Tháng 9 là khoảng thời điểm gần cuối mùa ngắm cá voi tại vùng biển Đại Tây Dương ngoài khơi hai bang Massachusetts và Maine của nước Mỹ. Mùa cao điểm cho các hoạt động xem cá voi thường rơi vào tháng 5 đến tháng 10, đôi khi có thể sớm hơn. Theo ước tính, mỗi năm có khoảng 1 triệu khách du lịch tham gia các hoạt động xem cá voi tại vùng New England. Khu vực này bao gồm 6 bang: Massachusetts, Maine, New Hampshire, Connecticut, Rhode Island và Vermont.
Tôi là một trong một triệu du khách có cơ hội được chiêm ngưỡng những đàn cá voi ngoài khơi bang Massachusetts trong mùa hè này. Với lượng thức ăn dồi dào, ngoài khơi bang Massachusetts là nơi tập trung của nhiều đàn cá voi đến trong mùa hè để kiếm ăn. Ước tính mỗi ngày, một con cá voi lưng gù tiêu thụ khoảng 1,5 tấn thức ăn, chủ yếu là các loài nhuyễn thể. Đây sẽ là lượng thức ăn cần thiết cho cá voi để duy trì qua mùa đông khắc nghiệt khi một cá thể cá voi lưng gù trưởng thành có thể sống qua 6 tháng mùa đông mà không cần ăn.
Hải trình của tôi xuất phát từ Gloucester - một thành phố nhỏ phía Bắc của Boston, được coi là một trong những hải cảng đầu tiên của nước Mỹ. Một ngày thường có hai chuyến xem cá voi, 8h sáng và 1h30 chiều. Tôi lựa chọn hành trình buổi chiều để không cập rập. Biển chiều khi mặt trời dần buông cũng đem lại cho du khách nhiều cảm xúc hơn trên đường về.
Đi xem cá voi khiến tôi nhớ đến những buổi đi săn mây trên Tà Xùa, đôi khi tất cả phụ thuộc vào vận may của bạn. May mắn, bạn sẽ gặp được thời tiết đẹp, trời nắng trong xanh, biển không động sóng. May mắn hơn, bạn sẽ nhìn thấy vài con cá voi trưởng thành, đâu đó thấp thoáng những đàn cá heo nô đùa trên sóng nước. Còn nếu bạn là người cực kỳ may mắn có thể sẽ bắt gặp cảnh tượng cá voi nhảy lên hẳn khỏi mặt nước. Với tôi, một ngày cuối hè nắng trong xanh và được nhìn thấy cá voi là đã đủ hạnh phúc rồi.
Khu vực biển bang Massachusetts tập trung chủ yếu cá voi lưng gù; thỉnh thoảng du khách có thể bắt gặp cá voi vây hoặc cá voi Minke. Trong suốt khoảng thời gian 4 tiếng lênh đênh trên biển, đoàn chúng tôi chỉ nhìn thấy cá voi lưng gù với khoảng 10 cá thể khác nhau. Ngoài ra, chúng tôi cũng bắt gặp một đàn cá heo. Không dễ để thấy cá voi nhảy lên mặt nước, phần lớn thời gian chúng tôi chỉ nhìn thấy chúng quẫy đuôi để lặn sâu xuống dưới hoặc nổi một phần thân trên. Cá voi xuất hiện ở đâu, hướng dẫn viên sẽ thông báo cho du khách biết, “Bạn có thể nhìn thấy 2 cá thể cá voi lưng gù ở hướng 9 giờ. Đây là 2 mẹ con, thường xuyên xuất hiện ở vùng biển này mỗi năm. Cá voi mẹ tên Dalia, sinh năm 1990...”. Những hướng dẫn viên trên tàu có lẽ đã nhớ mặt, thậm chí nhớ tên của từng cá thể cá voi xuất hiện trên vùng biển này.
Trải nghiệm xem cá voi đại dương khác hẳn so với việc xem cá voi tại thuỷ cung. Là một người yêu động vật, tôi không khỏi hoài nghi bản thân mỗi khi có ý định tới thuỷ cung hay sở thú: Liệu nuôi nhốt động vật trong sở thú, trong môi trường phi tự nhiên có phải hành vi phi đạo đức không? Chỉ khi nhìn đàn cá voi tự do vẫy vùng ngoài biển cả mênh mông, du khách mới thấy thấm thía ý nghĩa của tự do với động vật. Đó là một vẻ đẹp mà tôi nghĩ không bao giờ có thể thấy trong sở thú hay thuỷ cung. Với tôi, một tấm vé xem cá voi gần như chỉ bằng vé vào sở thú hay thuỷ cung nhưng đem lại nhiều trải nghiệm có giá trị hơn.
Với những du khách gặp vấn đề về say sóng, việc sử dụng các loại thuốc hỗ trợ say sóng là điều cần thiết trước khi lên tàu. Một chuyến đi kéo dài 4 - 5 tiếng như vậy thường khiến nhiều du khách mệt lả, đặc biệt ở chiều về sau khi di chuyển rất nhiều trên tàu để xem cá voi ở các hướng khác nhau. Du khách thể lực yếu nên dành thời gian ngồi trong khoang tàu, tránh ra lan can hay ngồi trên boong vì khả năng say sóng sẽ cao hơn.
100 năm trước, vùng biển ngoài khơi New England là điểm tập kết của những người săn cá voi lấy thịt. Một thế kỷ sau, nghề săn bắt cá voi đã mai một, nhường chỗ cho hoạt động ngắm cá voi khi mang lại nhiều giá trị kinh tế hơn cũng như góp phần bảo vệ môi trường sống và những loài cá voi có nguy cơ bị tuyệt chủng cao. Tôi tin rằng, những hoạt động du lịch bền vững như vậy sẽ tiếp tục phát triển trong tương lai, không chỉ tại Mỹ mà nhiều quốc gia khác trên thế giới, để gìn giữ một hành tinh xanh cho thế hệ tương lai.
