Lần đầu tiên, có một triển lãm của các nghệ sĩ tiêu biểu Châu Á được tổ chức tại Việt Nam. Triển lãm khai mạc sáng 5.11, do Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm tổ chức tại Trung tâm Nghệ thuật Đương đại Vincom (VCCA, 72 Nguyễn Trãi, Hà Nội), kéo dài hết ngày 25.11.
Họa sĩ các nước tham gia đến từ Australia, Bangladesh, Hồng Kông - Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia, Nhật Bản, Malaysia, Nepal, Philippines, Singapore, Thái Lan... chỉ có 1 hoặc 2 đại diện, riêng nước chủ nhà Việt Nam có 8 tác giả.
Có là “tiêu biểu”?
Trước giờ khai mạc, phóng viên Báo Lao Động đã đặt câu hỏi: Dựa trên tiêu chí nào để gọi là “các họa sĩ tiêu biểu” Châu Á, trên danh tiếng của cá nhân, giải thưởng, các bộ sưu tập, doanh thu giá bán tranh trên thị trường?”.
Ông Vi Kiến Thành - Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm - 1 trong 2 giám tuyển triển lãm trả lời: Lúc đầu triển lãm đã lấy tên là các họa sĩ hàng đầu Châu Á vì thực chất đây là các họa sĩ từ hàng đầu đến hàng thứ 5 của mỗi nước, có họa sĩ là số 1. Sau đổi lại là “tiêu biểu” và việc tuyển chọn này dựa trên thông tin, mối quan hệ các giám tuyển có được khi Việt Nam tham gia nhiều sự kiện nghệ thuật trên thế giới cũng như sự giúp đỡ của cố vấn nghệ thuật - ông Jorn Middelborg.
Với các họa sĩ nước ngoài thì ông và giám tuyển thứ hai, họa sĩ Trịnh Tuân và cố vấn nghệ thuật có sự đồng thuận cao, chỉ có với các họa sĩ Việt Nam là khó nhất. Vì trước đây, việc lựa chọn kiểu này thường trên cơ sở một Hội đồng nghệ thuật đứng ra tuyển chọn, còn lần này là 2 giám tuyển. Việc chọn các tác phẩm, họa sĩ tiêu biểu còn dựa trên nhận thức, thị hiếu thẩm mỹ của 2 giám tuyển và họ sẵn sàng chịu trách nhiệm về sự lựa chọn của mình. Họa sĩ, giám tuyển Trịnh Tuân nói thêm rằng đã lựa chọn trên cơ sở sáng tạo mới mẻ, độc đáo và có sự tiếp nối của thế hệ, có những họa sĩ già tiêu biểu cho thế hệ họ và có những họa sĩ trẻ tiêu biểu cho thế hệ đang lên…
Nữ họa sĩ Ragini Upadhyay Grela từ Nepal nói rằng việc một phụ nữ làm nghệ thuật là rất khó khăn và phải trải qua một cuộc đấu tranh dài để được công nhận tên tuổi. Bà thắc mắc: Vì sao chỉ có một nữ họa sĩ có mặt trong các họa sĩ tiêu biểu Châu Á?
Họa sĩ Vi Kiến Thành giải thích đó là sự ngẫu nhiên vì khi chọn không có ý phân biệt nam hay nữ. Còn ông Jorn Middelborg, cố vấn nghệ thuật thừa nhận: Tỉ lệ họa sĩ nam nhiều hơn nữ ở các triển lãm không chỉ diễn ra ở Việt Nam mà tại nhiều triển lãm quốc tế các nước. Tuy nhiên, ông và các giám tuyển sẽ lưu ý vấn đề này hơn, chú ý tìm kiếm họa sĩ nữ để tăng tỉ lệ nữ lên ở các triển lãm kế tiếp.
Những tiếng nói cá nhân độc đáo
Không gian đẹp, thoáng rộng đủ chỗ để mỗi tác phẩm mỹ thuật có vị trí riêng. Cùng với những tác phẩm nhiều kích cỡ khác nhau treo trên tường là màn hình slideshow chạy hình ảnh họa sĩ, tuyên bố nghệ thuật (artist statement) và tác phẩm tiêu biểu.
Họa sĩ bậc thày người Thái Lan, ông Kamol Tassananchalee hiện đang sống ở Mỹ cho biết: Đã đi nhiều nước nhưng đây là một triển lãm độc đáo về các họa sĩ tiêu biểu Châu Á.
Có thể thấy những tác phẩm mỹ thuật của các họa sĩ Châu Á mang tính đương đại (contemporary) rõ nét và thể hiện quan điểm về các vấn đề nóng của xã hội. Sự kết hợp của nhiều chất liệu (mixed media) cũng cho thấy càng ngày các nghệ sĩ không thỏa mãn với phương tiện, chất liệu truyền thống mà luôn khai phá đi tìm ngôn ngữ thể hiện mới. Họa sĩ Wattanachot Tungateja (Thái Lan) gây ấn tượng mạnh với bộ ba tác phẩm “Cuộc sống trên Trái đất” đã bộc bạch: Bằng cách sử dụng các nguyên lý Art Elements bao gồm các chấm, đường, màu sắc, kết cấu, không gian, hình dạng… để thể hiện sự chuyển động của gió và nước bên cạnh tất cả các sinh vật sống trên Trái đất để tạo ra sự cân bằng của vẻ đẹp phù hợp với trí tưởng tượng của tôi.
Người yêu hội họa Việt Nam cũng có cơ hội để thưởng thức các tác phẩm mỹ thuật Việt Nam từ họa sĩ nổi tiếng bán tranh thuộc top đầu ở Việt Nam trên trường quốc tế như Đặng Xuân Hòa đến những gương mặt trẻ như Lê Lạng Lương, Trần Văn An.
Bước vào không gian của triển lãm sẽ là “những cuộc đối thoại của người xem với tác phẩm. Và không phải tất cả chỉ là những gì bạn thấy mà quan trọng hơn là bạn cảm và chia sẻ...”.
