Từ bãi rác thành điểm đến nghệ thuật
Chỉ trong vòng 1 tháng, bãi rác dài khoảng 500m ven sông Hồng thuộc phường Phúc Tân (Hoàn Kiếm, Hà Nội) đã trở thành một không gian nghệ thuật gây ấn tượng mạnh. Đã có 16 tác phẩm nghệ thuật của 16 nghệ sĩ được thiết kế với nhiều chất liệu, nguyên vật liệu tái chế làm thay đổi diện mạo cho cả con đường.
Đề tài về việc “biến khu bãi rác thành điểm đến nghệ thuật” thuộc dự án “Cải tạo, nâng cấp cảnh quan khu vực ven sông Hồng”. Những tác phẩm nổi bật như “Gánh hàng rong” của nghệ sĩ Nguyễn Thế Sơn làm từ sắt phế thải và inox gương ánh vàng, ánh bạc, “Thuyền” của nghệ sĩ Vũ Xuân Đông làm từ 10 nghìn vỏ chai nhựa. Chiếc thuyền dài 7 mét, được ghép từ 5.000 mảnh gương, nặng 400kg của nghệ sĩ Cấn Văn Ân phản chiếu cầu Long Biên. Nghệ sĩ Lê Đăng Ninh sử dụng 20 chiếc thùng phuy để sắp đặt tác phẩm nhà nổi tái hiện lại cuộc sống của những người dân ngụ cư nơi bãi giữa sông Hồng…
Để có được sự sáng tạo làm thay đổi diện mạo không gian này, điểm mấu chốt để các nghệ sĩ nhấn vào chính là gắn với yếu tố lịch sử, văn hoá tại địa bàn này. Theo nghệ sĩ Nguyễn Thế Sơn thì khu Kẻ Chợ 36 phố phường được hình thành lên từ nơi giao thương của các vùng miền chung quanh Hà Nội, bãi Phúc Tân, bãi Phúc Xá là những bãi bến thuyền lớn ở chân cầu Long Biên hồi bấy giờ. Nhiều người dân ở đây đã lãng quên hoặc không biết về lịch sự. Chính vì thế dự án sẽ gợi lại không gian, những ký ức về những dòng sông chạy qua thành phố.
Con đường nghệ thuật cộng đồng Phúc Tân kể câu chuyện về văn hóa, lịch sử của vùng đất Phúc Tân, về sông Hồng và rộng hơn nữa là về Thăng Long-Hà Nội. Nhóm tác giả thực hiện dự án hy vọng đây sẽ là một điểm nhấn tiếp theo của thành phố, có khả năng thu hút cộng đồng cũng như mang lại lợi ích về văn hoá, môi trường và tham quan du lịch cho chính người dân địa phương.
Điều giá trị hơn, đây là một điểm đến mới du khách trong và ngoài nước khi tham quan Hà Nội. Những không gian sáng tạo nền tảng di sản văn hóa nghìn năm và mang hồn cốt văn minh thanh lịch Hà Nội.
Không ngừng sáng tạo vì Hà Nội
Hà Nội hiện có hàng chục không gian sáng tạo văn hóa nghệ thuật lớn, có thể kể tới như Không gian bích họa Phùng Hưng, khu tập thể Phụ nữ Trung Ương hay “Venice” Tây Hồ, khu vực phố đi bộ hồ Hoàn Kiếm, phố sách 19.12... Hoạt động của các không gian sáng tạo rất sôi động, có nhiều sắc thái khác nhau và được sự hưởng ứng nhiệt tình của nghệ sĩ cũng như giới trẻ.
Những không gian nghệ thuật ở Hà Nội không chỉ là điểm đến cho du khách muốn trải nghiệm, chụp ảnh mà còn mang đến ý nghĩa truyền tải thông điệp về một Thủ đô nghìn năm văn hiến, trước sự thay đổi lớn của kinh tế, xã hội, song vẫn luôn gìn giữ những truyền thống và tinh hoa văn hóa. Thông qua các tác phẩm, người xem cảm nhận những ký ức về Hà Nội, về những nét xưa cũ mà người Hà Nội vẫn còn lưu giữ trong cuộc sống ngày nay. Đó là bức ảnh về phố Hàng Mã dịp trung thu xưa, là hình ảnh Bách hóa tổng hợp ở phố Tràng Tiền, là một góc phố cổ với những gánh hàng rong, là hình ảnh một học sinh kéo cặp sách vào sân trường...
Những công trình nghệ thuật sáng tạo ở Hà Nội không đơn thuần chỉ là nơi sáng tạo những tác phẩm nghệ thuật mà còn hướng tới nâng cao nhận thức của cộng đồng dân cư sinh sống xung quanh khu vực này trong việc bảo vệ môi trường. Bãi rác ven sông Hồng tại phường Phúc Tân giờ trở thành điểm đến, “check-in” của nhiều người thay vì sự xa lánh như trước đây. Đó chính là giá trị thiết thực nhất mà những nghệ sĩ sáng tạo đem lại.
Từ khi Hà Nội được ghi danh vào Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO, việc hình thành các không gian sáng tạo văn hóa ngày càng được phát triển không ngừng nghỉ. Đúng như cam kết với UNESCO trong 4 năm tới, Hà Nội sẽ phải xây dựng 3 chương trình hành động mang tính quốc tế, 3 chương trình hành động của thành phố và quốc gia.
Hiện nay, Hà Nội dẫn đầu cả nước về số lượng các không gian sáng tạo với 200 không gian văn hóa. Với đà phát triển và cảm hứng từ những không gian mang nhiều ý nghĩa, giá trị thực tiễn thì theo từng năm, con số này sẽ tăng theo cấp độ con số nhân.
