“Độc chiêu” săn bắt, thuần dưỡng voi của người Tây Nguyên xưa

Trước đây, thuần dưỡng voi là một hoạt động quan trọng của người dân tộc thiểu số ở Đắk Lắk. Đầu thế kỷ XX, mỗi năm tại Đắk Lắk có thêm khoảng 30 con voi rừng được người dân thuần hóa, trở thành người bạn thân thiết, như một thành viên trong gia đình. Nổi tiếng nhất với nghề săn voi phải kể đến người Mnông ở huyện Buôn Đôn (tỉnh Đắk Lắk).

Nhiều người dân ở đó cho hay, mỗi chuyến săn voi thường kéo dài trong nhiều ngày cùng với thợ chính, thợ phụ cùng với sự tham gia của 5 đến 10 con voi nhà. Trong bộ dụng cụ săn voi, có những loại dây khác nhau làm bằng mây và da; riêng bộ dây da cần da khoảng 3 đến 4 con trâu mới có thể bền và giữ chắc được voi.

Căn cứ những bộ đồ dùng để săn và thuần dưỡng voi đang được trưng bày tại bảo tàng có thể thấy công việc săn voi của người Tây Nguyên xưa không hề đơn giản, thực sự gian nan và nguy hiểm.

Những người thợ săn voi đòi hỏi phải có kinh nghiệm và bản lĩnh. Những người dạy voi phải huấn luyện cho nó từng bước, ban đầu là kiềm chế, trấn áp kết hợp với sự trợ giúp của voi nhà. Tiếp đó dỗ, ép buộc và cho tập dần để voi quen với người.

Khi đưa những con voi rừng về, họ dùng rất nhiều dụng cụ để thuần hóa chúng. Trước tiên họ sẽ dùng một chiếc cùm tra vào hai chân trước hoặc hai chân sau của con voi, hạn chế bước di chuyển của chúng.

Sau đó dùng một chiếc cùm chữ V, trong cùm có rất nhiều gai nhọn và có thể mở ra và khép lại, họ tra cùm chữ V vào cổ con voi, rồi cột một sợi dây xuyên qua cùm chữ V cột trên những cành cây, khi con voi quật qua, quật lại thì cùm đó sẽ mở ra và khép lại những gai nhọn sẽ đâm vào cổ con voi, khiến nó đau đớn. Mục đích là để voi biết nghe lời, trở nên lành tính đi.

Khi voi đã thuần hóa, trở nên lành tính, chủ voi sẽ tổ chức một nghi lễ nhập buôn. Từ đó, voi được coi như một thành viên trong buôn và được chủ voi làm lễ cúng sức khỏe hằng năm.