Theo quan niệm của người dân Việt Nam, phóng sinh là một nghi lễ, tín ngưỡng tốt đẹp trong văn hóa Phật giáo, được thực hiện với mục đích đánh thức tâm Bồ đề của con vật trước khi phóng sinh.
Khi gặp một con vật bị nạn, chúng ta ra tay cứu thoát hoặc nhìn thấy một hay nhiều sinh vật sắp bị giết, chúng ta bỏ tiền ra mua để cứu sống chúng. Điều đó hoàn toàn là chuyện làm phước cho chính sinh vật khốn khổ ấy, không phải vì mong cầu lợi ích của bản thân.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, ý nghĩa tốt đẹp ban đầu ấy đã không còn, việc phóng sinh còn dẫn đến tình trạng bắt chim, cá… ở các khu vực tự nhiên để bán lại cho người có nhu cầu, là một hành động thiếu văn minh, phản cảm trong xã hội hiện đại.
Chim trên trời, cá dưới nước bị đánh bẫy; chim bị cắt bớt lông cánh, lông đuôi để không thể bay xa. Người mua chim phóng sinh xong, con nào còn sức thì chao cánh một chút rồi cũng trở về chốn cũ.
Con nào kiệt sức thì đã chết ngay ở cửa tự do, đây không phải là hành động thiện, mà là lạm dụng việc thiện và bất lương. Việc chủ trì lễ phóng sinh thực tế đang khuyến khích sự săn bắt và sát sinh, “tạo nghiệp” cho bản thân.
Ngày 29.8, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thừa Thiên Huế đã đề nghị Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh khuyến cáo phật tử không nên mua bán chim hoang dã để phóng sinh trong dịp lễ Vu Lan.
Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn lý giải rằng tình trạng săn bắt chim hoang dã đang ngày càng trở nên nghiêm trọng, không chỉ gây nguy hiểm tới việc tận diệt các loài chim mà còn gây ảnh hưởng lớn đến sự cân bằng của hệ sinh thái tự nhiên và vi phạm pháp luật.
Trong bối cảnh này, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thừa Thiên Huế đã đề xuất một số biện pháp, đầu tiên là đề nghị, khuyến cáo người dân không nên mua chim hoang dã để thả phóng sinh.
Thứ hai, họ cũng kêu gọi người dân không tiếp tay cho hoạt động săn bắt chim hoang dã trái phép. Ngoài ra, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đề nghị Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thừa Thiên Huế không nên cho phép người dân vào khuôn viên chùa để mua bán chim phóng sinh.
Để giải quyết vấn đề phóng sinh, chúng ta cần sự thay đổi tư duy và chung tay hành động. Thay vì thực hiện các nghi lễ phóng sinh, chúng ta có thể thực hiện những hoạt động khác như trồng cây, dọn dẹp vệ sinh môi trường, giữ gìn môi trường tự nhiên cho vạn vật chứ không chỉ riêng con người.
Hơn nữa, các nhân vật có ảnh hưởng trong xã hội và những người nổi tiếng cần có sự chia sẻ, tuyên truyền để tạo hiệu ứng tích cực trong xã hội, giúp lan tỏa thông điệp về việc bảo vệ môi trường và quyền động vật.
Hệ thống pháp luật và quy chế nếp sống văn hóa cần có những quy định theo hướng không khuyến khích và dần đi đến chấm dứt việc phóng sinh tràn lan như hiện nay; phạt nặng những ai vi phạm. Đây là cách hiệu quả để giải quyết vấn đề phóng sinh “phản cảm” như hiện nay.
Tôi vẫn nhớ mỗi dịp Vu Lan, báo chí lại đưa những tin “Chưa kịp phóng sinh, chim trong lồng đã kiệt sức”, “Phóng sinh tùy tiện đang đẩy nhiều sinh vật chết thảm”… Chúng ta đang phóng sinh hay phóng tử?
