Triển lãm “Mơ trâu” của anh dự kiến tổ chức vào đầu tháng 5, tuy nhiên buộc phải lùi lại bởi ảnh hưởng của dịch bệnh. Anh mong chờ điều gì vào sự trở lại của triển lãm, trong trạng thái bình thường mới?
- Triển lãm “Mơ trâu” dự định tổ chức vào 1.5, nằm trong chuỗi sự kiện của thị xã Sơn Tây nhưng buộc phải tạm dừng và chờ vào một dịp sự kiện khác trong năm để trở lại với khán giả. Là một người làm nghệ thuật đương đại, tôi muốn các triển lãm của mình gắn liền, cộng hưởng cùng với sự kiện nào đó để có thể gửi đến thông điệp sâu rộng hơn là một triển lãm mang tính chất đơn lẻ.
Ðược biết, anh hiện đang thực hiện bộ sưu tập trâu sơn mài lên đến 1.010 tượng trâu, cảm hứng nào để anh quyết tâm với một dự án lớn trong sự nghiệp của mình?
- Tôi bắt đầu làm bộ sưu tập trâu sơn mài từ tháng 10.2020, sau khi đạt giải cao nhất trong cuộc thi Sáng tác thủ công mỹ nghệ Việt Nam, tác phẩm đạt giải của tôi là bộ trâu sơn mài. Cùng với tình yêu dành cho Hà Nội, tôi quyết tâm thực hiện 1.010 tượng trâu nhằm tri ân Thủ đô 1.010 năm tuổi và tri ân nghề sơn mài đã gắn bó hơn 20 năm nay.
Mỗi mẫu trong bộ sưu tập trâu của anh khá đa dạng, được làm thủ công và độc bản với những câu chuyện riêng. Anh mong muốn gửi gắm điều gì thông qua bộ sưu tập đặc biệt này?
- Qua bộ sưu tập tôi muốn gửi thông điệp tôn vinh tính sáng tạo vì chỉ có sáng tạo mới giúp phát huy được giá trị trong mỗi con người, không nên dẫm lại vết chân của người đi trước. Mỗi một bức tượng khi có một câu chuyện, có một cuộc đời được tạo nên bởi đôi tay nặng tâm sự sẽ từ sản phẩm trở thành tác phẩm. Thêm nữa, tôi muốn thể hiện sức lao động, sự đóng góp lớn hơn của vai trò nghệ sĩ - nghệ nhân đối với những sự kiện lớn có tác động đến xã hội.
Đa phần các tác phẩm sáng tác của anh đều hiện diện hình ảnh con trâu, điểm gì ở chú trâu thu hút anh nhất trong số 12 con giáp?
- Tôi rất ấn tượng với hình tượng trâu, khi bao đời nay trâu là biểu tượng cho người dân Việt, một quốc gia vốn là nước nông nghiệp có nền văn minh lúa nước. Đặc tính của trâu cũng rất gần gũi với con người văn hóa Việt, cần cù chịu khó, hiền lành sản xuất, nhưng khi cần cũng rất dũng cảm...
Tạo dựng và phát triển nghệ thuật sơn mài gắn nhiều đến văn hoá xứ Đoài, cũng là cách mà anh giới thiệu và quảng bá nét đẹp truyền thống đặc trưng ở nơi mình gắn bó hơn nửa đời người?
- Tôi gắn với nghệ thuật là một số mệnh khi cả bố và ông nội đều có tư duy về thẩm mỹ và đến với sơn mài là một cái duyên, ngay từ khi bé tôi đã đi theo ông nội vào đình chùa để tô vẽ trùng tu các vốn cổ, thế nên văn hóa Việt đã ngấm vào tôi theo từng hơi thở. Tôi càng được phát huy tình yêu đó khi học trường Đại học Mỹ thuật, được hướng dẫn, tư duy phát triển tạo hình đương đại, tôi đã có nhiều đóng góp cho nền thiết kế tạo hình Thủ đô qua các cuộc thi, triển lãm lớn. Biết ơn và phát huy các nét đẹp văn hóa từng vùng miền, tôi luôn dùng nghệ thuật thủ công để quảng bá về miền đất đã nuôi dưỡng tôi.
Anh đánh giá thế nào về sơn mài hiện nay của Việt Nam?
- Sơn mài đương đại đang biến đổi không ngừng, đó là điều tất yếu để phù hợp với thời đại. Chúng ta nên nhìn nhận vấn đề theo nhiều góc độ, thị hiếu giờ luôn đòi hỏi phải nhanh, tiện và năng xuất, thế nên thị trường dành cho sơn mài ngày càng bó hẹp lại. Vì vậy, đòi hỏi người làm sơn mài cần phát huy và sáng tạo nhiều hơn nữa, sáng tạo trong cách làm sơn, trong khả năng thiết kế tạo dáng, công năng, ý nghĩa... và đừng để cho mình tự dậm chân tại chỗ. Khó khăn với với hoạ sĩ, nghệ nhân tất nhiên là phải có khi cần tìm đầu ra cho mỗi sản phẩm và tạo ra các sân chơi giao lưu để đưa sơn mài tiếp cận gần hơn với người tiêu dùng.
Đúng là việc tiêu thụ đầu ra cho sản phẩm khá quan trọng, không chỉ giúp các nghệ nhân đảm bảo được cuộc sống và yên tâm tiếp tục theo đuổi đam mê. Đó có phải là thách thức của anh khi làm nghề?
- Tôi có may mắn là hoạt động trong cả 2 vai trò họa sĩ và nghệ nhân nên luôn chủ động đứng vững trước khá nhiều thách thức. Tất nhiên với ngành nghề nào cũng cần hài hòa đầu ra và đầu vào, nhất là cần đến sự cộng hưởng từ mọi phía. Tuy nhiên, quan trọng nhất vẫn là tự mình làm chủ công việc, tự tìm hướng phát triển vì chỉ có ta mới hiểu rõ các điểm mạnh, điểm yếu của bản thân.
Dịch COVID-19 hơn 2 năm qua mà chúng ta phải đối mặt chính là một yếu tố bất khả kháng, nó là sự cản trở lớn đối với tất cả lĩnh vực trong đời sống. Tuy nhiên, tôi nghĩ vai trò của nghệ thuật càng cần được phát huy trong lúc này, vì sẽ là món ăn tinh thần cổ vũ cho người dân cùng vượt qua giai đoạn quyết chiến với dịch bệnh.
- Xin cảm ơn anh!
Nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát sinh năm 1983 tại Sơn Tây. Trong sự nghiệp, anh liên tiếp đoạt nhiều giải thưởng uy tín gồm Giải Nhất cuộc thi thiết kế thủ công mỹ nghệ Hà Nội năm 2014 và 2019; Giải cao nhất cuộc thi thiết kế thủ công Việt Nam với tác phẩm “Trâu hoa Làng Việt” năm 2020. Năm 2017, Nguyễn Tấn Phát trở thành một trong những nghệ nhân trẻ nhất được vinh danh tại Lễ trao danh hiệu Nghệ nhân Hà Nội.
