Sớm công nhận áo dài là di sản văn hóa
Áo dài là một trong những sản phẩm có hội dẫn đầu ngành công nghiệp sáng tạo - công nghiệp văn hóa lớn nhất bởi đây là một sản phẩm đặc trưng của Việt Nam.
Áo dài là một trong những yếu tố quan trọng làm nên hồn cốt dân tộc như phát biểu của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại lễ bế mạc Đại hội thể thao các nước Đông Nam Á (SEA Games) lần thứ 31 tại Hà Nội, ngày 23.5.2022: "Việt Nam là đất nước của hồn sen, nón lá và áo dài".
Theo TS Phan Thanh Hải - Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao tỉnh Thừa Thiên Huế, địa phương vừa phê duyệt đề án "Huế - kinh đô áo dài Việt Nam", để áo dài thực sự trở thành thương hiệu quốc gia nổi tiếng, trở thành một sản phẩm của công nghiệp sáng tạo- công nghiệp văn hóa thì có lẽ chúng ta còn phải học hỏi và nỗ lực rất nhiều.
Trước hết, cần phải chính thức công nhận và vinh danh áo dài với tư cách là một di sản văn hóa truyền thống quý giá của dân tộc. Và để làm được điều này, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần đưa áo dài vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia với một số tiêu chí nổi bật.
Theo TS Phan Thanh Hải, việc lập hồ sơ trình Bộ sẽ do các địa phương thực hiện. Trước đó, hồi đầu năm 2022, tỉnh Thừa Thiên Huế cũng đã trình hồ sơ lên Cục Di sản Văn hóa để đề nghị ghi danh áo dài với hai tiêu chí: Nghề may đo áo dài ngũ thân và tập quán sử dụng áo dài của người Huế.
"Một số địa phương khác như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh… cũng có thể xây dựng hồ sơ đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ghi danh áo dài vào Danh mục di sản phi vật thể quốc gia với một số tiêu chí khác như sản xuất nguyên liệu cho áo dài truyền thống, chế tác các phụ kiện liên quan đến áo dài, lễ hội áo dài…", TS Phan Thanh Hải nói.
Về lâu dài, hoàn toàn có thể lập hồ sơ áo dài với một số tiêu chí đặc trưng, nổi bật để đề nghị UNESCO ghi danh vào Danh mục Di sản phi vật thể đại diện. Nhưng trước hết, chúng ta cần chính thức vinh danh áo dài trong phạm vi quốc gia.
Đừng để các địa phương ban hành chính sách riêng
Vấn đề nữa để áo dài phát triển thành công nghiệp văn hóa thì cần thể chế hóa việc hỗ trợ để phát triển, lan tỏa áo dài bằng những chính sách chung của nhà nước chứ không chỉ “nhắc” Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch hỗ trợ việc ghi danh ao dài, hay để các địa phương tự nghiên cứu, ban hành các chính sách riêng.
Trường hợp tỉnh Thừa Thiên Huế ban hành và triển khai đề án "Huế - kinh đô áo dài Việt Nam" (từ ngày 30.3.2023) với những mục tiêu rất cụ thể, phục vụ cho việc phát triển bền vững của địa phương đã được đánh giá là “một mô hình văn hóa tiêu biểu” và rất đáng biểu dương.
Tuy nhiên, vẫn rất cần một chính sách chung ở tầm quốc gia cho việc phục hưng và phát triển áo dài chứ không nên khuyến khích các địa phương tự vận động như Huế.
Cần phải xem áo dài là một di sản quý, là một thương hiệu quốc gia tiêu biểu, từ đó giao cho các bộ, ngành liên quan nghiên cứu để ban hành những chính sách hỗ trợ phát triển, quảng bá áo dài.
Cụ thể như chính sách hỗ trợ cho nghệ nhân may đo áo dài; chính sách để phát triển nguồn nguyên liệu và nội địa hóa các nguồn nguyên liệu liên quan đến áo dài.
Thường xuyên tổ chức các triển lãm sản phẩm (Expo) về áo dài và các phụ kiện liên quan ở phạm vi quốc gia, quốc tế; đẩy mạnh “ngoại giao áo dài”; tổ chức thường xuyên các cuộc thi thiết kế và trình diễn áo dài tại các địa phương và ở tầm quốc gia; nghiên cứu phát triển mở rộng “không gian sống” cho áo dài, đặc biệt là đẩy mạnh phát triển áo dài trong trường học và cho giới trẻ nhằm mở rộng thị trường và thúc đẩy nhu cầu về áo dài...
Bên cạnh đó, Bộ Nội vụ cũng cần sửa đổi quy định về lễ phục dành cho công chức nhà nước để tạo điều kiện phát triển áo dài trong cả hai giới nam và nữ.
Cuối cùng, "Nhà nước cần có chính sách tích cực hỗ trợ cho công tác tuyên truyền quảng bá về áo dài, có sự định hướng để xây dựng áo dài trở thành thương hiệu quốc gia.
Chính phủ nên giao cho Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tái khởi động đề án Lễ phục nhà nước và xem áo dài truyền thống là đề bài bắt buộc để các nhà thiết kế nghiên cứu, đề xuất các mẫu mã phù hợp cho lễ phục Nhà nước", TS Phan Thanh Hải đề xuất.
