Táo Quân lên sóng truyền hình từ năm 2003, khởi phát là tiểu phẩm hài truyền hình. Sau nhiều năm được “nâng cấp”, đầu tư ngày càng lớn về kịch bản, thời lượng, phục trang, Táo Quân trở thành chương trình kịch chính luận được đón xem vào đêm giao thừa, như một thói quen đi vào nếp sống, nếp nghĩ của khán giả.
Gần 20 năm lên sóng, Táo Quân gần như vẫn giữ “format” cũ, với dàn Táo Quân đại diện cho các bộ ngành lên chầu Ngọc Hoàng báo cáo tình hình cuối năm. Cũng gần 20 năm qua, Táo Quân giữ nguyên “đội hình” dàn diễn viên chính, vì lý do này, khán giả liên tục đặt ra yêu cầu chương trình cần đổi mới về format, kịch bản, cũng như dàn diễn viên.
Dù đứng trước nhiều sức ép, nhưng Táo Quân vẫn luôn là chương trình Tết được chờ đợi, thậm chí được kỳ vọng – mỗi năm sẽ làm hay hơn năm trước. Vì sao?
Không ngại đụng chạm đến những vấn đề nóng
Kịch bản của Táo Quân được đánh giá có sức nặng khi trực diện đặt vấn đề về những điểm yếu, những tồn đọng của các bộ ban ngành, của xã hội, và của cả cơ chế “thiên đình”. Hiếm có chương trình nào có tính phản biện, chất vấn, và mang nhiều vấn đề nóng ra để tạo tình huống gây cười như Táo Quân.
Cũng hiếm có chương trình nào, những nhân vật chính như Táo Giao Thông, Táo Y Tế, Táo Giáo Dục... khi lên chầu Ngọc Hoàng, đều tự nhận mình là các “tư lệnh ngành”.
Trong nghề, “tư lệnh ngành” vốn là cách để gọi các Bộ trưởng – đứng đầu một bộ ban ngành, phụ trách và chịu trách nhiệm về ngành đó.
Khán giả yêu mến Táo Quân bởi chương trình đại diện cho số đông để lên tiếng, nói tiếng nói bức xúc về nhiều vấn đề còn tồn đọng.
Chỉ có ở Táo Quân, khán giả mới thấy một Táo Giáo dục phân trần về cải cách bế tắc, Táo Giáo thông lúng túng khi giãi bày về vấn nạn tắc đường, mãi lộ, “núp cột điện” nhận tiền của người vi phạm khi tham gia giao thông, hay hình ảnh Táo Kinh tế bối rối vì chuyện phong bì, chạy chức chạy quyền, hay chuyện để nông sản bị thả nổi, “thiên đình” bên ép giá...
Tiếng cười đả kích, trào lộng, có chiều sâu
Táo Quân là chương trình được đầu tư về mặt kịch bản. Tiếng cười ở Táo Quân luôn được đánh giá thâm thúy, có chiều sâu, có sức nặng đả kích. Được biết, đội ngũ xây dựng kịch bản cho Táo Quân gồm rất nhiều người. Họ không chỉ cập nhật thông tin những sự vụ lớn trong năm, còn có sự thống kê, nghiên cứu vào các vấn đề nổi cộm của từng bộ ngành.
Từ khối thông tin khổng lồ nghiên cứu được, đội ngũ biên kịch Táo Quân còn phải dựng thành các tình tiết hài, vừa có tính trào lộng, vừa đả phá sâu cay những thói hư tật xấu. Nhiều câu thoại ở Táo Quân đã gây bão cộng đồng mạng sau đêm giao thừa bởi tính hài hước, sâu sắc.
Khán giả khi xem Táo Quân không chỉ được “thống kê” lại những vụ việc trong năm, mà còn có góc nhìn riêng về từng vấn đề. Táo Quân cũng nỗ lực để những câu chuyện Bộ ban ngành được chuyển tải một cách mềm mại và đắt giá, hài hước và tràn ngập tiếng cười trào lộng.
Dàn diễn viên giàu kinh nghiệm diễn xuất, khó thay thế
Dàn diễn viên Táo Quân đã có hành trình dài gắn bó với chương trình, kể từ khi họ còn là những diễn viên trẻ tài năng, đến khi đã trở thành những NSND, NSƯT.
Nhiều nghệ sĩ tham gia Táo Quân đã là lãnh đạo, quản lý đứng đầu các nhà hát (NSƯT Chí Trung là Giám đốc Nhà hát Tuổi trẻ, NSƯT Xuân Bắc là Giám đốc nhà hát Kịch Việt Nam, NSND Công Lý là Phó Giám đốc nhà hát Kịch Hà Nội, NSND Tự Long cũng là lãnh đạo của nhà hát Chèo Quân Đội).
Đứng trước áp lực đổi mới, ê-kíp thực hiện Táo Quân nhiều lần nỗ lực tìm những gương mặt mới, dần thay thế các nhân vật đã gắn bó lâu năm. Tuy nhiên, chính ê-kíp thực hiện phải thừa nhận, rất khó để tìm được những diễn viên mới có đủ sức gánh vác, và tạo màu sắc riêng biệt cho các nhân vật – như dàn Táo Quân đã thể hiện.
Một Ngọc Hoàng thâm trầm, lạnh lùng của Quốc Khánh, một Nam Tào vừa thông minh nhạy bén, vừa giảo hoạt của Xuân Bắc, một Bắc Đẩu chanh chua, lòe loẹt nhưng sắc sảo, hài hước của Công Lý. Một Quang Thắng diễn như không diễn. Một Tự Long đa tài, đầy màu sắc. Một Vân Dung không có biên giới về độ xả thân vì vai diễn.
Việc tìm dàn diễn viên thay thế vẫn đang đặt ra cho Táo Quân sau gần 20 năm lên sóng, thế nhưng chính sự xuất sắc, kinh nghiệm dày dặn của họ vẫn khiến bài toán thay thế trở nên khó khăn.
