Hoàn Kiếm) đã bày bán những cành đào Nhật Tân phục vụ nhu cầu của người dân thủ đô. Đặc biệt, những cành đào mini, giá từ 50.000 đồng - 150.000 đồng được nhiều người lựa chọn.

Nói về sai phạm ở Cục Đăng kiểm, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải: "Tôi cũng thấy xấu hổ"

Khánh Hoà |

Nhìn lại vụ việc liên quan tới Cục Đăng kiểm thời gian qua, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng thừa nhận dù mới về công tác tại bộ 2 tháng nhưng bản thân ông cũng thấy xấu hổ khi biết thông tin. Tuy nhiên, ông Thắng khẳng định cán bộ hư thì phải xử lý, kể cả thay 100% nhưng vẫn phải tập trung làm tốt nhiệm vụ được giao.

Nhóm nhiếp ảnh gia hơn 3 năm chụp ảnh cưới miễn phí cho người khuyết tật

HOÀI ANH |

Hơn 3 năm qua, anh Trần Khắc Huynh và thành viên Nhóm Chụp ảnh cưới thiện tâm Charity đã dành những ngày cuối tuần của mình để chụp ảnh cưới miễn phí cho các cặp đôi khuyết tật.

Sách ảnh “Tượng gỗ Tây Nguyên”: Khi nhiếp ảnh kết hợp với nghiên cứu

Việt Văn |

Tình cờ khi chấm cùng anh tại cuộc thi ảnh nghệ thuật toàn quốc 2020, tôi được nghệ sĩ nhiếp ảnh Trần Phong (Gia Lai) tặng cuốn sách “Tượng gỗ Tây Nguyên”. Một cuốn sách quý và đẹp gợi nhiều suy nghĩ về sự lựa chọn đối tượng, chủ đề cho nhiếp ảnh, cũng như cách kết hợp thú vị của nhiếp ảnh gia và nhà nghiên cứu.

Nhiếp ảnh gia Việt Nam đoạt giải cuộc thi ảnh đẹp nhất về thời tiết 2020

Song Minh |

Nhiếp ảnh gia Việt Nam đoạt giải trong cuộc thi ảnh đẹp nhất về thời tiết "Weather Photographer of the Year 2020".

"Bật mí" hậu trường bức ảnh đoạt giải Nhiếp ảnh gia Động vật hoang dã

Khánh Minh |

Giải thưởng Nhiếp ảnh gia Động vật hoang dã danh giá của năm được trao cho Sergey Gorshkov với bức ảnh con hổ cái Amur ôm cây.