Tìm cách chuyển hướng trong mùa dịch
Dịch bệnh COVID-19 khiến hoạt động biểu diễn tại các Nhà hát, đơn vị nghệ thuật trở nên tê liệt. Không được tổ chức những chương trình náo nhiệt đông đúc khán giả, các Nhà hát bắt đầu tìm cách xoay chuyển hoạt động nghệ thuật sang một hướng khác để vừa có thể phục vụ khán giả, vừa đảm bảo được an toàn phòng chống dịch. Trong bối cảnh này, biểu diễn online được nhắc tới như một lối thoát cho nghệ thuật thời COVID-19.
Thực tế, ngay từ những đợt dịch năm ngoái, các nghệ sĩ đã chủ động thực hiện những buổi biểu diễn trực tuyến để đáp ứng nhu cầu giải trí của khán giả. Có thể kể tới các ca sĩ: Mỹ Linh, Thanh Lam, Đức Tuấn… Năm nay, khán được tiếp tục được thưởng thức những chương trình nghệ thuật được thực hiện tại Hà Nội, TP.Hồ Chí Minh theo hình thức không có khán giả trực tiếp, chỉ phát trên các nền tảng kỹ thuật số, từ YouTube, Fanpage đến truyền hình.
Nhiều chương trình thực hiện theo lối nghệ sĩ biểu diễn trong khán phòng trống khán giả như biểu diễn vở “Trung Thần” (Nhà hát Tuồng Việt Nam), “Những ngôi sao bất tử” (Nhà hát Ca múa nhạc dân gian Việt Bắc)... hay mới đây là chương trình nghệ thuật “Trung thu cho em” do Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ VHTTDL) phối hợp tổ chức với Nhà hát Múa rối Việt Nam, Liên đoàn Xiếc Việt Nam và Nhà hát Múa rối Thăng Long. Tất cả đều được phát sóng trên nền tảng trực tuyến để đảm bảo sự an toàn cho cộng đồng.
Có thể thấy, tại Việt Nam, những mô hình biểu diễn chuyên nghiệp trực tuyến vẫn còn chưa thực sự phổ biến nhưng đây được xem là hy vọng cho nghệ thuật biểu diễn trước tình trạng hàng loạt Nhà hát đóng cửa, sân khấu không khán giả vì dịch bệnh kéo dài.
Bộ trưởng “gợi ý”
Trong diễn đàn trực tuyến về tác động của COVID-19 vừa diễn ra mới đây, Bộ trưởng Văn hóa - Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng nêu nhiệm vụ cấp bách của hơn 100 đoàn ca múa nhạc, xiếc kịch khắp cả nước: Tìm hướng hoạt động để đủ tài chính nuôi sống đơn vị. Bộ trưởng gợi ý xây dựng “Nhà hát online”, phát triển trên các nền tảng mạng xã hội. “Tôi lấy ví dụ, khi kênh YouTube của Nhà hát có một triệu người theo dõi, doanh thu từ đó mà ra. Vậy chúng ta có làm không, nếu làm thì làm như thế nào, không thể cứ đóng cửa Nhà hát mãi như vậy được”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nêu ý kiến.
Phó Cục trưởng Nghệ thuật Biểu diễn Lê Minh Tuấn cho biết, hiện đơn vị nghệ thuật nào cũng có kênh online, fanpage nhưng lượng tương tác chưa cao. Cục dự định ra văn bản hướng dẫn, chỉ đạo phát triển, chăm sóc các kênh để thu hút lượng người xem, tiến tới xây dựng phát sóng có thu phí vì đây là xu hướng phù hợp thời đại công nghệ, dễ tiếp cận công chúng trong nước và quốc tế.
Đáng mừng là thời gian gần đây, một số Nhà hát cũng đã chuyển hướng áp dụng hình thức sân khấu truyền hình, phục vụ nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của đông đảo công chúng. NSƯT Xuân Bắc, Giám đốc Nhà hát Kịch Việt Nam cho rằng, sân khấu trực tuyến hiện nay cũng là một giải pháp cho các đơn vị nghệ thuật. Tuy nhiên, để vượt qua khó khăn do COVID-19, cần đẩy mạnh các hoạt động phối hợp hoạt động biểu diễn với công nghệ nhiều hơn, rộng hơn nữa.
Như riêng với công tác truyền thông, quảng bá, Nhà hát Kịch Việt Nam khởi động tổ chức 2 êkíp. Trong đó, một nhóm chuyên về làm trên YouTube, một nhóm làm trên TikTok. Mỗi nhóm đưa ra kế hoạch, nội dung, trong đó có cả nội dung hình ảnh, nội dung giải trí, nội dung về luyện tập, hoạt động và xây dựng hình ảnh cá nhân của các diễn viên Nhà hát. Đích thân lãnh đạo Nhà hát kết hợp với các đơn vị hàng đầu về công nghệ hỗ trợ các nhóm này.
Phó Cục trưởng Nghệ thuật Biểu diễn Lê Minh Tuấn cho rằng, sau này Cục sẽ có văn bản xin ý kiến để thiết lập kênh trên YouTube hay mạng xã hội để truyền thông quảng bá và thu hút khán giả theo dõi. “Tiến tới sẽ làm kênh phát sóng có thu phí. Tức là đưa nội dung vào đó, khán giả vào thì trả phí nhất định để xem” ông Tuấn nói. Tuy nhiên, điều đáng bàn là chất lượng các chương trình biểu diễn online vừa qua không cao cả về truyền dẫn lẫn nội dung, thì liệu có đủ sức thu hút khán giả.
Nghệ thuật biểu diễn chuyển hướng sang biểu diễn online là xu hướng tất yếu nhưng hướng đi cụ thể như thế nào vẫn chưa có kế hoạch rõ ràng. Việc chuyển hướng đi từ biểu diễn trực tiếp sang trực tuyến cần có thời gian và đầu tư dài hạn. Nhiều khán giả cho rằng biểu diễn online không thể hoàn toàn thay thế các liveshow trên sân khấu thực tế. Đa số vẫn mong muốn được tham dự và cảm nhận nghệ thuật một cách trực tiếp. Tuy nhiên, trong bối cảnh dịch bệnh còn diễn biến kéo dài, khán giả sẽ dần thích nghi với phương thức thưởng thức nghệ thuật qua nền tảng trực tuyến.
Vì vậy, các danh sách các vở diễn, chương trình nghệ thuật cần phong phú, hấp dẫn. Bên cạnh đó, cần thêm những chương trình nghệ thuật của các đơn vị xã hội hóa để có thể đáp ứng và thu hút khán giả mọi miền tìm đến tận hưởng Nhà hát online.
