Mới đây, tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng chiều 7.11 trong khuôn khổ kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, đại biểu Tô Thị Bích Châu (TPHCM) nêu ví dụ trường hợp Hoa hậu Ý Nhi, hay phim “Đất rừng phương Nam” bị cộng đồng mạng “dập cho tơi bời”.
Theo bà Bích Châu, “kiểu đập cho chết, không phải đập cho chừa” này rất nguy hiểm.
Khi khán giả ngày càng khó tính
“Đập cho chừa”, “Đập cho chết” chỉ là một cách gọi, khi mạng xã hội bùng nổ, và mỗi khán giả đều có quyền bày tỏ quan điểm, thái độ của mình trước một bộ phim, một bản nhạc, một người nổi tiếng đang có sức ảnh hưởng lớn.
Showbiz Việt trong 3 năm trở lại đây, kể từ vụ việc ca sĩ Hương Giang Idol bị tẩy chay diện rộng năm 2019, khán giả đã thể hiện rõ sức mạnh của mình trong việc tẩy chay, bài trừ những nghệ sĩ vướng scandal, có bê bối đời tư.
Sau Hương Giang Idol, hàng loạt nghệ sĩ Việt bị kêu gọi tẩy chay, trong đó từng ầm ĩ với vụ việc diễn viên hài Hoài Linh chậm giải ngân tiền từ thiện, ca sĩ Jack (Trịnh Trần Phương Tuấn) bỏ rơi bạn gái khi mang thai, ca sĩ Đông Nhi phát ngôn gay gắt đáp trả fan... Gần nhất, trong năm 2023, ca sĩ Hoàng Thùy Linh tỏ thái độ ngạo mạn khi trả lời về khả năng hát live, ca sĩ Jack mượn danh tiếng của Lionel Messi quảng bá MV đã hứng chịu chỉ trích nặng nề từ khán giả trên khắp các diễn đàn mạng.
Trong vụ việc của Hoa hậu Ý Nhi, cô gái quê Bình Định sau khi đăng quang Hoa hậu Thế giới Việt Nam 2023 đã hứng chịu chỉ trích dữ dội từ khán giả do những phát ngôn bị cho là nông cạn, phản cảm.
Giới chuyên gia về khủng hoảng truyền thông từng phân tích nguồn cơn sâu xa của cơn giận dữ dư luận “trút” lên Hoa hậu Ý Nhi, phần vì phát ngôn thiếu hiểu biết của cô, phần vì “sức chịu đựng” của dư luận đã chạm tới giới hạn trước hiện trạng quá tải hoa hậu trong 2 năm trở lại đây.
Có thời điểm, chỉ trong 2 ngày cuối tuần (năm 2023), đã có 2 hoa hậu và 6 á hậu đăng quang. Việc “bội thực” hoa hậu, á hậu cộng thêm những ồn ào mua giải, bê bối trong khâu tổ chức của nhiều cuộc thi, khiến vụ việc của Hoa hậu Ý Nhi giống như “giọt nước làm tràn ly” thổi bùng lên làn sóng tẩy chay dữ dội.
Với “Đất rừng phương Nam”, ngay khi ra rạp, phim đã nhận những đòn tấn công cho rằng phim xuyên tạc lịch sử, tô hồng vai trò của người Hoa trong cuộc kháng chiến chống Pháp ở Nam Bộ.
Dư luận đi quá xa, nhưng “Đất rừng phương Nam” đã có những sai sót nhất định. Một trong những sai sót dễ nhận thấy nhất là cách đạo diễn để hầu hết nhân vật trong phim mặc áo kiểu Tàu – đây là cơ sở để tranh cãi được thổi bùng lên.
Ranh giới
Dư luận khi bị đẩy đi xa luôn có những “thành phần” quá khích, tràn vào trang cá nhân các nghệ sĩ để lại bình luận mang tính xúc phạm, thóa mạ.
Nhiều hội nhóm còn tràn vào tấn công người thân của các nghệ sĩ, trong đó, bố của Hoa hậu Ý Nhi từng phải lên tiếng xin lỗi khi chịu sự tấn công quá lớn từ các tài khoản kích động.
Sự thiếu văn minh trong văn hóa phê bình đã được bàn luận nhiều từ vụ việc Hoa hậu Ý Nhi và phim “Đất rừng phương Nam”.
Cần đặt ranh giới cho sự tấn công, thóa mạ, xúc phạm và việc nghiêm khắc, phê bình, tẩy chay nghệ sĩ có đời tư bê bối.
Từng có thời, khán giả Việt bị chê là dễ dãi. Nghệ sĩ Việt thậm chí còn cố tình tạo scandal để gây chú ý. Nhiều ca sĩ, diễn viên sau khi tạo scandal bỗng “hot” rầm rộ, hoạt động showbiz sôi nổi hơn, cát-xê tăng cao hơn.
Thời ấy đã không còn, khi khán giả ngày càng khó tính hơn. Khán giả không còn dễ dàng chấp nhận những nghệ sĩ có lối sống, phát ngôn lệch chuẩn.
Sự nghiêm khắc của khán giả là cần thiết để giúp nghệ sĩ biết giữ hình ảnh hơn, hoạt động nghệ thuật chân chính.
Nhưng, nghiêm khắc ở giới hạn nào? Tiến xa đến mức nào sẽ trở thành "bắt nạt", xúc phạm, thóa mạ nhân vật?
Quy định pháp luật về quản lý mạng xã hội đã có dự thảo sửa đổi nghị định 72 để quản lý căn bản, trong đó có vấn đề xâm hại đời tư.
Nghị định sẽ cần đến những quy định rõ ràng, cụ thể, đặt giới hạn cho mỗi khán giả khi tham gia mạng xã hội được bày tỏ quan điểm ở mức độ nào.
