Năm 2017, cuốn tiểu thuyết một lần nữa lại được chính đạo diễn Lưu Trọng Ninh cùng đồng nghiệp Bùi Thọ Thịnh chuyển thể thành một bộ phim 34 tập và trở thành một trong những bộ phim truyền hình được quan tâm nhất trên sóng VTV.
Nhân viên hải quan viết tiểu thuyết
Nhà văn Dương Hướng (sinh năm 1949, quê Thái Bình, trú tại Hạ Long, Quảng Ninh) gắn bó với Cục Hải quan Quảng Ninh từ năm 1976 cho tới khi về hưu năm 2008. Bắt đầu nghiệp văn chương từ năm 1985, nhưng khi đó ông chỉ “thích thì viết”, chứ đâu nghĩ nghiệp văn chương gì. Ông tranh thủ viết mọi nơi, mọi lúc, kể cả những thời điểm được luân chuyển ra Trạm liên hợp km 15 - một chốt chặn quan trọng của các lực lượng liên ngành tại Móng Cái nhằm kiểm soát tình hình buôn lậu.
Lần lượt những tác phẩm ra đời, như “Gót son” (tập truyện ngắn), “Bến không chồng” (tiểu thuyết, 1990), “Trần gian đời người” (tiểu thuyết, 1991), “Dưới chín tầng trời” (tiểu thuyết, 2007)… Trong đó, “Bến không chồng” được dịch ra tiếng Pháp, tiếng Ý và chuyển thể thành bộ phim cùng tên. Các tác phẩm của ông nặng về đề tài nông thôn sau chiến tranh, với những số phận con người đầy éo le, bi kịch bởi những tư duy, phong tục, tập quán lạc hậu, cổ hủ, thậm chí mưu mô, quỷ kế, cay nghiệt giữa con người với con người ở làng quê vốn rất đỗi bình yên.
Trong đó, “Bến không chồng” từng được một lãnh đạo nhà xuất bản ở Hà Nội ví như một biên niên sử của làng quê Việt Nam, mà nhờ đó tác phẩm mới được đến tay công chúng một cách hoàn chỉnh, thay vì bị cắt xén nhiều nếu in ở Quảng Ninh.
Với những đóng góp của mình cho nền văn học, năm 2017, nhà văn Dương Hướng đã được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật cho tiểu thuyết “Bến không chồng”.
Nếu như trong mỗi tác phẩm của ông, người đọc đều nhận thấy sự quyết liệt, ngôn từ sâu sắc, thậm chí chua cay thì ở ngoài đời, ông dường như đối lập hoàn toàn: Nhỏ nhẹ, vô tư, chân chất, dễ gần.
Lên phim lần 2
Ở Việt Nam, một tác phẩm văn học được 2 lần chuyển thể thành phim không nhiều và được dựng thành phim bởi cùng một đạo diễn như “Bến không chồng” có lẽ là duy nhất.
Nhà văn Dương Hướng kể, lúc đầu đạo diễn Lưu Trọng Ninh đặt ông viết kịch bản văn học cho một bộ phim khoảng 100 tập, tập hợp 3 cuốn tiểu thuyết của ông, gồm: “Bến không chồng”, “Trần gian đời người” và “Dưới chín tầng trời”. “Tuy nhiên, có lẽ đạo diễn sau khi đọc 3 tác phẩm thấy tiểu thuyết “Dưới chín tầng trời” có nội dung khác nên chủ yếu chọn “Bến không chồng” và có thêm một tuyến nhân vật ở “Trần gian đời người”. Đây cũng là một trong những điểm khác về nội dung của phim lần này khác với phim trước” - nhà văn Dương Hướng chia sẻ.
Ban đầu, đạo diễn Lưu Trọng Ninh định đặt tên phim là “Bến tình”, nhưng nghe cải lương quá nên đặt là “Bến không chồng”. Tuy nhiên, cái tên này cũng cũng không ổn vì trùng với tên phim cũ nên cuối cùng chọn “Thương nhớ ở ai”.
Điều mà ông thích nhất là, ở phim trước chỉ có một tập, nên không thể hiện được nhiều, thì ở phim mới, với thời lượng 34 tập, đạo diễn đã khai thác sâu văn hóa làng quê xưa, với những phong tục, tập quán, văn hóa, quan niệm, thậm chí có những cái ấu trĩ , lạc hậu, cổ hủ. Qua đó, khắc họa thân phận bi kịch của những người phụ nữ thời hậu chiến, về hình ảnh làng quê nông thôn Bắc Bộ đầy biến động từ 1954-1975.
Trong khoảng thời gian 3 năm, từ lúc bấm máy đến lúc khởi chiếu trên VTV, nhà văn Dương Hướng cũng được đạo diễn mời tham gia đoàn làm phim đi quay ở một số làng quê.
“Thương nhớ ở ai” được chính thức khởi chiếu trên VTV3 từ 4.11.2017, vào lúc 14h20 thứ Bảy và Chủ nhật hằng tuần. Không được chiếu vào giờ “vàng” như mong đợi của nhiều người, trong đó có cả các diễn viên, nhưng bộ phim được đông đảo khán giả theo dõi và đánh giá cao.
