- Năm 2022 được cho là năm báo động về chất lượng và sự thua lỗ nặng nề của gần 40 phim Việt khi ra rạp. Ở góc độ chuyên môn, anh có quan ngại?
Thị trường phim Việt vẫn luôn khó lường. Nhiều phim khá, nhiều phim tốt, hoặc thậm chí rất tốt khi ra rạp lại vắng khách. Ngược lại, nhiều phim chỉ tầm tầm lại hút khách bởi những lý do không ngờ…
Tất nhiên, doanh thu khủng cỡ 450 tỉ, không phải là phim tầm tầm rồi.
Tuy nhiên chỉ một bộ phim doanh thu khủng chưa đủ để nói lên điều gì tươi sáng cho cả một nền điện ảnh. Tôi đã theo dõi và nghiên cứu thị trường phim Việt trong nhiều năm, thấy chưa thể có dấu hiệu bứt phá hay khác biệt gì lớn trong thời gian tới.
- Khi phim Việt thua lỗ, giới chuyên gia và giới phê bình đánh giá, nếu 2023 tiếp tục như năm 2022 – nhiều tác phẩm thảm họa ra rạp – phim Việt sẽ khó bán vé cho chính khán giả Việt. Anh có nghĩ như vậy?
Khán giả ngày càng khó tính, kỹ tính và tinh ý. Họ đủ giỏi để thẩm định phần nào về bộ phim ngay từ khi xem vài giây Teaser. Nhà sản xuất có chiêu trò không, phim chất lượng không, cách làm phim nghiêm túc không... khán giả biết ngay.
Thế nhưng, cuộc sống luôn đầy biến động, hôm nay thế này, mai đã khác.
Hôm nay khán giả thất vọng thì tẩy chay, mai có phim hay, họ lại đi xem.
Khán giả là thế, thích sẽ xem, không thích không xem. Tôi không nghĩ khán giả Việt sẽ rời bỏ phim Việt chỉ vì vài tác phẩm thảm họa. Đấy chỉ là cách nói quá lên.
- Bộ phim “Nhà bà Nữ” của một diễn viên tham gia làm đạo diễn, sản xuất đang tạo nên kỷ lục doanh thu với gần 450 tỉ đồng và đang tham vọng vươn tới mốc 500 tỉ đồng, bỏ xa các phim khác trên thị trường. Góc đánh giá của anh về kỳ tích này?
Tôi nghĩ điều này không khó đoán. Ngay khi dự án này bắt đầu đưa vào sản xuất, tôi đã dự đoán, phim sẽ gây sốt về doanh thu. Để một bộ phim đạt doanh thu cao cần đến rất nhiều yếu tố, trong đó 3 yếu tố quan trọng nhất là: phim tốt, truyền thông tốt và thời điểm lý tưởng ra rạp. “Nhà bà Nữ” có cả 3 yếu tố đó.
Riêng về truyền thông, Trấn Thành là một ngôi sao. Anh ấy khác với tất cả các đạo diễn làm phim khác.
Thời điểm này, việc có Trấn Thành xuất hiện, phim đã có thể đoạt doanh thu trăm tỉ rồi.
Trấn Thành có lực lượng fan hùng hậu. Thời điểm Tết lý tưởng để ra rạp. Cộng thêm việc, “Nhà bà Nữ” đạt được tiêu chí của thị hiếu số đông.
Nhưng cũng đừng ai dại dột “ăn theo” hiệu ứng phim Trấn Thành, sẽ chết trong trứng nước. Đừng nghĩ, Trấn Thành thắng lớn với dòng phim gia đình, mình có thể bắt chước theo. Đừng nghĩ Trấn Thành làm phim thắng, mình làm theo cũng sẽ thắng.
Thị trường phim Việt 2023 khởi sắc hay không là phụ thuộc vào chính những dự án phim sắp ra rạp, có đạt được 3 yếu tố quan trọng như đã nói: đó là chất lượng phim, tính thời điểm ra rạp, và hiệu ứng truyền thông tốt.
- Phim thảm họa, đương nhiên khó bán vé. Nhưng những phim tác giả, phim đề tài chiến tranh, lịch sử... dù nỗ lực, cố gắng cũng vẫn rất kén khán giả. Đây có phải là nghịch cảnh giữa nghệ thuật và bài toán doanh thu?
Có nhiều cách khác nhau để định nghĩa về nghệ thuật. Thế nào là nghệ thuật? Nghệ thuật kiểu gì, loại nào? Bạn cho rằng bộ phim A là nghệ thuật, nhưng tôi lại không coi đó là nghệ thuật. Tôi nghĩ, định nghĩa về nghệ thuật rất vô cùng và mỗi người có cách nhìn nhận khác nhau.
Cho đến bây giờ, sau rất nhiều năm làm phim, tôi chưa bao giờ dám nhận mình là người làm phim nghệ thuật. Tôi chỉ đơn giản làm phim. Phim của tôi đáp ứng những tiêu chí mà nhóm đối tượng khán giả tôi đang hướng tới, vậy là đủ.
Phim ảnh có 3 chức năng, tính giải trí, tính nghệ thuật và tính nhận thức. Có người sẽ coi trọng tính nghệ thuật, có người coi trọng tính giải trí, còn tôi – tôi coi trọng chức năng nhận thức từ những xúc cảm của khán giả sau khi xem phim
Chẳng hạn, nếu khi bạn xem xong một bộ phim, bạn thấy cuộc sống bỗng trở nên đáng yêu, tươi đẹp. Bạn muốn sống tốt hơn, tử tế hơn. Đó đã là kết quả của nghệ thuật rồi.
Cần gì phải theo đuổi những lý thuyết nghệ thuật cao xa, mơ hồ, thậm chí kỳ quặc.
Tôi đã có mấy chục năm làm phim, nghiên cứu về phim, đã tham gia giảng dạy ở mấy trường Đại học Điện ảnh… Có những thứ gọi là nghệ thuật của nhiều phim chính tôi cũng không cảm nổi.
Tuy nhiên, tôi xem được phim Trấn Thành. Tôi thích “Nhà bà Nữ” và “Bố già”. Theo tôi, đó là 2 bộ phim thú vị.
- Ở thị trường phim Việt hiện tại, làm phim được khen về chất lượng khó hơn hay làm phim thu lợi nhuận khủng như Trấn Thành khó hơn, theo anh?
Cả hai đều khó.
- Khi Trấn Thành làm phim đạt doanh thu khủng, có rất nhiều ý kiến tranh cãi. Có ý kiến chê đó là phim thuần giải trí, không có giá trị nghệ thuật. Có biên kịch khuyên Trấn Thành không nên ước mơ xa xôi chuyện làm phim nghệ thuật, phim tác giả làm gì, anh ấy sẽ phá hỏng cả chữ nghệ thuật, và phim lại mất cả khách. Góc nhìn của anh?
Trấn Thành không đơn giản là một cái tên. Tôi nghĩ Trấn Thành “hot” là nhờ tài năng. Anh ấy là một người thông minh, từ diễn xuất đến sáng tạo.
Tôi từng ngồi ở vị trí giám khảo chấm cho Trấn Thành đoạt giải về diễn xuất, dư luận thời điểm đó cũng rất nhiều ý kiến, nhưng tôi cho rằng, Trấn Thành là một diễn viên thú vị, tài năng. Anh ấy vừa là nghệ sĩ biểu diễn, vừa là người có tính sáng tạo cao.
Khi xem phim, tôi biết nhiều đoạn không có trong kịch bản, nhưng diễn viên đã có được sức sáng tạo ngay cả trên phần việc thuộc về người khác.
Tôi nghĩ, tôi cũng chẳng cần dành nhiều lời khen tặng cho Trấn Thành làm gì, vì anh ấy đủ sức chứng minh khả năng của mình.
Tôi cũng chưa có dịp làm việc cùng. Tôi nghĩ, Trấn Thành luôn rất nghiêm túc và say mê với những gì anh ấy thích.
- Người ta vẫn nói, giới làm phim rất ít khi khen nhau. Anh lại đang dành nhiều lời khen tặng cho Trấn Thành. Vì sao?
Tôi nghĩ chúng ta cần sự nhìn nhận sòng phẳng. Người ta cứ chê phim giải trí, không có giá trị, nhưng chắc gì những thứ đao to búa lớn ngoài kia đã là nghệ thuật?
Đề tài giản dị, dùng giọt nước để nói chuyện biển cả, cũng hay chứ? Biết bao người dùng biển cả, rất màu mè, nguy hiểm nhưng lại không nói nổi về một giọt nước.
Tôi nghĩ Trấn Thành không cần phải cảm thấy sức ép. Anh ấy cứ phát huy thế mạnh của mình, chọn đề tài khác hơn, đặc biệt hơn để có thêm những sáng tạo mới. Từ đó, phim đạt tới tầm ảnh hưởng lớn hơn ở những giai tầng khác hơn, thế là đã quá giỏi.
- Vậy, ở thị trường Việt Nam hiện tại, đặt trong bối cảnh kinh tế khó khăn, chúng ta cần nhất điều gì?
Ở thị trường phim Việt, đa số nhà đầu tư và nhà sản xuất không phải là một.
Nhà đầu tư rót tiền cho nhà sản xuất làm, đôi khi, có những nhà sản xuất chỉ lừa dối bên đầu tư lấy tiền đầu vào, không quan tâm và cũng không dám chắc được chất lượng sản phẩm.
Nhà đầu tư thì ngây thơ, không hiểu đang đưa tiền cho ai. Và cứ nghĩ, phim khác thắng thì phim mình đầu tư sẽ thắng. Cuối cùng thì sẽ là phim thảm họa hoặc đổ lỗi này lỗi kia.
Tôi luôn nghĩ, chúng ta cần một hiệp hội những nhà làm phim tử tế, những người sẽ đưa ra lời khuyên cho giới đầu tư nên bỏ tiền vào thể loại nào, phim gì.
Sẽ có sự điều tra thị trường cụ thể, sát sao cho từng dự án. Chọn nhà sản xuất, chọn ê kíp sản xuất và cam kết chất lượng.
Từ đó, sẽ hạn chế phim thảm họa và thua lỗ. Bản thân tôi cũng rất muốn rẽ sang công việc đầu tư, tôi sẵn sàng tham gia đầu tư cho một dự án kiểu như của Trấn Thành.
- Ai đó đã nói, ở thị trường phim Việt, “chỉ thấy người giàu làm phim, chứ không có ai làm phim mà trở nên giàu có”.
Tôi sống bằng nghề làm phim. Tôi nuôi gia đình bằng nghề này. Tất nhiên, tôi không chỉ làm phim truyện, tôi làm cả phim tài liệu thương mại, phim quảng cáo, viral clip...
- Anh có giàu không?
Giàu là khái niệm rất vô cùng. Nếu xét về tiền, tôi không nhiều tiền như người ta. Nhưng tôi có những giá trị khác. Tôi nghĩ, ở tuổi 20 nghĩ về sự giàu có khác với tuổi 30 - 40. Năm nay tôi đã 50 rồi, giàu có với tôi bây giờ mang hàm nghĩa rất khác.
Tôi không nghèo, vậy thôi.
