Như Lao Động đã thông tin, liên quan đến vụ một chiếc mũ quan văn triều Nguyễn còn nguyên vẹn nhất từ trước tới nay được Nhà đấu giá Invaluable ở Barcelona (Tây Ban Nha) chuẩn bị đấu giá với giá khởi điểm 500 Euro. Và phiên đấu giá chính thức sẽ mở lúc 16h ngày 28.10.2021 trên trang web invaluable.com.
Đây là phiên đấu nhận được sự quan tâm của đông đảo người yêu cổ vật Việt Nam trong và ngoài nước. Bởi đây là mũ quan văn triều Nguyễn kèm với hộp đựng mũ không những đẹp, tinh xảo mà còn nguyên vẹn nhất từ trước tới nay.
Tuy nhiên trao đổi với phóng viên Lao Động, ông Hoàng Việt Trung, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế - đơn vị đang được giao nhiệm vụ quản lý, trùng tu tôn tạo và khai thác các di sản liên quan đến triều Nguyễn ở Huế cho biết: Lãnh đạo Trung đang theo dõi rất sát vụ đấu giá này nhưng sẽ không tham gia đấu giá vì rất nhiều lý do.
“Đây là chiếc mũ quan triều Nguyễn rất đẹp và còn nguyên vẹn, đúng là ở Việt Nam không có. Tuy nhiên giá của nó quá cao, từ khởi điểm 500 Euro đến thời điểm này (sáng 24.10) đã có người trả giá đến 22.500 Euro và chắc chắn sẽ còn lên nữa bởi đến ngày 28.10 mới chốt giá.
Đó là còn chưa tính thêm thuế tiêu thụ đặc biệt theo luật của Tây Ban Nha hiện là 29%... Và đây là những con số khó có thể dùng tiền ngân sách để mua vào thời điểm này”, ông Trung nói.
Và đây không phải là lần đầu tiên Huế bỏ qua và bỏ lỡ cơ hội “thu hồi” những cổ vật có giá trị của triều Nguyễn đang “lưu lạc” ở nước ngoài qua những phiên đấu giá.
Trước đó, vào năm 2010, lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên Huế và Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế đã uỷ quyền cho một số Việt kiều tại Pháp tham gia phiên đấu giá bức tranh sơn dầu “Chiều tà” của vua Hàm Nghi tại Pháp.
Tác phẩm “Chiều tà” được ra giá ban đầu là 1.000 Euro. Những người được phía tỉnh Thừa Thiên Huế và Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế ủy quyền tham gia đấu giá đã phải dừng bước khi giá bức tranh được đẩy lên trên 8.000 Euro. Cuối cùng, tranh đã được bán với giá 8.800 Euro cho một người tham gia đấu giá qua điện thoại.
Danh tính người đấu giá thành công sau đó được xác định là ông Gérard Chapuis - một bác sĩ người Pháp gốc Việt đang sinh sống tại Marseille, Pháp - người đang sở hữu rất nhiều tài sản văn hóa Huế, đặc biệt là nhiều bản gốc tranh quý của các họa sĩ Việt Nam nổi tiếng...
Ông Nguyễn Văn Phúc, Phó Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Thừa Thiên Huế, thời điểm đó là Trưởng phòng Đối ngoại Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế: Sau khi Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế đề xuất tham gia đấu giá bức “Chiều tà”, lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên Huế cho mức kinh phí là 3.000 Euro (khoảng 100 triệu đồng), ngoài ra bà con Việt kiều yêu quê hương cũng đã nhiệt tình ủng hộ, vận động thêm được 5.000 Euro.
Thế nhưng, giá mua đã được đẩy lên tới 8.800 Euro, vượt ngoài khả năng tài chính dự kiến nên không mua được. Cũng theo ông Phúc thì đến thời điểm năm 2010, Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế chưa có tiền lệ tham gia đấu giá để mua lại các cổ vật, các tác phẩm nghệ thuật nên cũng chưa có kinh nghiệm, thêm nữa thời gian quá gấp rút không chuẩn bị kịp nên đã lỡ mất cơ hội mua bức tranh này.
Bức “Chiều tà” của cựu hoàng Hàm Nghi là tranh sơn dầu có kích thước 35 cm x 46 cm. Bức tranh được nhà vua sáng tác năm 1915, lúc ông đang sống tại biệt thự Gia Long, khu El Biar (Alger). Và năm 1926, Hàm Nghi từng có triển lãm tranh và tượng tại Paris.
Theo nhà phân tích nghệ thuật chuyên về thế kỷ 19 và 20 của tổ chức đấu giá Drouot - bà Cécile Ritzenthaler, bức "Chiều tà" của họa sĩ Xuân Tử (vua Hàm Nghi) đã vẽ theo trường phái Nabi từ cuối thế kỷ 19 (có nguồn gốc Do Thái là nebiim, có nghĩa linh cảm hay tiên tri).
Bức tranh "Chiều tà" có thể coi là một phát hiện kỳ thú của lịch sử mỹ thuật Việt Nam, nó cho thấy chúng ta từng có một họa sĩ vẽ theo cách của phương Tây từ rất sớm. Sớm hơn nhiều họa sĩ Việt Nam tiền bối như Nam Sơn, Trần Văn Cẩn, Nguyễn Gia Trí, Lê Phổ, Lê Văn Đệ…
Đánh giá ý nghĩa của tác phẩm này đối với Việt Nam, ông Alexandre Millon, đại diện tổ chức bán đấu giá Drouot đã nhìn nhận: “… Đối với họ (người Việt), bức tranh có một giá trị thiêng liêng, vượt ra ngoài khuôn khổ nghệ thuật”.
