Cách đây 460 năm, Nguyễn Hoàng được vua Lê cử vào trấn thủ xứ Thuận Hóa. Nguyễn Hoàng đã dừng chân, đóng doanh trại tại huyện Vũ Xương, phủ Triệu Phong (huyện Triệu Phong).
Trong 68 năm ở đất Triệu Phong, Nguyễn Hoàng đã 2 lần di dời dinh phủ. Năm 1613, Nguyễn Hoàng qua đời, chúa Sãi Nguyễn Phúc Nguyên kế vị, đến năm 1626, chúa Nguyễn Phúc Nguyên chuyển dinh phủ vào vùng Phước Yên (nay thuộc huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế).
Trong quá trình đặt lỵ sở tại Triệu Phong, chúa Nguyễn cho xây dựng các dinh phủ. Các dinh phủ của chúa Nguyễn tại Ái Tử, Trà Bát (huyện Triệu Phong) có ý nghĩa lớn trong tiến trình phát triển của dân tộc.
Bởi đây là lỵ sở đầu tiên, đánh dấu mốc quan trọng khai mở một triều đại mới - triều đại chúa Nguyễn và Vương triều Nguyễn – những người có công lao trong sự nghiệp mở mang bờ cõi dân tộc…
Vì ý nghĩa trên, vào ngày 20.6.2018, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã xếp hạng di tích lịch sử Quốc gia các địa điểm liên quan đến dinh chúa Nguyễn.
Đây là loại hình di tích lịch sử - khảo cổ, bao gồm 3 địa điểm dinh phủ của chúa Nguyễn Hoàng và chúa Nguyễn Phúc Nguyên gồm dinh Ái Tử, dinh Trà Bát và Dinh Cát cùng các địa điểm liên quan như: Miếu Trảo Trảo (thị trấn Ái Tử), Tàu Tượng, Mô Súng, Cồn Kho, Chợ Hôm, Cồn Tập (xã Triệu Ái), Gềnh Phủ Phước Châu, Bãi Trận (xã Triệu Giang).
Thừa ủy quyền của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, lãnh đạo UBND tỉnh Quảng Trị đã trao bằng công nhận Di tích Quốc gia đối với di tích lịch sử các địa điểm liên quan đến Dinh Chúa Nguyễn (1558 - 1626) xã Triệu Ái, xã Triệu Giang, thị trấn Ái Tử cho huyện Triệu Phong.
