Phim về chiến tranh Việt Nam ở Hollywood trước năm 1975
Ngay từ khi Việt Nam còn trong cuộc kháng chiến chống Pháp, điện ảnh Mỹ đã là nước đầu tiên lấy bối cảnh chiến tranh Đông Dương làm chủ đề cho bộ phim “Rogues’ Regiment” sản xuất năm 1948.
Sau đó đến năm 1964, cùng thời điểm người Mỹ quyết định tham gia trực tiếp vào chiến tranh và gọi giai đoạn này là chiến tranh cục bộ với việc đổ quân vào miền Nam, thì bộ phim “A Yank in Vietnam” của đạo diễn Marshall Thompson ra đời. Ngôi sao điện ảnh nữ của miền Nam thời bấy giờ là Kiều Chinh đóng vai người nữ du kích trong phim. Và cho đến suốt thời gian trước năm 1975, những bộ phim Hollywood về đề tài này được coi là những bộ phim nói về những người hùng nước Mỹ trong cuộc chiến với cái nhìn thiên vị, một chiều về phía Mỹ.
Đặc biệt, sau Tết Mậu Thân năm 1968, với cuộc Tổng tấn công và nổi dậy mùa xuân, thì Hollywood đã tung ra bộ phim “The Green Berets” (Mũ nồi xanh) mang tính xoa dịu dư luận do huyền thoại điện ảnh Mỹ John Wayne đóng. Bộ phim có kinh phí khá lớn vào thời đó là 7 triệu USD và doanh thu lên đến gần 22 triệu USD. Bộ phim ca tụng sức mạnh Mỹ, quân đội Mỹ. Bên cạnh phim điện ảnh, có một số bộ phim tài liệu do Hollywood làm, chủ yếu là đến từ các nhà làm phim độc lập, thì mang tính khách quan và chân thực hơn do đặc thù thể loại.
Từ sau năm 1975, cuộc sống hậu chiến là tinh thần chủ đạo trong các phim về chiến tranh Việt Nam
Khi chiến tranh kết thúc, vấn đề đặt ra không còn là chuyện thắng thua hay lẽ phải thuộc về ai, mà vấn đề nhiều nhà làm phim Hollywood khai thác lại xuất phát từ thực tế, đó là cuộc sống của những người lính Mỹ trở về sau chiến tranh. Do vậy, cái nhìn về cuộc chiến trong nhiều phim mang tính chất nhân bản hơn.
Bộ phim “Heroes” (Những anh hùng) ra mắt năm 1977 kể câu chuyện về một cựu binh Mỹ bị mất trí nhớ. Anh ta đã dần dần hồi phục khi tìm lại được các đồng đội cũ. “The Boys in Company C” (Những chàng trai ở đại đội C) cũng ra đời năm 1977 kể về năm người lính thủy quân lục chiến trẻ trải qua các khóa huấn luyện cơ bản trước khi sang chiến trường Việt Nam 1968. Bộ phim “The Deer Hunter” (Kẻ săn nai) của đạo diễn Michael Cimino đạt 5 giải Oscar năm 1978 là một hiện tượng đặc biệt khi bộ phim về chủ đề chiến tranh Việt Nam đã giành nhiều giải quan trọng: Phim hay nhất, Đạo diễn xuất sắc nhất…
Bộ phim kể về những cựu binh trở về sau cuộc chiến tranh Việt Nam và những ký ức khủng khiếp của chiến tranh đã khiến cho họ thay đổi tâm lý, tính cách, thành nỗi chấn thương tinh thần hậu chiến và không thể hòa nhập với cuộc sống thực tại. Tuy nhiên, bộ phim “The Deer Hunter” đã khiến cho nhiều khán giả không chỉ ở Mỹ mà trên thế giới phản đối và tranh cãi bởi vì những cảnh mang tính tiêu cực về phía những người lính cộng sản.
Gương mặt thật của chiến tranh Việt Nam trong những siêu phẩm
Năm 1979, một siêu phẩm ra đời và cho đến nay vẫn được đánh giá là hay nhất trong các phim về chiến tranh Việt Nam, đó là bộ phim “Apocalypse Now” (Ngày tận thế) của đạo diễn Francis Ford Coppola.
Bộ phim đoạt giải Cành Cọ Vàng tại Liên hoan Phim Cannes năm 1979 và được đề cử giải Oscar và giải Quả cầu Vàng cho phim hay nhất. Thậm chí bộ phim này đã đi vào văn hóa đại chúng, được nhắc đến trong các phim khác, trong các bài hát, trong đó phải kể đến bài hát đình đám “Bonjour Vietnam” của nhạc sĩ Pháp Marc Lavoine.
Năm 1986, bộ phim “Platoon” (Trung đội) của đạo diễn Oliver Stone ra đời với kinh phí chỉ 6 triệu USD nhưng đã thu về 138,5 triệu USD tiền vé bán và giành 4 giải Oscar, trong đó có giải cho Phim hay nhất và Đạo diễn xuất sắc nhất.
Bộ phim khiến cho nhiều người Mỹ bàng hoàng vì họ nhận ra rằng chiến tranh chẳng ở đâu xa, chiến tranh ở ngay trong lòng mỗi con người và đó chính là nguyên nhân thất bại của nước Mỹ.
Tiếp theo hai siêu phẩm “Apocalypse Now” và “Platoon”, ở thập niên 80 và 90 của thế kỷ XX, một loạt những bộ phim đình đám về chiến tranh Việt Nam ra đời như “Full Metal Jacket” (Áo giáp thép), “Hamburger Hill” (Đồi thịt băm), “Good Morning Vietnam” (Chào Việt Nam), “Casualties of War” (Tổn thất chiến tranh), “Born on the 4th of July” (Sinh ngày 4.7) “Heaven and Earth” (Trời và Đất)… đều được đánh giá cao về mặt nghệ thuật.
Tuy nhiên, bước sang thế kỷ XXI, dòng phim về chiến tranh Việt Nam tuy vẫn có những tác phẩm được sản xuất, song không gây được tiếng vang như trước nữa.
