“So bó đũa chọn cột cờ”
Hội đồng quốc gia tuyển chọn phim tham dự Vòng sơ tuyển giải thưởng Phim truyện quốc tế Oscar (2022-2023) gồm 15 thành viên do PGS, TS Tạ Quang Đông, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch làm Chủ tịch Hội đồng đã cân nhắc, thảo luận kỹ lưỡng và đồng thuận chọn phim”578”.
Yếu tố thuần Việt, đề cập đến vấn đề xâm hại trẻ em - một vấn đề “nóng”, quảng bá được phần nào vẻ đẹp đất nước con người Việt Nam (ở đây là cảnh hùng vĩ, hoang sơ và bí ẩn của rừng núi Tây Bắc) cũng như việc lọt vào một số LHP quốc tế có uy tín, nổi bật là vào vòng cạnh tranh giải “Phim xuất sắc nhất” LHP Tallinn Black Nights lần thứ 26, một LHP hạng A là điểm cộng cho “578” (tên tiếng Anh: 578 Magnum) của đạo diễn Lương Đình Dũng, nhà sản xuất: Công ty TNHH Sản xuất phim và Truyền thông Tứ Vân).
“578” được coi là một phim làm khá hiện đại, phần kỹ xảo, đánh đấm được đầu tư công phu với sự tham gia của đạo diễn võ thuật cùng êkíp có tên tuổi từ Hàn quốc. Tuy nhiên, “578” chưa phải là một phim chưa hoàn toàn thuyết phục được công chúng vì nhiều lý do: Kết cấu phim chưa chặt chẽ, một số chi tiết còn phi logic cũng như nhân vật ông trùm còn hơi bị “lên gân” ở một số trường đoạn... “578” cũng thất bại về doanh thu- nhưng ở đây còn có nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có thời điểm phát hành và sự “tấn công” có chủ đích của một số trang mạng...
“578” sẽ tham dự giải thưởng Phim truyện quốc tế Oscar, khái niệm phim quốc tế được định nghĩa là 1 phim dài (trên 40 phút) được sản xuất bên ngoài mọi lãnh thổ thuộc Hợp chủng quốc Hoa Kỳ, bao gồm phần lớn (trên 50%) có lời thoại không phải là tiếng Anh.
Một trong những điều kiện quan trọng là phim dự thi Oscar phải được công chiếu thương mại ít nhất 7 ngày liên tiếp. Chính điều này đã khiến một số phim Việt không thể gửi dự thi. Còn ở một nguyên nhân khác là phim đủ điều kiện nhưng đơn vị sản xuất không gửi phim dự thi để Hội đồng xét tuyển. Đó là trường hợp của “Đêm tối rực rỡ” của đạo diễn Aaron Toronto vừa thắng rực rỡ với 6 Cánh diều Vàng tại giải Cánh diều của Hội Điện ảnh Việt Nam trao giải tháng 9.2022.
Số phần trăm ít ỏi
Thực sự, cơ hội cho “578” tại giải Oscar lần thứ 95 năm nay là rất ít, nếu không muốn nói là gần như không có. Bởi “578” sẽ phải cạnh tranh với hàng loạt đối thủ “thứ dữ”, trong đó chỉ riêng Châu Á đã là các tác phẩm đặc sắc đến từ điện ảnh Hàn quốc. Một câu chuyện độc đáo, thú vị và giàu màu sắc văn hóa bản địa của quốc gia đó, được kể với một ngôn ngữ hiện đại, mới mẻ mới có thể lọt vào mắt xanh của các thành viên Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật điện ảnh Hoa Kỳ.
Trong khi đó, có cảm giác “578” còn bị chấp chới giữa nghệ thuật và thương mại do đó chưa tạo thành một cú đấm mạnh.
Nhìn lại những phim Việt từng tham dự giải Oscar những năm gần đây và bị loại ngay từ vòng ngoài như “Bố già” (đạo diễn Trấn Thành, Vũ Ngọc Đãng), “Mắt biếc” (đạo diễn Victor Vũ), “Hai Phượng” (đạo diễn Lê Văn Kiệt), “Cô Ba Sài Gòn” (đạo diễn Trần Bửu Lộc, Kay Nguyễn)... có thể thấy điện ảnh Việt thực ra cũng không có nhiều phim để lựa chọn. Và tác phẩm khi được chọn gửi đi cũng được xác định trong tâm thế: Thi cho vui, để góp mặt giới thiệu điện ảnh Việt; chứ hoàn toàn không có cửa thắng; kể cả phim phá kỷ lục về doanh thu trong nước như “Bố già” (khoảng 400 tỉ đồng).
Điện ảnh Việt cũng đã từng có những phim đề tài chiến tranh cách mạng như “Đừng đốt” của đạo diễn, Đặng Nhật Minh và “Mùi cỏ cháy” của đạo diễn Hữu Mười và phim dã sử như “Khát vọng Thăng Long” của đạo diễn Lưu Trọng Ninh được gửi đi dự thi Oscar nhưng đều thất bại dù đó là những phim gặt hái nhiều vinh quang trong nước . Bởi nếu nhìn bằng con mắt của khán giả khó tính, những bộ phim trên đều chưa phải là những tác phẩm nghệ thuật thực sự gây ấn tượng mạnh mẽ, khó quên với nhiều ý tưởng độc đáo hay sự tìm tòi một ngôn ngữ điện ảnh đương đại, “lạ” hóa trong cách kể. Vẫn còn những tiếng thở dài tiếc nuối khi xem kỹ phim.
Tuy nhiên, được chọn phim đi dự Oscar là một niềm vui, niềm tự hào với cá nhân đạo diễn đó cũng như làm CV (tiểu sử nghệ thuật) của họ thêm điểm cộng.
Được chọn phim đi dự thi Oscar hai lần liền cho đến giờ là hai cái tên: đạo diễn Lương Đình Dũng với “Cha cõng con” (Oscar lần thứ 90) và “578” (Oscar lần thứ 95) và đạo diễn Victor Vũ với “Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh” (Oscar lần thứ 89) và “Mắt biếc” (Oscar lần thứ 93).
