Cuốn sách “Họa sĩ Trịnh Tú với chuyện hình sắc” được gia đình sưu tầm, tổng hợp lại hàng trăm bài viết in trên các báo từ năm 1997 đến trước khi ông mất (tháng 8.2022). Cuốn sách với 3 phần nội dung đã vẽ nên những gương mặt trần gian và cả thế giới trần gian bằng sắc màu và ngôn ngữ riêng biệt, vừa bay bổng vừa khúc triết, vừa tài hoa vừa am tường.
Ở phần I dành cho “Mỹ thuật” là hàng loạt bài viết về chân dung những họa sĩ danh tiếng, những triển lãm khiến họa sĩ rung động, những câu chuyện về mỹ thuật cận đại và đương đại.
Đọc “Họa sĩ Trịnh Tú với chuyện hình sắc” có thể thấy tình yêu lớn ông dành cho mỹ thuật, cho những người bạn, những nhân vật của mình. Mỗi trang sách đều mở ra thế giới mỹ thuật mênh mang, đầy màu sắc, đầy cảm xúc của tác giả với ngôn ngữ đẹp như tranh. Ngôn ngữ của ông chất chứa kiến thức, sự am tường, lại bay bổng, lãng mạn, giàu màu sắc.
Trong bài viết “Tranh Nguyễn Khánh Toàn ở Macedonia”, họa sĩ Trịnh Tú viết: “Tranh của Nguyễn Khánh Toàn là một giọng ca riêng biệt, phiêu bồng, trôi trên nền sự thật trần gian, ngồn ngộn thanh âm...”.
Trịnh Tú dùng tất cả các giác quan để cảm thụ mỹ thuật. Ông không chỉ nhìn ngắm, cảm nhận sắc màu, lắng đọng cảm xúc, ông còn nghe thấy thanh âm, nhịp điệu, tiếng đồng vọng từ thời gian, lịch sử... khi đối diện và thưởng lãm một tác phẩm mỹ thuật.
Sức ảnh hưởng, sự va đập của thời đại, của cuộc sống, của những biến cố trong hành trình trần gian - các tác giả đều thể hiện rất rõ trên các tác phẩm của họ - và Trịnh Tú nắm bắt một cách tinh tế, am tường khi viết chân dung tác giả, tác phẩm.
“...Anh đã tạo ra cho mình một thế giới màu sắc đủ phong phú để mộng mơ trong nỗi cô đơn của mình. Ở đó, có những câu chuyện của đứa trẻ ngơ ngác trước sự phi lý của người lớn, có câu chuyện của tình yêu, của phận người... Tất cả đều được cất lên từ dòng chảy văn hóa thuần khiết miền vùng chiêm lúa nước quê anh, nơi anh ngụp lặn từ tấm bé...” - Trịnh Tú viết về Nguyễn Khánh Toàn.
Trịnh Tú viết về tác giả trong sự am hiểu về con người, xuất thân, cuộc sống, cả sự cô đơn, hay nỗi buồn của họ. Viết về tác phẩm, họa sĩ Trịnh Tú đặt tác phẩm trong dòng chảy, sự va đập của cuộc sống và thời đại.
Với mỗi bài viết của họa sĩ Trịnh Tú, mỹ thuật được nhìn trong bề rộng của lịch sử và chiều sâu của văn hóa.
Không chỉ viết về nhưng danh họa như Nguyễn Sáng, Bùi Xuân Phái... Họa sĩ Trịnh Tú còn nghiên cứu, trân quý những họa sĩ thế hệ sau như Đào Hải Phong.
Tranh của Đào Hải Phong được miêu tả lấp lánh âm thanh và hồi ức trong sự thưởng lãm của Trịnh Tú. “... Họa sĩ đã biết bắt đầu từ cái ước lệ phi lý ấy để đến với một không gian hội họa của riêng mình, mà ở đó sắc màu không chỉ dừng lại ở con mắt nữa. Nó đã mang đầy ắp âm thanh từ tâm tưởng, từ hồi ức, lấp lánh trên lùm cây, vạt cỏ...” - Trịnh Tú viết về tranh Đào Hải Phong.
Trịnh Tú khi phác họa chân dung tác phẩm, tác giả bằng ngôn ngữ cũng đẹp và tinh tế như khi ông vẽ tranh. Ngôn ngữ của Trịnh Tú lịch lãm, am tường, và hào hoa như ông vậy. Ông tinh tế khi nhận ra “một đời sống hội họa dịch chuyển chậm rãi trên mỗi bức theo tháng năm”.
Năm 2013, ông có bài viết về danh họa Nguyễn Sáng - tác giả của 2 tác phẩm nổi tiếng được công nhận là bảo vật quốc gia gồm “Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ” và “Thanh niên thành đồng”.
Họa sĩ vẽ chân dung Nguyễn Sáng bằng văn phong giản dị, mộc mạc nhưng cảm nhận sâu sắc tâm hồn, cuộc đời, đến từng thói quen của Nguyễn Sáng.
Mỗi câu chữ của Trịnh Tú dường như đều cẩn trọng, đều âm thầm thể hiện sự trân quý, sự tôn vinh của ông dành cho nhân vật, cho hội họa đích thực mà họ - những họa sĩ đã cùng nhau xây đắp qua từng thế hệ. Khi viết về bức tranh cuối cùng của Nguyễn Sáng có tên “Vũ trụ” - chất liệu sơn mài.
Họa sĩ Trịnh Tú viết rằng, “Bức tranh có tên Vũ trụ ấy như báo hiệu một dự cảm đã hình thành từ thẳm sâu tâm thức ông về điểm dừng của một chặng đường dài...”.
Sau bức vẽ ấy mấy năm, Nguyễn Sáng qua đời. Họa sĩ Trịnh Tú rời cõi tạm vào tháng 8 năm 2022.
Họ bây giờ, đều đã như mây trắng về trời. Ở một thế giới khác, họ sẽ lại cùng nhau đàm đạo về hội họa, về mỹ thuật, cùng nhau sáng tác với tất cả sự đắm say, trân quý.
