Tích cực bảo vệ di sản
Nghi lễ và trò chơi kéo co là hoạt động thường được tổ chức ở sân đình và diễn ra trong các lễ hội xuân, đánh dấu sự khởi đầu của một vụ mùa mới với mong ước bội thu. Hoạt động này thu hút sự tham gia của gần như tất cả thành viên trong cộng đồng, từ trực tiếp tham gia kéo co, trọng tài, người hướng dẫn, người cổ vũ…
Tại Việt Nam, nghi lễ và trò chơi này vẫn tồn tại ở rất nhiều địa phương như thôn Xuân Lai, xã Xuân Thu, (Sóc Sơn, Hà Nội), thôn Hữu Chấp, xã Hòa Long (tỉnh Bắc Ninh), phường Trấn Vũ Thạch Bàn (Long Biên, Hà Nội), thị trấn Hương Canh (Bình Xuyên, Vĩnh Phúc)… Riêng ở Thạch Bàn, từ khi di sản được ghi danh, kéo co ngồi đã được chính quyền và người dân quan tâm hơn.
Theo Trưởng ban Quản lý đền Trấn Vũ (Thạch Bàn, Long Biên, Hà Nội) - ông Ngô Quang Khải, kéo co được đưa về trường học và mỗi năm có khoảng 12.000 học sinh đến di tích đền Trần Vũ để học, xem và thực hành kéo co. Hiện nay, UBND quận Long Biên đã phê duyệt xây dựng nhà truyền thống để quảng bá giới thiệu di sản. Tuy nhiên, với điều kiện từng được sang Hàn Quốc tham khảo việc bảo tồn của nước bạn, ông Khải mong muốn Việt Nam có một bảo tàng trưng bày, làm sao giúp người dân hiểu về di sản với niềm tự hào dân tộc như Hàn Quốc.
Còn với cộng đồng thôn Hòa Loan (huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc), từ mùng 4 đến mùng 8 tháng Giêng, người dân ở các vùng lân cận lại đổ về đình Hòa Loan để tham gia kéo co cùng dân làng. Ông Nguyễn Văn Thắng - Bí thư Chi bộ thôn cho biết, nghi lễ và trò chơi kéo co ở Hòa Loan luôn thu hút hàng nghìn người tham dự, không phân biệt người làng hay khách, bao năm qua, nghi lễ và trò chơi luôn được cộng đồng tích cực bảo vệ, giữ gìn.
Liên kết để phát huy
Theo Tiến sĩ Lê Thị Minh Lý - Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam - sau 5 năm các cộng đồng đều có bước tiến lớn trong việc bảo tồn cũng như nhận thức tốt hơn về giá trị di sản. Một số cộng đồng đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của cơ quan quản lý nhà nước nhưng số khác vẫn chưa được quan tâm, vì thế, cần tiếp tục nhận diện để tìm ra các cộng đồng có di sản nhưng chưa được ghi danh nhằm giúp họ hiểu và thấy được trách nhiệm với di sản, tiến tới việc đề nghị ghi danh bổ sung vào hồ sơ của UNESCO.
Trao đổi với Lao Động, TS Ngô Vương Anh cho biết, nghi lễ và trò chơi kéo co phản ánh sự đoàn kết, cấu kết của những người dân nông nghiệp, việc UNESCO ghi danh nghi lễ ở 4 nước trong đó có Việt Nam, thể hiện tầm quan trọng của di sản với tính phổ quát cao. Điều này nói lên câu chuyện, gìn giữ một giá trị văn hoá chung, giá trị việc ghi danh và cả 4 quốc gia nhìn nhận rõ ràng hơn giá trị văn hoá mình đang giữ gìn. Vấn đề đặt ra là làm sao để giới thiệu, liên kết hoạt động, tính cộng đồng cùng nhau liên kết quảng bá văn hoá qua các hoạt động như tổ chức giao lưu, trình diễn...
Còn theo Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam - ông Đỗ Văn Trụ - vệc ghi danh nghi lễ và trò chơi kéo co của Việt Nam cho thấy đánh giá cao của UNESCO với các giá trị của di sản và là niềm tự hào chung của dân tộc, trong đó có cộng đồng cư dân các địa phương và các nghệ nhân, những người chăm lo, gìn giữ phát huy giá trị di sản.
Ông Trần Minh - Chủ tịch Ủy ban MTTQ thị trấn Hương Canh, tỉnh Vĩnh Phúc - mong muốn hằng quý hoặc hằng năm, các đội kéo co ở các địa phương sẽ gặp mặt trao đổi kinh nghiệm và thực hành để phát huy kỹ năng. Đây không chỉ là một trò chơi dân gian mà chứa đựng trong đó cả đời sống tâm linh, ước vọng của cộng đồng, đồng thời bày tỏ có sự kết nối liên tục, trao đổi kinh nghiệm, giao lưu, học tập lẫn nhau để bảo đảm đa dạng văn hóa trong giữ gìn bản sắc.
